«Για μένα, το φλαμένκο και ο χορός γενικά, πρέπει να είναι μια φιλοσοφία ζωής, γιατί δεν είναι δυνατόν να κλειστεί κανείς σε ένα γκέτο χωρίς να έχει ιδέα του τι γίνεται εκεί έξω», υποστηρίζει ο γεννημένος στη Μαδρίτη τον Απρίλιο του 1951, Χοσέ Αντόνιο Ρουίθ. Υπήρξε διευθυντής του Εθνικού Μπαλέτου Ισπανίας από το 1986 έως το 1992, στο οποίο ξεκίνησε ως πρώτος χορευτής. Τώρα, από το 2004, διευθύνει και πάλι το μπαλέτο κι ασχολείται με την επαναφορά ξεχασμένων πλευρών της παράδοσης του ισπανικού χορού, διαιωνίζοντας στους νέους το πνεύμα που πήρε από τον δάσκαλό του: προώθηση του καινούργιου και σεβασμός στην παράδοση.

Το θέαμα φλαμένκο που θα δούμε στην Ελλάδα θα μπορέσει να ικανοποιήσει το κοινό στο σύνολό του; Δηλαδή, και τους πιο πρωτοποριακούς του στυλ, αλλά και τον παραδοσιακό κόσμο του φλαμένκο;

Μέσα στο φλαμένκο υπάρχουν αισθητικές που ανταποκρίνονται σε διαφορετικά ενδιαφέροντα και προτάσεις. Υπό αυτή την έννοια, μπορούμε να πούμε ότι το Εθνικό Μπαλέτο Ισπανίας είναι μια μορφή πολύ τεχνική. Από όλες τις απόψεις. Αυτό μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε τον χορό με σεβασμό, σαφήνεια και αναγνώριση, αν και αποτελεί ένα σχήμα στο οποίο ενυπάρχει το θεατρικό στοιχείο και ίσως να προσελκύσει ένα κομμάτι του κοινού, που δεν είναι υπερβολικά εξοικειωμένο με αυτόν.

Εχουν αλλάξει οι χορευτικές μορφές στον 20ό αιώνα;

Σκέφτομαι ότι ο χορευτής που γνωρίζει το παρελθόν, τη φυλή, τον αυθορμητισμό, την πρωτοβουλία, έχει ήδη περάσει στην ιστορία. Οι σημερινοί χορευτές, και υπάρχουν πολλοί καλοί ανάμεσα τους, είναι κάθε φορά λιγότερο αυθόρμητοι και πολύ περισσότερο συνειδητοί γνώστες. Συνδυάζουν το βιολί, χρησιμοποιούν το τσέλο, όργανα που παλαιότερα ήταν αδιανόητο να χρησιμοποιηθούν. Επιπλέον, και η ενδυμασία είναι διαφορετική. Στο Εθνικό Μπαλέτο Ισπανίας πριν από μερικά χρόνια κυριαρχούσε η απλή μορφή. Σήμερα χορεύουν πολύ καλά φλαμένκο, κάτι που θα πρέπει να έχει αξία, αν και το ίδιο βάρος θα πρέπει να δίνεται και στο να γίνεται δεκτή η «αποπλάνηση» από διαφορετικές προτάσεις, κάτι που οδηγεί πάντα στον εμπλουτισμό.

Είστε υπέρ αυτού του «εμπλουτισμού»;

Ολα έχουν εξελιχθεί... Σε αυτήν τη διαδικασία υπάρχουν και καλές αλλά και κακές πλευρές. Παλαιότερα, το να είναι κανείς χορευτής ήταν ένα σημείο αναφοράς και μια στάση ζωής. Οι άνθρωποι αναγνωρίζονταν στον δρόμο... Βέβαια, υπάρχει και το άλλο άκρο: οι νέοι χορευτές σήμερα θεωρούνται τραγουδιστές του χιπ-χοπ ή παίκτες του αμερικάνικου μπάσκετ.

Ποια είναι η γνώμη σας για αυτό;

Σίγουρα η αισθητική έχει χαθεί, έχει επικρατήσει η παγκοσμιοποίηση σε όλα. Και μπορεί η παγκοσμιοποίηση να προσφέρει στο ότι γίνονται διάφοροι «πειραματισμοί», «διάλογοι» και «μείξεις», αλλά ταυτόχρονα αυτό με ενοχλεί, γιατί οι αισθητικές συνδυάζονται μόνο με καθορισμένο περιβάλλον. Και εγώ ήμουν νέος και ένοχος, αλλά με την κατάλληλη προσωπικότητα. Δεν αφιερώθηκα στο να μιμούμαι χωρίς να έχω αντίληψη για το τι συμβαίνει εκεί έξω.

Χρειάζεται πολλή δύναμη για να διατηρηθεί η «αρχιτεκτονική» του ισπανικού χορού από το Εθνικό Μπαλέτο Ισπανίας;

Αρκετή. Γιατί οι Ισπανοί πρέπει να θυσιάσουμε ένα σημαντικό κομμάτι του εαυτού μας. Μια από τις μεγαλύτερες απώλειες είναι το φολκλόρ. Είναι αδικία σε θεσμικό επίπεδο να μη στηρίξουμε το φολκλόρ, το οποίο δεν είναι το ίδιο με το φλαμένκο. Εχουν όμως αλληλοεπηρεαστεί...

Τι είναι το φλαμένκο για σας;

Μια μείξη εθνών, κουλτουρών, «ανταλλαγή» αιμάτων. Το φλαμένκο είναι πάθος, πόνος, η έκφραση ενός κομματιού της πατρίδας μου που έχει μετατραπεί σε παγκόσμια κληρονομιά. Στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, δεν καταλαβαίνουν τη γλώσσα, αλλά έχουν ένα ένστικτο αρκετά ικανό για να ξέρουν τι λέει.

Η καστανιέτα είναι όργανο μουσικό ή στοιχείο φολκλόρ;

Πιστεύω πως είναι ένα όργανο φολκλορικό, το οποίο με ταλέντο θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα οποιοδήποτε μουσικό όργανο. Αλλά, αδιαμφισβήτητα, ένα κομμάτι της καστανιέτας συνδυάζεται με την κίνηση ενός καλού ερμηνευτή, ικανού να τη χτυπήσει με έναν τρόπο βιρτουόζικο. Εχει αξία να ξέρει να δημιουργεί ήχο που να προκαλεί συναισθήματα και να συνεισφέρει στην αρμονία και ειδικά στο πάθος. Είναι μια αξία που την χρησιμοποιείς, πολύ δυνατά, πολύ άνετα, από την οποία εκφράζεται ο πλούτος. Αυτό είναι που πετυχαίνει, με λίγα λόγια, το φλαμένκο.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ, Έθνος