Τριάντα χρόνια κλείνει τον Οκτώβριο το Εθνικό Μπαλέτο Ισπανίας. Με ποιον τρόπο θα γιορταστούν;
«Κάθε επέτειος μας δίνει την αφορμή να δούμε ξανά το παρελθόν μας, αλλά
κυρίως να σχεδιάσουμε το μέλλον. Το τρίπτυχο πρόγραμμα που θα
παρουσιάσουμε στην Αθήνα πατάει σε κλασικές φόρμες αφομοιώνοντας αρκετά
νεωτεριστικά στοιχεία. Μ' αυτό ξεκινήσαμε τη χρονιά στο Βασιλικό
Θέατρο. Στα επίσημα γενέθλια τον Οκτώβριο, συμπεριλαμβάνεται η
καινούργια μου χορογραφία που θα παρουσιαστεί σε θέατρα της Ισπανίας,
αλλά και σε παγκόσμια περιοδεία την άνοιξη. Θα γίνει έκθεση με
κοστούμια και κειμήλια από την ιστορία του μπαλέτου, μια έκδοση βιβλίου
με σχέδια κοστουμιών, μια ανασκόπηση από την Escuela Bolera με τις πιο
γνωστές χορογραφίες του Μπαλέτου μας. Τέλος θ' αποδοθεί φόρος τιμής
στον ιδρυτή του μπαλέτου, το μαέστρο Αντόνιο Γκάδες με την
επαναπαρουσίαση της χορογραφίας του "Ματωμένος Γάμος"».
Εχετε διατελέσει καλλιτεχνικός διευθυντής από το '86 έως το '92 και
από το 2004 έως σήμερα. Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα, οι
προτεραιότητες;
«Στη διάρκεια των 12 τελευταίων ετών έχουν προκύψει πολλές αλλαγές, και
όχι μόνο στον τρόπο καλλιτεχνικής διοίκησης. Μια νέα γενιά έχει
αναδειχτεί. Η κύρια διαφορά είναι ότι τώρα το Μπαλέτο έχει ως
χαρακτηριστικό μια πολύ νέα σε ηλικία ομάδα, η οποία έχει μοναδική
ικανότητα να παρουσιάζει μεγάλα θεάματα. Αυτός ήταν και ο λόγος που
δέχτηκα την πρόκληση να ηγηθώ του Μπαλέτου ξανά. Οι προτεραιότητές μου
έχουν διαφοροποιηθεί, σύμφωνα με τα νέα ενδιαφέροντα και στοιχεία της
εποχής μας. Στην εποχή μας, υπάρχουν πολλοί νέοι άνθρωποι με ταλέντο
που εκτοξεύονται, χωρίς να έχουν την επαφή με τους μεγάλους μαέστρους
των προηγούμενων γενεών».
Η ονομασία του προγράμματος «Σεβίλη - Μαδρίτη - Σεβίλη» που θα δούμε στην Αθήνα πώς προέκυψε;
«Εδωσα τον τίτλο αυτό ορμώμενος από τον τόπο γέννησης των χορογράφων
που δημιούργησαν το κάθε κομμάτι. Ο Φερνάντο Ρομέρο και ο Αντόνιο
Κανάλες κατάγονται από τη Σεβίλη, οι Ρόχας και Ροντρίγκεζ από τη
Μαδρίτη. Ταυτόχρονα είναι δύο πόλεις που εκδηλώνουν τον σεβασμό τους
στο φλαμένκο και αντικατοπτρίζουν το πάθος του».
Ο πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής ήταν ο περίφημος Αντόνιο Γκάδες το
'78 με τον οποίο συνεργαστήκατε ως χορευτής. Τι το ξεχωριστό είχε και
έγινε ένας μύθος για την Ισπανία;
«Υπήρξε ένας αυστηρός καλλιτέχνης που ενέπνεε σεβασμό στους
επαγγελματίες και στο κοινό. Επιπλέον είχε τεράστια γνώση της
κουλτούρας του φλαμένκο και δημιούργησε μια αισθητική προσέγγιση που
ξεγύμνωνε τις φολκλόρ αποδόσεις. Δεν υπήρξε λαϊκιστής, αλλά ήταν πολύ
δημοφιλής, χάρη στην προσωπική του γοητεία και στην ικανότητά του ως
χορευτή. Ο κόσμος τον αγάπησε για την εντιμότητά του και την απλή
εμφάνιση των έργων του και των χαρακτήρων».
Συνεργαστήκατε με το σκηνοθέτη Κάρλος Σάουρα στην παράσταση «Σαλώμη»
με την Αϊντα Γκομέζ και στην ταινία «Ιμπέρια». Τι τον κάνει ξεχωριστό;
«Συνεργάστηκα επίσης μαζί του και στο έργο "Goya en Bordeos". Ο Σάουρα,
όπως ακριβώς και ο Γκάδες, με τη ματιά του και το τεράστιο υπόβαθρό
του, βοηθά στην προώθηση του ισπανικού χορού και της κουλτούρας του
φλαμένκο».
Στη μνήμη σας έχουν μείνει κάποιες ξεχωριστές στιγμές από τη χορευτική και χορογραφική σας καριέρα;
«Αφού με ρωτά μια εφημερίδα από την Αθήνα, είναι ευκαιρία να
υπογραμμίσω τα πρωτόγνωρα συναισθήματα που νιώθει κάποιος χορευτής όταν
βρεθεί στο Ωδείον του Ηρώδου Αττικού. Μια αξέχαστη μαγεία! Είναι ο
χώρος που σε υποβάλλει, είναι το παρελθόν που σου προκαλεί δέος.
Βλέποντας τον Παρθενώνα είναι σαν να είναι καρφωμένα πάνω σου χιλιάδες
μάτια από την αρχαιότητα.
Μερικές ακόμα σημαντικές στιγμές που έχουν μείνει ανεξίτηλα χαραγμένες
στη μνήμη μου είναι: Οταν ήμουν γκεστ σταρ στη Σκάλα του Μιλάνου, όταν
συμμετείχα στη δημιουργία δύο χορευτικών συγκροτημάτων με τη σύζυγό
μου, την αξέχαστη Λουίζα Αράντα προσφέροντας εκτεταμένη υποδομή για τη
βοήθεια νέων χορευτών να βρουν χώρο στον κόσμο του χορού. Το να
διευθύνω δυο φορές το Εθνικό Μπαλέτο Ισπανίας, το να ιδρύσω την
Compania Andaluza de Danza με την οποία έχω έρθει στην Αθήνα, καθώς και
το Centro Andaluza de Danza. Το να χορέψω και να κερδίσω με το Εθνικό
Μπαλέτο Ισπανίας το Critic's Award για την καλύτερη ξένη παραγωγή
(1988) στο New York Metropolitan Theatre. Το ότι έχω τιμηθεί από πολλά
κράτη όπως τη Ρωσία και την Αργεντινή και ότι έχω χορέψει στα
μεγαλύτερα θέατρα της Ευρώπης. Συγχωρήστε μου... την πολυλογία αλλά στα
57 μου χρόνια νιώθω τόσο γεμάτος.
Ως χορογράφος είχα το προνόμιο να δημιουργήσω χορογραφίες για τη
Ναταλία Μακάροβα, την Ορόρα Μπος, την Τρινιδάδ Σεβιγιάνο, τον Χούλιο
Μπόκα, την Κάρλα Φράτσι και τον Φαρούκ Ρουζιμάτοφ. Αισθάνομαι
υπερήφανος που είμαι ακόμη και σήμερα ενεργός και γεμάτος ενθουσιασμό,
με την αναγνώριση του κοινού και έχοντας λάβει το χρυσό μετάλλιο για
την προσφορά στις καλές τέχνες, που μου απονεμήθηκε από το υπουργείο
Πολιτισμού της Ισπανίας το 2005».
Πείτε μας μερικά βασικά στοιχεία για τον τρόπο λειτουργίας του Εθνικού Μπαλέτου Ισπανίας.
«Το δυναμικό του Μπαλέτου μας αποτελείται από 120 άτομα περίπου.
Διαθέτουμε ειδικό στούντιο το οποίο δέχεται με επιλογή χορευτές, που
για δύο χρόνια λαμβάνουν επαγγελματικά μαθήματα χορού. Το Εθνικό
Μπαλέτο Ισπανίας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του υπουργείου Πολιτισμού
της Ισπανίας. Είναι δημόσιος φορέας και τα οικονομικά του καθορίζονται
κάθε χρόνο από τον προϋπολογισμό του κράτους.
Ο αριθμός προγραμμάτων του εξαρτάται από την περίοδο και από τις
υποχρεώσεις περιοδειών που έχει το Μπαλέτο ανά τον κόσμο. Η χορευτική
ομάδα που εμφανίζεται στην Ισπανία περιοδεύει και ανά τον κόσμο. Δεν
έχουμε χορευτές που εμφανίζονται μόνο στην Ισπανία ή το εξωτερικό όπως
κάνουν άλλες ομάδες στον κόσμο». *
ο φλαμένκο είναι περισσότερο συναίσθημα ή ένστικτο;
«Το φλαμένκο είναι τα πάντα, δεν βασίζεται σε ένα μοναδικό συναίσθημα.
Είναι ο πόνος, η ελευθερία, η κατάθλιψη, η ευτυχία, ο αισθησιασμός, η
αγάπη... Το φλαμένκο απορροφά την ενέργειά του από τη γη και χρειάζεται
σταθερή επαφή με αυτή, πιθανόν σε αντίθεση με τον κλασικό χορό στον
οποίο προσπάθεια είναι να πετάξεις».
Το τελετουργικό του φλαμένκο είναι καθορισμένο; Σηκώνει αυτοσχεδιασμό και εκμοντερνισμό;
«Οι χορευτές του φλαμένκο, κυρίως, προέρχονται από μια ειδική κοινωνική
ομάδα, κυρίως απόσταγμα από τον τσιγγάνικο πολιτισμό. Η ψυχή του
φλαμένκο είναι ο τρόπος που ένας λαός εκφράζει τον εαυτό του. Μέσα από
το φλαμένκο, βέβαια, δεν μπορούμε να παραμένουμε παγωμένοι στον χρόνο,
γι' αυτό και έχουν προστεθεί μοντέρνα στοιχεία. Ως μια ζώσα τέχνη, έχει
εξελιχθεί στον ίδιο βηματισμό με την κοινωνία που μας περιβάλλει. Δεν
παύει όμως να είναι ακριβές και αυστηρό. Μια πειθαρχημένη τέχνη που
απαιτεί τον σεβασμό του ατόμου που τη χρησιμοποιεί».
Τα πάθη του έρωτα είναι το κυρίαρχο θέμα των παραστάσεων του φλαμένκο;
«Εχει συχνά χρησιμοποιηθεί ως η μέγιστη έκφραση της κουλτούρας του
φλαμένκο. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές ιστορίες φλαμένκο με καλή απόδοση
και επιτυχία που δεν αναφέρονται στον έρωτα. Πολλές φορές μία καλή
παραγωγή χωρίς πλοκή, είναι το ίδιο σημαντική με μία που αφηγείται μια
ερωτική ιστορία».
Του Γιώργου Βιδάλη, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 05/05/2008