25 χρόνια ελληνικής γλώσσας στην Κρατική Σχολή Γλωσσών της Μαδρίτης

Λεπτομέρειες: Vicky Rouska; 07 Αυγούστου 2011

Ευρετήριο Άρθρου

25 χρόνια ελληνικής γλώσσας
Ηλίας Δανέλης
Στις 4 Νοεμβρίου του 1985 εντάχθηκε η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στη μορφωτική προσφορά της Κρατικής Σχολής Γλωσσών της Μαδρίτης. Ήταν ένα πρωτοποριακό γεγονός και μια ευχάριστη έκπληξη, γιατί όταν μιλούσαν σε αυτήν τη χώρα για την ελληνική γλώσσα σχεδόν πάντα η αναφορά γινόταν στην αρχαία ελληνική, η διδασκαλία της οποίας έχει βαθιές ρίζες στην ισπανική εκπαίδευση. Το ίδιο εκείνο ακαδημαϊκό έτος, μπρος στην επικείμενη ένταξη της Ισπανίας στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα το 1986, εντάσσονταν επίσης η δανέζικη και η ολλανδική γλώσσα. Υλοποιούνταν λοιπόν η αποστολή των Κρατικών Σχολών Γλωσσών που είναι να προσφέρουν και να διαδίδουν τις κοινοτικές γλώσσες. Η Κρατική Σχολή Γλωσσών της Μαδρίτης ήταν η σχολή γλωσσών όπου άρχισε να διδάσκεται η ελληνική γλώσσα. Στη συνέχεια ήρθαν οι σχολές της Βαρκελώνης το επόμενο έτος, και της Μάλαγας και του Αλικάντε στις αρχές της δεκαετίας του ’90.

Η αρχή ήταν ελπιδοφόρα, αλλά αρκετά δύσκολη. Έπρεπε να συνηθίσουμε το νέο περιβάλλον εργασίας, να ετοιμάσουμε ένα πρόγραμμα, να αναπτύξουμε νέο και συγκεκριμένο υλικό για τα μαθήματα, επειδή τότε δεν υπήρχε ακόμα μεγάλη παράδοση στη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης γλώσσας και τα υπάρχοντα εγχειρίδια δεν ήταν και τα καταλληλότερα θα λέγαμε. Επιπλέον, το τμήμα διέθετε μόνο έναν καθηγητή κατά τα πρώτα πέντε χρόνια της λειτουργίας του, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ένα άτομο με το οποίο να μοιράζονται οι χαρές και οι λύπες ούτε υπήρχε δυνατότητα ανταλλαγής εμπειριών, αντιπαράθεσης απόψεων ή λήψης συμβουλών. Η πορεία ήταν μοναχική και συχνά ήταν εύκολο να αισθάνεται κανείς κάποιον υγιή φθόνο για τις άλλες γλώσσες που είχαν περισσότερους καθηγητές. Τα πρώτα μαθήματά μας άρχισαν μόνο με πρωτοετείς μαθητές (υπήρχαν τρία γκρουπ και περίπου 70 εγγεγραμμένοι μαθητές) και στα επόμενα χρόνια προστέθηκαν σιγά-σιγά και τα υπόλοιπα επίπεδα.

Εκείνη την εποχή δεν είχαμε τα μέσα πληροφορικής ούτε τα οπτικοακουστικά που μας προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία. Το τμήμα είχε συνδρομή σε μια ελληνική κυριακάτικη εφημερίδα που λαμβάναμε μέσω ταχυδρομείου τουλάχιστον μια βδομάδα μετά τη δημοσίευσή της. Η αγορά βιβλίων ήταν μια πραγματική οδύσσεια, γιατί τότε δεν υπήρχε ένα κοινό νόμισμα κι έπρεπε να πληρώσουμε σε δολάρια, οπότε οι γραφειοκρατικές διαδικασίες ήταν πολλές, τα βιβλία έφταναν πάντα με μεγάλη καθυστέρηση και η τιμή τους τελικά έφτανε να τριπλασιάζεται. Είναι από τα μέσα της δεκαετίας του ενενήντα που η Ελλάδα κάνει μια μεγαλύτερη προσπάθεια να καλύψει τα κενά στον τομέα της διδασκαλίας της ελληνικής ως ξένης γλώσσας και άρχιζουν να δημοσιεύονται εγχειρίδια, γραμματικές και άλλο εξειδικευμένο υλικό. Επίσης εμφανίζονται νέα λεξικά: σε πέντε χρόνια είδαν το φως τα τρία πιο σημαντικά μονόγλωσσα λεξικά της ελληνικής γλώσσας. Όλα αυτά συνέβαλαν στο να βελτιωθεί κατά πολύ η κατάσταση και να διευκολυνθεί το έργο μας, παρότι υπολείπονται πολλά να γίνουν ακόμα. Αναμφίβολα όμως, η ανάπτυξη της τεχνολογίας και του Διαδικτύου έχουν γίνει οι καλύτεροι σύμμαχοι μας.

Πολλοί από τους μαθητές που παρακολουθούσαν τα μαθήματά μας εκείνα τα πρώτα χρόνια ήταν καθηγητές ή σπουδαστές ελληνικών και λατινικών. Ήθελαν να μελετήσουν τη γλώσσα σε βάθος και κατ' αυτό τον τρόπο να κατανοήσουν πλήρως την εξέλιξή της, αν και μερικές φορές, εξαιτίας της προσωπικής τους εμπειρίας μελέτης, δεν ήταν εύκολο να αποδεχτούν το επικοινωνιακό σύστημα διδασκαλίας και έδιναν ιδιαίτερη προσοχή στη γραμματική και το συντακτικό (επίσημα μέρη). Υπήρχε επίσης ένας σημαντικός αριθμός μαθητών που μην έχοντας καταφέρει να γραφτούν στα αγγλικά, γράφονταν σε μια από τις μειονοτικές γλώσσες με σκοπό να περάσουν το πρώτο έτος και κατόπιν αυτό τους έδινε το δικαίωμα να είναι οι πρώτοι που θα διάλεγαν θέση για να εγγραφούν στα αγγλικά. Ευτυχώς το προφίλ των μαθητών έχει αλλάξει πολύ μέσα στο χρόνο και είναι ριζικά διαφορετικό σήμερα: υπάρχει μεγάλη ποικιλία μαθητών που ενδιαφέρονται για την ελληνική γλώσσα και που εμπλουτίζουν τη διαδικασία της μάθησης με τη διαφορετική εμπειρία τους και το προσωπικό και επαγγελματικό τους υπόβαθρο: καθηγητές και σπουδαστές ελληνικών και λατινικών, λιγότεροι απ' ό,τι στην αρχή και αναμεμειγμένοι με σπουδαστές άλλων ειδικοτήτων, πανεπιστημιακοί γενικά, επαγγελματίες από όλους τους τομείς (μεταφραστές, γιατροί, ηθοποιοί, δικηγόροι...), παιδιά μεικτών γάμων και άνθρωποι συναισθηματικά συνδεδεμένοι με Έλληνες ή Ελληνίδες, μιας και ο έρωτας δεν έχει σύνορα, είναι γεγονός, ειδικά στη σύγχρονη ενωμένη Ευρώπη και μετά τη δημιουργία των υποτροφιών Εράσμους. Από το έτος ’90-’91 το τμήμα διαθέτει δύο καθηγητές και αυτό είχε αντίκτυπο στην προσφορά του αριθμού των επιπέδων και στην αύξηση του αριθμού των μαθητών επίσης. Σήμερα και οι δύο καθηγητές είναι διορισμένοι και θα είναι επιθυμητή η ύπαρξη ενός τρίτου καθηγητή για να μπορέσουμε να καλύψουμε την υπάρχουσα ζήτηση.

Αυτά τα εικοσιπέντε χρόνια αποτελούν μια συσσώρευση θετικών ως επί το πλείστον εμπειριών. Πολλές φορές έχουμε νιώσει ικανοποίηση βλέποντας την πρόοδο των μαθητών μας και τους δεσμούς φιλίας που έχουμε διατηρήσει με αυτούς, το ωραίο κλίμα συνεργασίας και δουλειάς με πολλούς από τους συναδέλφους μας, και τις δικές μας προόδους στη διδακτική πράξη και την προετοιμασία εξετάσεων. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων διαπιστώσαμε ότι οι μαθητές μας είναι μια ανεξάντλητη πηγή ενδιαφέροντος και ενθουσιασμού, καθώς και συνεχούς έμπνευσης και πρόκλησης για την εργασία μας.

Ως τμήμα είμαστε ο τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα μιας απόφασης που υπάκουσε, κάποια στιγμή στο παρελθόν, στην ανάγκη να τεθούν θεμέλια κατανόησης μεταξύ των λαών της Ευρώπης, και που επιτελεί μέσα στο χρόνο ένα έργο που διευκολύνει αυτήν την κατανόηση διαμέσου της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού· ένα έργο που μας γεμίζει με ευθύνη, ικανοποίηση και περηφάνεια.

Το ταξίδι
Λέανδρο Γκαρθία
Συνηθίζω να μιλάω με τους μαθητές μου, τις στιγμές που η αναπόφευκτη οικειότητα στην τάξη μάς οδηγεί σε κάποια προσωπικά μονοπάτια, για τη δική μου εμπειρία με την ελληνική γλώσσα και την Ελλάδα, για τη ζωτική περιπέτειά μου στη γεωγραφία της, τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό της. Αυτό με ωθεί να τους θυμίσω το πέρασμά μου από τις τάξεις μιας Κρατικής Σχολής Γλωσσών στο ίδιο μέρος και στις ίδιες περίπου με εκείνους συνθήκες, και καταλήγω να τους εξομολογούμαι τη συγκίνηση που ένιωσα στο πρώτο μου ταξίδι, που στο τέλος θα κατάφερνε να με πείσει να αποφασίσω να ασχοληθώ με τη μαθησιακή διαδικασία που αποτελεί το αντικείμενο των καθηγητών.

Αν επίσης βρω την ατμόσφαιρα που ευνοεί και συνεργεί σε αυτές τις ποιητικές αντηχήσεις, συνδέω τις εντυπώσεις εκείνου του πρώτου ταξιδιού (στα φοιτητικά ακόμη χρόνια) με την αίσθηση του τέλους ενός κύκλου που ένιωσα κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μου στην Ιθάκη, ακριβώς είκοσι χρόνια μετά και αφού συμμετείχα σε ένα παγκόσμιο συνέδριο νεοελληνιστών, σε ένα είδος βιωματικής ανάποδης πιρουέτας, μιας οδύσσειας μέσα από τη γλώσσα που με έφερνε μέχρι τις όχθες της μυθικής Ιθάκης του Οδυσσέα, τον συμβολικό προορισμό κάθε ταξιδιώτη στον ποιητικό απόηχο του Κ. Π. Καβάφη (έγραψε αυτό το ποίημα το 1911 μάλιστα), που μας διδάσκει ότι ο προορισμός είναι η ίδια η πολύτιμη εμπειρία της πορείας μέχρι αυτόν, η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι. Heureux qui, comme Ulysse, a fait un bon voyage..., με λόγια του Du Bellay.

Δεν μπορώ να πάψω να φαντάζομαι συχνά τη σχολή μας ως ένα τεράστιο διατλαντικό πλοίο σε διαρκή κίνηση, στο οποίο πάνω από είκοσι διαφορετικά πληρώματα, όλα στο ίδιο σκάφος, χαράσσουν ατέλειωτες διαδρομές σε λιμάνια κοντινά και μακρινά, σκίζοντας αμέτρητες θάλασσες με ονόματα οικεία ή εξωτικά, και όπου σε κάθε επίπεδο επιβιβάζονται χιλιάδες μαθητές για να φέρουν εις πέρας το συναρπαστικό ταξίδι τους σε μία ή περισσότερες γλώσσες. Και, βέβαια, στη συνέχεια με πολιορκούν οι αμφιβολίες σχετικά με την καταλληλότητά μου στη θέση του άξιου πλοηγού, καλού τιμονιέρη και ιδανικού συνταξιδιώτη, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.

Αν έμαθα κάτι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου –το οποίο προσπαθώ να μεταφέρω στους μαθητές μου– είναι ότι μια γλώσσα μάς επιτρέπει να ανοίξουμε πόρτες και να διασχίσουμε κατώφλια που είναι προσβάσιμα μόνο με και μέσα από την ίδια αυτή γλώσσα. Κάθε λέξη, ένα κλειδί· κάθε φράση, ένα βήμα. Είμαι τόσο πεπεισμένος γι’ αυτό, που έχω σοβαρές αμφιβολίες ότι κάποιος μπορεί να μάθει να χρησιμοποιεί το μπλε χρώμα στα ελληνικά αν δεν έχει εκθέσει τον αμφιβληστροειδή του στους τόνους των ελληνικών θαλασσών, ή ότι η έννοια ορισμένων λέξεων μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη χωρίς να αντιπαρατεθεί η χρήση τους σε μερικά τραγούδια ή διηγήματα, του Χατζιδάκι ή της Ιωάννας Καρυστιάνη αντίστοιχα, για παράδειγμα. Πώς να μάθει κανείς μια γλώσσα χωρίς να λάβει υπόψη το τοπίο των πολιτιστικών της αναφορών; Πώς να απαρνηθεί κανείς αυτό το υπέροχο ταξίδι;

Η εμπειρία μου, που έχω επιβεβαιώσει και μοιραστεί με τους μαθητές, είναι ότι αυτό το «τοπίο» αιχμαλωτίζει και δεν απογοητεύει: κάθε προσπάθεια, κάθε φράση επιβραβεύεται με άφθονες δόσεις ευγένειας και ευγνωμοσύνης εκ μέρους των Ελλήνων. Είναι εξαιρετικά ευχάριστο να χτυπάμε την πόρτα τους, να μας προσφέρουν φιλοξενία και να ζουν μονάχα για να μοιράζονται μαζί μας το χώρο, τις συνήθειες, τις ιδέες τους. Το γεγονός ότι φτάνει κανείς από αυτή τη μεριά της Μεσογείου εξομαλύνει περισσότερο το δρόμο, η φωνητική γίνεται μια πρώτης τάξεως σύμμαχος και αμέσως αισθάνεται κανείς σε θέση να γίνει κατά κάποιον τρόπο ένα με αυτό που βιώνει, να χειριστεί ορισμένα κλειδιά και να διεκδικήσει μια θέση στο τοπίο της Ιστορίας, του πολιτισμού, των παραδόσεων και των ιδανικών της...

Καλό ταξίδι!

Ελληνικά στοιχεία και προτάσεις
Παραθέτουμε λοιπόν μια σειρά από προτάσεις σχετικά με την Ελλάδα και καθετί ελληνικό για όσους νιώθουν άμεσα την ανάγκη να ξεκινήσουν το δρόμο από την ισπανική γλώσσα:

Μια ενδιαφέρουσα αρχή θα μπορούσε να είναι να ακολουθήσετε τα βήματα άλλων. Εδώ υπάρχουν μερικές προτάσεις ταξιδιωτικών εμπειριών, που μπορούν να μας χρησιμεύσουν ως οδηγός και έμπνευση:
• Corazón De Ulises (Debolsillo, 2008), του Javier Martínez Reverte, που ήδη έχει αρκετές εκδόσεις.
• Verano griego (Altaïr, 2009) του Γάλλου συγγραφέα Jacques Lacarrière, μερικές ενδιαφέρουσες αναμνήσεις από τα ταξίδια του στην Ελλάδα που κάλυψαν μεγάλο τμήμα του 20ου αιώνα, το οποίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία.

Για να προσεγγίσετε και να κατανοήσετε τη σύγχρονη Ελλάδα, σε αυτούς τους αβέβαιους καιρούς που ζούμε, μπορεί να είναι χρήσιμο να έχετε κάποια στοιχεία για την Ιστορία της. Μια-δυο ιδέες θα ήταν:
• Historia de Grecia (Akal, 2003), του Richard Clogg, μια συνοπτική και σαφής διαδρομή μέσα από τα γεγονότα που έχουν διαμορφώσει τη σύγχρονη Ελλάδα.
• La ciudad de los espíritus. Salónica desde Suleimán el Magnífico hasta la ocupación nazi (Crítica, 2009), του Mark Mazower, μια υποβλητική και πολύ ενδιαφέρουσα αφήγηση σχετικά με αυτήν την πόλη, που αποτελεί χωνευτήρι των Βαλκανίων, και την συναρπαστική ιστορία του.

Επίσης μπορεί να είναι πολύ ενδιαφέρον να αφήσουμε τον εαυτό μας να παρασυρθεί σε λογοτεχνικά μονοπάτια, και για τους ενδιαφερόμενους εδώ έχουμε μερικές υποδείξεις, για να προστεθούν στα στοιχεία που δόθηκαν στο προηγούμενο άρθρο:
• Οποιοδήποτε βιβλίο του Πέτρου Μάρκαρη που εκδόθηκαν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας μπορεί να είναι μια διασκεδαστική και ωφέλιμη προσέγγιση στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Ο Μάρκαρης μας προτείνει αστυνομικές πλοκές και μέσα από τις περιπέτειες του ιδιόρρυθμου αστυνόμου Χαρίτου μάς παρουσιάζει μια εύστοχη ανάλυση της ελληνικής κοινωνίας.
• Zigzag entre naranjos amargos (451 Editores, 2008), της Έρσης Σωτηροπούλου. Αυτό το βραβευμένο μυθιστόρημα, που έγινε αιτία σκανδαλισμού ορισμένων στην Ελλάδα, μας εισάγει στη σύγχρονη ελληνική αφήγηση με έναν τρόπο πολύ προσωπικό και δηλωτικό.
• La isla (Nabla, 2008) της Αγγλίδας Victoria Hislop. Ένα μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στην Ελλάδα και που γνώρισε μεγάλη επιτυχία διεθνώς. Τόσο το βιβλίο όσο και η ελληνική εκδοχή του σε μορφή τηλεοπτικής σειράς γνώρισαν τεράστια επιτυχία στην Ελλάδα.

Οι ελληνικές μουσικές προτάσεις είναι αυτές που, κατά την κρίση μερικών, καλύτερα μας μεταφέρουν και μας τοποθετούν στο μονοπάτι της ελληνικής νοοτροπίας ζωής και διασκέδασης. Μια επίσκεψη σε οποιοδήποτε κατάστημα δίσκων θα μας βάλει στο δρόμο ορισμένων δημιουργών και φωνών. Εδώ σας παρουσιάζουμε άλλες πηγές: δυο ιστοσελίδες και ένα κόμικ:
• http://www.hadjidakis.gr/ Η επίσημη σελίδα του Έλληνα μουσικού Μάνου Χατζιδάκι, μιας σημαντικότατης μορφής στον ελληνικό πολιτισμό του 20ου αιώνα.
• Rebétiko. La mala hierba (Sins entido, 2010), του Γάλλου David Prudhomme, μας φέρνει πιο κοντά στο Ρεμπέτικο σε μορφή κόμικ, μια πολύ ελκυστική μορφή για την κατανόηση των κοινωνικών συνθηκών που γέννησαν αυτήν τη μουσική έκφραση.
• http://www.rebetiko.gr/ Μια πληρέστατη σελίδα, στα ελληνικά και αγγλικά, γι’ αυτό το είδος που κρίνεται απαραίτητο για την κατανόηση της σημερινής ελληνικής κοινωνίας.

Και, τέλος, ο σύνδεσμος με τη δική μας σελίδα υποστήριξης και αυτοεκμάθησης, που μπορεί να χρησιμεύσει ως οδηγός για όσους θέλουν να μυηθούν σε αυτό το συναρπαστικό πολιτιστικό «τοπίο», καθώς και να γνωρίσουν τα διαδικτυακά μέσα και το πώς να τα χρησιμοποιήσουν:
http://griego.canalblog.com/

Τι γνώμη έχουν οι μαθητές;

Daniela Facchinetti
Καθηγήτρια και μεταφράστρια, 37 χρονών
Πρώην μαθήτρια ελληνικών
Η επιθυμία μου ήταν να μελετήσω μια γλώσσα με ένα αλφάβητο που πάντα με γοήτευε και να γνωρίσω περισσότερα για έναν από τους βασικούς πολιτισμούς της περιοχής της Μεσογείου. Ήταν μια εμπειρία που αναμφίβολα εμπλούτισε τη ζωή μου. Η μελέτη της ελληνικής ήταν ο δρόμος προς μια γλώσσα που εν μέρει εξακολουθεί να υπάρχει στο καθημερινό μας λεξιλόγιο, αλλά και προς νέες φιλίες, εντυπώσεις και συναισθήματα που αποκόμισα από τα μαθήματα και από τα ταξίδια στην Ελλάδα.

Natalia González de la Cruz
Φοιτήτρια, 19 χρονών
Ελληνικά, Επίπεδο A1
Παρά το νεαρό της ηλικίας μου, γνώριζα με τρόπο ξεκάθαρο ότι ήθελα να αρχίσω να μαθαίνω ελληνικά. Η ελληνική υπερβαίνει τη μυθολογία, τη φιλοσοφία και την αρχαία ιστορία, με τις οποίες επίσης συνδέομαι γιατί σπουδάζω Κλασική Φιλολογία. Η Ελλάδα έχει κάτι το ιδιαίτερο, που προκαλεί εθισμό μαζί της. Η ελληνική δε μελετιέται, απολαμβάνεται και γι’ αυτό το να πηγαίνω στην Κρατική Σχολή Γλωσσών κάθε απόγευμα είναι ένας τρόπος να απαλλαχθώ από την ένταση μιας κουραστικής μέρας. Και από εδώ, δράττομαι της ευκαιρίας να ευχαριστήσω όλους εκείνους τους ανθρώπους που το καθιστούν δυνατό.

Marina Moreno Sánchez
Δασκάλα, 32 χρονών
Ελληνική, Επίπεδο B1
Ξεκίνησα τις σπουδές ελληνικής γλώσσας λόγω επικοινωνιακού ενδιαφέροντος, γιατί είχα κάποιους Κύπριους φίλους. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος είχα ταξιδέψει πολλές φορές στην Κύπρο, και με τον καιρό αισθάνθηκα την ανάγκη να μπορέσω να μιλήσω μαζί τους στη δική τους γλώσσα. Νομίζω ότι για να κατανοήσουμε καλύτερα μια ομάδα ανθρώπων είναι απαραίτητο να ξέρουμε και τη γλώσσα τους, αφού και οι δύο όψεις, γλώσσα και πολιτισμός, είναι στενά συνδεδεμένες. Τώρα νιώθω λίγο πιο κοντά στον τρόπο που σκέφτοναι και βλέπουν τη ζωή. Επίσης, το να μιλάς μια γλώσσα πάντα σου ανοίγει πόρτες για να γνωρίσεις κόσμο από τη χώρα.

Nara Alexiou Zacarias
Διαχειρίστρια έργων, 30 χρονών
Ελληνική, Επίπεδο A2
Μελετάω ελληνικά για πολλούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα οικογενειακούς, επειδή ο παππούς μου ήταν Έλληνας και κατά κάποιο τρόπο αυτό με βοηθάει να τα μαθαίνω πιο εύκολα.
Εγώ δεν είμαι Ισπανίδα. Τα ισπανικά τα έμαθα σε μια σειρά online μαθημάτων και κατά την παραμονή μου στην Ισπανία. Έχω μελετήσει διάφορες γλώσσες από χόμπι, μου αρέσουν πολύ οι γλώσσες! Επίσης ελπίζω ότι επαγγελματικά θα με βοηθήσει να αποκτήσω μια καλύτερη θέση. Σε έναν κόσμο όπως τον σημερινό, πιστεύω ότι με όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούμε να επικοινωνήσουμε, καλύτερα. Σας προτρέπω όλους να μάθετε μια γλώσσα!

Antonio J. Rivas Ramírez
Δημόσιος υπάλληλος, 38 χρονών
Ελληνική, Επίπεδο C2
Πριν από χρόνια άρχισα να ενδιαφέρομαι για τον ελληνικό πολιτισμό γενικά: την ιστορία του, τα έθιμά του, τη μουσική του, και, φυσικά, τη γλώσσα του. Προσπάθησα να τη μάθω μόνος μου, αλλά δεν πετύχαινα μεγάλες προόδους, κι έτσι αποφάσισα να γραφτώ στην Κρατική Σχολή Γλωσσών. Έξι χρόνια αργότερα, τελειώνοντας πλέον το Επίπεδο C2, αισθάνομαι πολύ ευχαριστημένος από τα αποτελέσματα και που έχω πετύχει το στόχο που είχα θέσει τότε.
Συγχαρητήρια στο Τμήμα και να γιορτάσουμε πολλά ακόμη χρόνια.

Guillermo Corbalán Matta
Φοιτητής, 18 χρονών
Ελληνική, Επίπεδο Β2
Ο κόσμος εκπλήσσεται όταν λέω ότι άρχισα να σπουδάζω νέα ελληνικά στην ηλικία των 15 ετών. Ειλικρινά δεν είχα κανένα συγκεκριμένο λόγο για να διαλέξω αυτήν τη γλώσσα, εκτός του ότι με τραβούσε η ιδέα να σπουδάσω μια γλώσσα που δε θα ήξερε όλος ο κόσμος. Παρόλο που μελετάω ελληνικά εδώ και τέσσερα χρόνια, δεν έχω πάει ποτέ στην Ελλάδα, και η επιθυμία να το πετύχω κάποια μέρα είναι που με ενθαρρύνει να μην παραιτηθώ και να μάθω όσο περισσότερα μπορώ σε σχέση με μια γλώσσα για την οποία, την παρούσα στιγμή, μου μένουν ακόμα πολλά πράγματα ν’ ανακαλύψω.

Πηγή: Περιοδικό Idiomanías, αρ. 21, Απρίλιος 2011, σελ. 12-17

Μετάφραση από τα ισπανικά: Σοφία Ροηλίδου
Επιμέλεια: Βίκυ Ρούσκα

25 años de Griego
Elías Danelis

El 4 de noviembre de 1985 se incorporó la enseñanza del griego a la oferta de la EOI de Madrid. Fue un acontecimiento novedoso y una grata sorpresa, pues cuando en este país se hablaba de griego la referencia era casi siempre al griego antiguo, tan arraigado en la educación española. Aquel mismo curso, ante la inminente adhesión de España a la entonces Comunidad Económica Europea en 1986, se incorporaban también el danés γ el neerlandés. Se materializaba, pues, la vocación de las EEOOII de ofrecer y difundir las lenguas comunitarias. La EOI de Madrid fue la escuela de idiomas en donde empezó a impartirse el griego. Después llegaron las escuelas de Barcelona el año siguiente, y las de Málaga y Alicante ya en la década de los 90.

Los comienzos fueron alentadores, aunque bastante duros. Había que habituarse al nuevo entorno laboral, preparar una programación, elaborar material nuevo y específico para las clases, ya que por entonces había aún poca tradición en la enseñanza del griego como lengua extranjera y los manuales existentes no eran precisamente los más adecuados. Además, al contar el departamento con sólo un profesor durante los primeros cinco años de su existencia, no había nadie con quien compartir las alegrías y las penas ni tampoco intercambiar experiencias, contrastar opiniones o recibir consejos. Se vivía en soledad y muchas veces era fácil sentir cierta envidia sana del resto de los idiomas con más profesores. Nuestras primeras clases comenzaron sólo con alumnos de primer curso (había tres grupos y unos 70 alumnos matriculados) y en los años sucesivos se fueron añadiendo el resto de los cursos.

En aquella época no contábamos con los medios informáticos ni audiovisuales que permite la tecnología actual. El departamento tenía una suscripción a un periódico dominical griego que recibíamos por correo al menos una semana después de su publicación. La compra de libros era toda una odisea, porque entonces no existía una moneda común y había que pagar en dólares, así que los trámites burocráticos eran excesivos, los libros llegaban siempre con mucho retraso y su precio finalmente llegaba a triplicarse. Es a partir de mediados de la década de los años noventa cuando en Grecia se realiza un esfuerzo mayor para cubrir las lagunas en el terreno de la enseñanza del griego como lengua extranjera y empiezan a publicarse manuales, gramáticas y otro material especializado. También aparecen nuevos diccionarios: en cinco años vieron la luz los tres diccionarios monolingües más importantes del griego. Todo ello hizo que mejorara mucho la situación y se facilitara nuestro trabajo, aunque todavía queda mucho por hacer. Pero, sin duda, el desarrollo de la tecnología e internet han sido nuestros mejores aliados.

Muchos de los alumnos que asistían a nuestras clases aquellos primeros años eran profesores o estudiantes de griego y latín. Querrían estudiar el idioma a fondo y completar así conocimientos sobre su evolución, aunque a veces, por su propia experiencia de estudio, no era fácil que aceptaran el sistema comunicativo de enseñanza y prestaban especial atención a la gramática y sintaxis (partes formales). Había también un número considerable de alumnos que no habiendo podido matricularse en inglés, se matriculaban en una de las lenguas minoritarias con el fin de aprobar el primer curso y después esto les daba derecho ser los primeros en elegir plaza para matricularse en inglés. Afortunadamente, el perfil del alumnado ha ido cambiando mucho y es radicalmente diferente en la actualidad: hay gran variedad de alumnos que se interesan por el griego y que enriquecen el proceso de aprendizaje con su diferente experiencia y bagaje personal y profesional: profesores y estudiantes de griego y latín, menos que al principio y mezclados con compañeros de otras especialidades, universitarios en general, profesionales de todos los ámbitos (traductores, médicos, actores, abogados...), hijos de matrimonios mixtos y personas unidas sentimentalmente a griegos o griegas, porque el amor no tiene fronteras, es un hecho, especialmente en la actual Europa unida y de becas Erasmus. Desde el curso 90-91 el departamento ha venido contando con dos profesores y esto ha tenido repercusión en la oferta de número de cursos como en el incremento del número de alumnos. En la actualidad los dos profesores son titulares y sería conveniente contar con un tercer profesor para poder cubrir la demanda existente.

Estos veinticinco años han sido un cúmulo de vivencias principalmente positivas. Muchas son las satisfacciones que hemos experimentado viendo el progreso de nuestros alumnos y los lazos de amistad que hemos mantenido con ellos, el buen ambiente de colaboración y trabajo con muchos de nuestros compañeros, y nuestros progresos en la labor docente y la preparación de exámenes. Durante estos años hemos podido comprobar que nuestros alumnos son una fuente inagotable de interés y entusiasmo, y también de inspiración y desafío constante para nuestra labor.

Como departamento somos el último eslabón de la cadena de una decisión que obedeció, en su momento, a la necesidad de sentar bases de entendimiento entre los pueblos de Europa, y que viene llevando a cabo su labor de facilitar ese entendimiento a través de la lengua y la cultura griegas, una labor que nos llena de responsabilidad, satisfacción y orgullo.

El viaje
Leandro García

Suelo hablarles a mis alumnos, cuando la inevitable confianza en clase nos lleva por algunos derroteros personales, sobre mi propia experiencia de la lengua griega y de Grecia, de mi peripecia vital por su geografía, su literatura y su cultura. Eso me lleva a recordarles mi paso por las aulas de una EOI en el mismo punto y las mismas más o menos condiciones que ellos, y termino por confesarles la emoción que sentí en mi primer viaje, que terminaría por convencerme y decantarme hacia esa parte del proceso de aprendizaje de la que nos ocupamos los profes.

Si además encuentro la atmósfera cómplice y propicia para resonancias poéticas, enlazo las impresiones de aquel primer viaje (en época universitaria aún) con la sensación de fin de ciclo que tuve durante mi visita a Ítaca, exactamente al cabo de veinte años y tras participar en un congreso mundial de neohelenistas, en una suerte de pirueta experiencial inversa, una odisea por la lengua que me llevaba hasta las orillas de la Ítaca mítica de Ulises, el destino simbólico de todo viajero en la estela poética de C. P. Cavafis (escribió este poema en 1911 precisamente), que nos enseña que el destino es la propia experiencia enriquecedora del recorrido hasta él, η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι, Ítaca nos regala, pues, el hermoso viaje. Heureux qui, comme Ulysse, a fait un bon voyage..., en palabras de Du Bellay.

No puedo dejar de imaginarme a menudo nuestra escuela como un enorme transatlántico en continua travesía en la que una veintena larga de tripulaciones diferentes, todas en el mismo buque, plantean infinitas travesías a puertos cercanos y lejanos, surcando innumerables mares de nombres familiares o exóticos, y en el que cada curso se embarcan miles de alumnos para llevar a cabo su apasionante viaje por la(s) lengua(s). Y, claro, a continuación me asaltan las dudas sobre mi condición de capacitado navegante, buen timonel e idóneo compañero de viaje, pero eso es otro tema.

Si algo he aprendido durante mi viaje –y que intento trasmitir a mis alumnos– es que una lengua nos permite abrir puertas y cruzar umbrales que solo son accesibles con y desde la misma lengua. Cada palabra, una llave; cada frase, un paso. Tan convencido estoy de ello que dudo seriamente que pueda alguien aprender a utilizar el color azul en griego si no ha expuesto sus retinas a las tonalidades de los mares griegos, o que el significado de algunas palabras se pueda dar por hecho sin contrastar su uso en algunas canciones o novelas, de Jatsidakis o de loana Caristiani respectivamente, por poner un ejemplo. ¿Cómo aprender una lengua sin atender al paisaje de su referencialidad cultural? ¿Cómo renunciar a ese hermoso viaje?

Mi experiencia constatada y compartida con los alumnos es que ese "paisaje" cautiva y no defrauda: cada esfuerzo, cada frase es recompensada con amplias dosis de amabilidad y gratitud de parte de los griegos. Resulta sumamente gratificante llamar a su puerta, te acogen y se desviven por compartir sus ámbitos, sus hábitos, sus ideas. Venir de este lado del Mediterráneo allana el camino, la fonética se convierteen formidable aliada y enseguida te sientes en posición de ser uno más de algún modo, de manejar ciertas claves y reclamar tu hueco en el paisaje desu Historia, su cultura, sus tradiciones e ideales...

¡Buen viaje!

Pistas y sugerencias griegas
Así os proponemos una serie de pistas sobre Grecia y lo griego para aquellos que sientan la urgencia de ponerse en camino desde la lengua española:

Un interesante comienzo podría ser seguir los pasos de otros. Aquí van un par de sugerencias de experiencias de viaje, que nos pueden servir de guía e inspiración:

• Corazón De Ulises (Debolsillo, 2008), de Javier Martínez Reverte, que ha tenido varias ediciones ya.

• Verano griego (Altaïr, 2009) del escritor francés Jacques Lacarrière, unas interesantes memorias de sus viajes por Grecia durante buena parte del s. XX, de gran éxito en Francia.

Para acercarse y entender la Grecia actual, en estos tiempos de incertidumbre que vivimos, puede ser útil contar con unas pistas sobre su Historia. Un par de ideas para ello sería:

• Historia de Grecia (Akal, 2003), de Richard Clogg, un recorrido sucinto y claro por los acontecimientos que han conformado la Grecia actual.

• La ciudad de los espíritus. Salónica desde Suleimán el Magnífico hasta la ocupación nazi (Crítica, 2009), de Mark Mazower, una evocadora e interesantísima narración sobre esta ciudad, crisol de los Balcanes, y su apasionante historia.

Puede ser muy interesante asimismo dejarse llevar por senderos literarios, y para los interesados ahí van algunas sugerencias, a sumar a las pistas dadas en el anterior artículo:

• Cualquier libro de los de Petros Márkaris editados en los últimos años en nuestro país puede ser un entretenido y provechoso acercamiento a la literatura griega actual. Márkaris nos propone tramas policíacas y a través de las peripecias del peculiar comisario Jaritos nos presenta un certero análisis de la sociedad griega.

• Zigzag entre naranjos amargos (451 Editores, 2008), de Ersi Sotiropulu. Esta novela galardonada y motivo de algún que otro escándalo en Grecia, nos introduce en la actual narrativa griega de forma muy personal y sugerente.

• La isla (Nabla, 2008) de la británica Victoria Hislop. Una novela ambientada en Grecia que ha conocido gran éxito internacional. Tanto el libro como su versión griega en forma de serie de televisión han conocido un enorme éxito en Grecia.

Las sugerencias musicales griegas son las que, a decir de algunos, mejor nos transportan y nos sitúan en la senda del sentir griego de la vida y la diversión. Una visita a cualquier tienda
de discos nos pondrá sobre las pistas de algunos autores y voces. Aquí os presentamos otros recursos: un par de páginas web y un cómic:

• http://www.hadjidakis.gr/ La página oficial del músico griego Manos Jatsidakis, una figura

trascendental en la cultura griega del s. XX.

• Rebétiko. La mala hierba (Sins entido, 2010), del francés David Prudhomme, nos acerca al Rebético en forma de comic, un formato muy atractivo para entender las condiciones sociales en las que se generó esta expresión musical.

• http://www.rebetiko.gr/ Una muy completa página, en griego e inglés, sobre este género indispensable para entender la sociedad griega actual.

Υ, finalmente, el enlace a nuestra página de apoyo al autoaprendizaje, que puede servir de guía a cuantos quieren iniciarse en este apasionante ''paisaje'' cultural y quieren conocer los recursos en la red y cómo utilizarlos:

http://griego.canalblog.com/

¿Qué opinan los alumnos?

Daniela Facchinetti
Profesora y traductora, 37 años
Ex alumna de griego
Mi deseo era estudiar una lengua con un alfabeto que siempre me había fascinado y conocer más de cerca una de las principales culturas del área mediterránea. Ha sido una experiencia indudablemente enriquecedora, el estudio del griego ha sido una puerta hacia una lengua que en parte sigue presente en nuestro vocabulario diario, pero también hacia nuevas amistades, impresiones y emociones que me he llevado de las clases y de los viajes a Grecia.

Natalia González de la Cruz
Estudiante, 19 años
Griego, NB1
A pesar de mi juventud, tenía muy claro que quería empezar a aprender griego. El griego va más allá de la mitología, la filosofía γ la historia antigua, a las cuales también estoy vinculada porque estudio Filología Clásica. Grecia tiene algo especial, que hace que esté enganchada a ella. El griego no se estudia, se disfruta y por eso ir a la EOI cada tarde es una forma de liberarme después de un largo día. Y desde aquí, aprovecho para agradecérselo a todas aquellas personas que lo hacen posible.

Marina Moreno Sánchez
Maestra, 32 años
Griego, NI1
Empecé a estudiar griego por interés comunicativo, ya que tenía algunos amigos chipriotas. Debido a ello, había viajado en varias ocasiones a Chipre, y con el tiempo sentí la necesidad de poder hablar con ellos en su propia lengua. Creo que para comprender mejor a un grupo de personas es necesario saber también su idioma, ya que ambos aspectos, lenguaje y cultura, están estrechamente relacionados. Ahora me siento un poco más cercana a su manera de pensar y de ver la vida. Además, hablar un idioma siempre te abre puertas para conocer a gente nativa.

Nara Alexiou Zacarias
Gestora de proyectos. 30 años
Griego, NB2
Estudio griego por muchos motivos. Familiares, en primer lugar, porque mi abuelo era griego y de alguna forma eso me hace más fácil el aprenderlo.
Yo no soy española. El español lo aprendí en un curso online y viviendo en España. He estudiado varios idiomas por hobby, ¡las lenguas me encantan! Además espero que laboralmente me ayude a situarme mejor. En un mundo como el de hoy, creo que con cuantas más personas podamos comunicamos, mejor. ¡Os animo a todos a aprender algún idioma!

Antonio J. Rivas Ramírez
Funcionario, 38 años
Griego, NA2
Hace años empecé a interesarme por la cultura griega en general: su historia, sus costumbres, su música y, por supuesto, su idioma. Intenté aprenderlo por mí mismo, pero no lograba avances importantes, así que me decidí a inscribirme en la EOI. Seis años después, terminando ya NA2, me siento muy satisfecho de los resultados obtenidos y de haber conseguido cumplir el objetivo que me propuse en su día.
Felicidades al Departamento y que cumplamos muchos más.

Guillermo Corbalán Matta
Estudiante, 18 años
Griego, NI2
La gente se sorprende cuando cuento que empecé a estudiar griego moderno a los 15 años. Sinceramente no tenía ninguna razón concreta para elegir ese idioma, sólo me llamaba la atención el hecho de estudiar una lengua que no conociese todo el mundo. A pesar de llevar cuatro años estudiando griego nunca he estado en Grecia y el hecho de poder conseguirlo algún día es lo que me da ánimos para no tirar la toalla y aprender todo lo que pueda de una lengua de la que, hoy en día, todavía me queda mucho por descubrir.