Τώρα που είναι τόσο της μόδας η εκμάθηση αυτής της γλώσσας σκεφτήκαμε να θίξουμε ορισμένες πτυχές στη διαδικασία της διδασκαλίας και της αφομοίωσης. Καταρχάς, πρέπει να πούμε κάτι που δεν ισχύει μόνο γι’ αυτή την γλώσσα, ούτε για τις γλώσσες γενικά, αλλά για ΤΑ ΠΑΝΤΑ σε αυτή τη ζωή: Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις. Ο χρόνος που αφιερώνεις σε κάτι είναι ευθέως ανάλογος αυτού που θα σου επιστραφεί ως αντίτιμο αυτής της δραστηριότητας. Σκεφτείτε το λίγο, αφήνοντας στο περιθώριο μετρημένες εξαιρέσεις… πόσες φορές κοπιάσατε για κάτι που τελικά δεν είχε την επιθυμητή έκβαση; Είναι που η προσπάθεια και η πειθαρχία στο τέλος αποδίδουν καρπούς.
Αλλά δεν είναι όλοι διατεθειμένοι να καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια. Μερικοί, οι πιο αφοσιωμένοι, το κάνουν με ευχαρίστηση, αφού έχουν μάθει ότι αυτή η προσπάθειά τους θα ανταμειφθεί αργά ή γρήγορα. Άλλοι, οι πιο αυθόρμητοι, πηγαίνουν στην τάξη χωρίς χαρτί και στιλό (όπως θα λέγαμε και στα ισπανικά «con una mano delante y otra detrás», δηλαδή μες τη μιζέρια) και φιλοδοξούν να μάθουν την γλώσσα ακούγοντάς την από τον καθηγητή. Δια μαγείας ή τηλεπάθειας πιστεύουν ότι περνώντας κάποιες ώρες τον μήνα με τον καθηγητή, θα μπορέσει να τους μεταδώσει κάποιες από τις γνώσεις που κατέχει. Δεν αμφιβάλλω ότι κάτι μπορεί να τους μείνει, γιατί όλοι έχουμε κάποια μνήμη. Αλλά, κατά την γνώμη μου, αυτά τα άτομα επιδιώκουν ένα αδύνατο ιδανικό. Να μάθουν μια γλώσσα δίχως την παραμικρή προσπάθεια. Τα θέλουν όλα, και αυτό είναι μια φιλοδοξία αρκετά ουτοπική. Δε γνωρίζω εάν κάποια γλώσσα είναι τόσο εύκολη έτσι ώστε κάποιος να την μάθει ακούγοντας την, αλλά σας διαβεβαιώνω ότι στην περίπτωση των ισπανικών είναι πιο δύσκολο, θα ήταν σχεδόν ένα θαύμα. Συνοπτικά, «para presumir hay que sufrir» (τα αγαθά κόποις κτώνται), όπως λένε και οι γιαγιάδες στην Ισπανία.
Μετά από τα προηγούμενα, πρέπει να προσθέσω ότι υπάρχει κόσμος που για διαφορετικούς λόγους πάντα θα χρειάζεται περισσότερο ή λιγότερο χρόνο, περισσότερη ή λιγότερη προσπάθεια, περισσότερες ή λιγότερες γραμματικές ασκήσεις, περισσότερες ή λιγότερες ώρες τριβής με αυτή την γλώσσα, περισσότερες ή λιγότερες επαναλήψεις των εξηγήσεων, περισσότερα ή λιγότερα λάθη την ώρα που μαθαίνει (το λάθος, αυτός ο σπουδαίος φίλος για τον οποίο θα μιλήσουμε αργότερα). Όμως από αυτές τις ώρες που πρέπει να αφιερώσουμε, όσο λίγες κι αν είναι, δεν μπορεί να μας απαλλάξει ούτε ο καλύτερος καθηγητής. Γιατί έρχεται μια στιγμή στην εκμάθηση των γλωσσών, ειδικότερα στην αρχή όπου ο ενθουσιασμός και η έξαψη παρεμβάλλονται μεταξύ της απογοήτευσης και τη σύγχυσης, διαπιστώνοντας ότι «δεν ήταν και τόσο εύκολα» ή το ότι «δεν μπορώ να μιλήσω όσο γρήγορα το είχα σχεδιάσει». Αυτή η στιγμή της σύγχυσης, οι σκοτεινές νύχτες της εκμάθησης, αυτή η μαύρη τρύπα, πιστεύω πως είναι κάτι από το οποίο πρέπει να περάσει κάθε μαθητής, είναι μια περίοδος, όπως η εφηβική ακμή ή η ιλαρά. Ο μαθητής πρέπει να παλέψει με αυτό μόνος του. Και σε αυτή τη φάση είναι που κάποιοι εγκαταλείπουν τη μάχη. Δεν τους ευχαριστεί αυτή η σκοτεινιά και προτιμούν να ξαναγυρίσουν στο φως και στην ασφάλεια της μητρικής τους γλώσσας. Επίσης, συνοδεύουν τη φυγή με δικαιολογίες του τύπου «τα ισπανικά είναι πολύ δύσκολα», «δεν έχω χρόνο», «ο καθηγητής ήταν κακός», κ.λπ. Καλώς, όπως λέμε και στα ισπανικά «quien no se consuela es porque no quiere» (ουδέν κακό αμιγές καλού) κι εάν έχεις αποφασίσει να το αφήσεις, τελείωσε. Σε αυτή την φάση, πιστεύω πως είναι πολύ σημαντικό να έχεις κοντά σου έναν καθηγητή που θα μπορέσει να σε παρακινήσει, που θα σε κάνει να διακρίνεις το «φως στο τέλος του τούνελ», ικανό να κάνει αυτή την όμορφη γλώσσα πιο εύπεπτη, εφικτή και ελκυστική, γιατί πραγματικά αξίζει τον κόπο.
Αφού σχολιάσαμε τα σημεία-κλειδιά, θα ήθελα να προσθέσω κάποιες μερικές συμβουλές που θα μπορέσουν να βοηθήσουν τόσο όσους επιθυμούν ν’ αρχίσουν τα ισπανικά όσο κι εκείνους που ήδη ασχολούνται με την εκμάθησή τους.
Καταρχάς, είναι σημαντικό να έχουμε ένα στόχο, όπως έχει πει και ο Σενέκας «όταν κάποιος δεν ξέρει πού πάει, κανένας άνεμος δεν είναι ούριος». Γι’ αυτό τον λόγο, είναι σημαντικό να ορίσουμε τι πραγματικά θέλουμε. Ένα δίπλωμα, μέχρι ποιο επίπεδο να φτάσουμε, να μπορούμε να βλέπουμε ταινίες στα ισπανικά, να καταλαβαίνουμε λατινοαμερικάνικα τραγούδια, να ταξιδέψουμε στην Ισπανία χωρίς να χρησιμοποιήσουμε τα αγγλικά (αν και αρκετά δύσκολο), κ.λπ. Ο στόχος λοιπόν πρέπει να γίνει λέξεις. Το να ξέρουμε τι θέλουμε θα μας βοηθήσει να το πετύχουμε και θα μας παρακινήσει όταν εκείνες τις στιγμές της απογοήτευσης μάς διακατέχει η σύγχυση.
Άλλο θέμα είναι η επιλογή της μεθόδου. Στις μέρες μας είναι δυνατό κανείς να μάθει ισπανικά on-line, με ιδιαίτερα μαθήματα, σε φροντιστήριο σε ένα γκρουπ ή πηγαίνοντας στην Ισπανία για λίγους μήνες για να βιώσει μια πιο εντατική εμπειρία με τη γλώσσα. Ακόμα κι αν επιλέξετε την τελευταία οδό, προτείνω σε κάθε περίπτωση να βρείτε κάποιον να σας καθοδηγήσει, έναν καθηγητή, ο οποίος μπορεί να είναι είτε ένας φίλος είτε το αγόρι σας ή το κορίτσι σας, αλλά από πείρα σας λέω ότι δε θα σας διορθώνει, γιατί είναι βαρετό να διορθώνεις ένα φίλο. Δεν έχουν όλοι την υπομονή να το κάνουν και σε μερικούς φαίνεται αγένεια το να διορθώνεις έναν φίλο, επειδή πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να τον προσβάλλει. Εξάλλου, ο καλύτερός μας φίλος μπορεί να μην είναι ιδιοφυΐα στη γραμματική ή ίσως να μην ξέρει καν τους κανόνες χρήσης του Αορίστου, παρότι γνωρίζει να τον χρησιμοποιεί τέλεια. Είναι λογικό και ανθρώπινο, ο φίλος μας δεν μπορεί να κατέχει κάθε γνώση ή ίσως ο κλάδος της δουλειάς του να είναι άλλος. Εν ολίγοις, πρέπει να ψάξετε έναν καθηγητή. Αυτοί οι αστικοί μύθοι που όλοι έχουμε ακούσει, ότι δηλαδή κάποιος πήγε στην Ισπανία με το πρόγραμμα Erasmus και έμαθε την γλώσσα σαν να ’ταν Ισπανός μέσα σε 6 μήνες… νομίζω πως θα σας απογοητεύσω αλλά στα τόσα χρόνια που εργάζομαι ως καθηγήτρια δεν συνάντησα καμιά τέτοια περίπτωση. Χρειαζόμαστε κάποιον που να μας διορθώνει, κάποιον που να μπορεί να μας εξηγήσει γιατί λέμε «estar loco» και «ser estudiante», όταν η λογική μας μας λέει ότι είναι ανάποδα, αφού στην πρώτη περίπτωση αναφερόμαστε σε κάτι μόνιμο και στη δεύτερη σε κάτι παροδικό.
Τέλος, θα μιλήσω για τα πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος, πέρα από το να έχει πειθαρχία, διάθεση να αφιερώσει χρόνο, να προσπαθήσει, να βρει τα απαραίτητα μέσα για το διάβασμά του, έναν καλό καθηγητή, ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα μελέτης… Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να βοηθηθεί στην εκμάθηση των ισπανικών; Καλώς, πιστεύω πως ζούμε σε μια εποχή που στην πραγματικότητα δεν έχουμε καμιά δικαιολογία, καθώς οι γνώσεις απέχουν μόλις ένα κλικ στο ποντίκι του υπολογιστή μας. Μπορούμε να ψάξουμε στο Ίντερνετ τραγούδια και παράλληλα να κατεβάσουμε και τους στίχους τους. Σας προτείνω τον ακόλουθο σύνδεσμο που σας προσφέρει την δυνατότητα να δείτε το βίντεο του τραγουδιού παράλληλα με τους στίχους του. http://letras.terra.com.br/
Επίσης, βοηθάει πολύ το να βλέπετε ταινίες από διαφορετικές χώρες. Στο Ινστιτούτο Θερβάντες έχουν μια πολύ ολοκληρωμένη συλλογή και σας προτείνω να περάσετε μια βόλτα από εκεί.
Πρέπει να αποκτήσουμε τριβή με αυτή την γλώσσα, εάν δεν μπορούμε αυτή την στιγμή να βρεθούμε στην Ισπανία, μπορούμε να δούμε ισπανική τηλεόραση μέσω Ιντερνέτ. Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορούμε να βρούμε διάφορα ισπανικά ΜΜΕ. Πολύ χρήσιμο. http://www.virtual-spain.com/
Και σε αυτό το σύνδεσμο μπορείτε να δείτε στην οθόνη του υπολογιστή σας περιοδικά και εφημερίδες. Δεν έχετε δικαιολογία. http://www.youkioske.com/
Και για να κλείσουμε, δεν πρέπει να φοβάστε τα λάθη, γιατί απ’ τα λάθη μαθαίνουμε, και αυτός είναι ο στόχος, σωστά; Το λάθος είναι ο μεγάλος μας σύμμαχος. Όσα πιο πολλά λάθη κάνουμε, τόσο πιο γρήγορα και αποδοτικά μαθαίνουμε. Ο Τόμας Έντισον, ο εφευρέτης του ηλεκτρισμού, έκανε 10.000 απόπειρες μέχρι να βρει τη φόρμουλα που θα τον οδήγησε να ανακαλύψει τον ηλεκτρισμό. Όταν τον ρώτησαν αν είχε νιώσει απογοητευμένος, είπε πως γνώριζε 10.000 αναποτελεσματικούς τρόπους, πράγμα το οποίο τον έκανε να πλησιάζει πιο κοντά στην επιτυχία. Γι’ αυτό, ας κάνουμε μια απολογία του λάθους! Ζήτω το λάθος, που μας δείχνει προς τα πού δεν πρέπει να κατευθυνθούμε, και μετά από αρκετές επαναλήψεις το σωστό θα αποτυπωθεί στο μυαλό μας και από εκεί και πέρα θα το εκφράζουμε ασυνείδητα. Έτσι δεν γίνεται και στην περίπτωση που τα μωρά μαθαίνουν να περπατούν; Δε γνωρίζω κανένα μωρό που να αποθαρρύνεται και να μην ξαναπροσπαθεί όταν πέσει... Aυτό το είδος μαθητή είναι που αρέσει πολύ στους καθηγητές, κι εγώ του έχω δώσει το όνομα «μαθητής-θριαμβευτής». Όλοι μπορείτε να γίνετε, και είναι στο χέρι σας να νικήσετε το φόβο απέναντι στο λάθος. Σας εύχομαι στην εκμάθησή σας να έχετε ενθουσιασμό και κίνητρα. Saludos.
Σύνταξη: Ana Isabel Fernández
Μετάφραση στα ελληνικά: Σίσσυ Τσατσαρώνη
Επιμέλεια: Βίκυ Ρούσκα
Ahora que está tan de moda aprender esta lengua vamos a reflexionar sobre ciertos aspectos del proceso de enseñanza y asimilación. En primer lugar, hay que decir algo que no solo vale para esta lengua y tampoco para las demás, sino para absolutamente TODO en esta vida: lo que siembras es lo que recoges. El tiempo que empleas en hacer algo es directamente proporcional a lo que te devuelve esa actividad. Pensadlo un poco, al margen de contadas excepciones... ¿cuántas veces os habéis esforzado en algo y os ha salido mal? Y es que el esfuerzo y la disciplina al final reportan sus beneficios.
Pero no todos están dispuestos a hacer esos esfuerzos, algunos, los más sacrificados, los llevan a cabo con placer, pues han aprendido que ese esfuerzo dará sus frutos tarde o temprano. Otros, los más espontáneos, van a clase sin papel ni bolígrafo, como decimos en español «con una mano delante y otra detrás» y pretenden aprender la lengua a base de escuchársela al profesor, a través de una suerte de magia o telepatía creen que al pasar varias horas al mes con el profesor, se les puede contagiar algo de este conocimiento que él posee. No dudo que algo se les quede, porque todos tenemos un mínimo de memoria. Pero en mi opinión estas son personas aspiran a un ideal imposible. Aprender una lengua sin hacer esfuerzos. Lo quieren todo, y es una ambición bastante utópica. Desconozco si alguna lengua es tan sencilla que se pueda aprender a base de escucharla, pero os aseguro que con el español es bastante difícil, diría que milagroso. En resumen, para presumir hay que sufrir, como dicen las abuelas en España.
Dicho esto, hay que añadir que hay gente que por diferentes motivos siempre necesitará más o menos tiempo, más o menos esfuerzo, más o menos ejercicios gramaticales, más o menos horas de exposición a esa lengua, más o menos repeticiones de las explicaciones, más o menos errores a la hora de aprender (el error, ese gran amigo del que hablaremos luego). Pero de esas horas de sacrificio, por pocas que sean, no nos librará el mejor profesor. Y es que hay un momento en el aprendizaje de lenguas, especialmente al inicio en el que el entusiasmo y la excitación se intercalan con la decepción y la confusión, al comprobar que no «era tan fácil» o «que no puedo hablar tan pronto como lo había planeado.» Ese momento de confusión, esas noches oscuras en el aprendizaje, ese agujero negro, creo que es algo por lo que tiene que pasar todo estudiante, es una etapa, como el acné juvenil o el sarampión. El alumno tiene que lidiar con eso solito. En esa etapa es donde algunos abandonan. No les agrada esa oscuridad, y prefieren volver a la luz y a la seguridad del idioma materno. Además, acompañan la huída de excusas como «el español es muy difícil», «no tengo tiempo», «el profesor era malo», etc. Bien, como decimos en español, quien no se consuela es porque no quiere y si has decidido dejarlo, lo dejarás. En esta fase, creo que es muy importante contar con un profesor con capacidad de motivarte, de hacerte vislumbrar la luz al final del túnel, de hacerte digerible, asequible, atractiva esta bella lengua, porque merece la pena.
Una vez comentados esos puntos clave, querría añadir ciertos consejos que os pueden ayudar tanto a los que queráis comenzar con el español como a los que ya estéis embarcados en su aprendizaje.
En primer lugar, es importante tener un objetivo, Séneca dijo que no hay viento favorable para el que no sabe adónde va. Por lo tanto, es importante definir bien qué queremos. Un diploma, aprender hasta qué nivel, ser capaces de ver películas en español, entender las canciones hispanoamericanas, viajar a España y no usar el inglés (bastante difícil, por otra parte), etc. Hay que verbalizarlo, saber qué queremos nos ayudará a conseguirlo y nos dará motivación en esos momentos de frustración cuando la confusión se apodera de nosotros.
Otra cuestión es la elección del método; hoy en día es posible aprender español on-line, con un profesor privado, en una academia con un grupo o yendo a España por unos meses para empaparse de la lengua. Incluso en esta última opción, recomiendo siempre buscar un guía, un profesor, que puede ser un amigo o amante, sí, pero por experiencia os digo que no corrigen, es aburrido corregir a un amigo, no todos tienen la paciencia para hacerlo y a algunos les parece maleducado corregir a un amigo, pues piensan que se puede ofender. Además, nuestro amigo del alma puede no es un experto en gramática y quizás ni siquiera sabe las reglas de uso del pretérito indefinido, aunque sepa usarlo a la perfección. Es humano, nuestro amigo, pero no puede abarcar todo el conocimiento y quizá su campo de trabajo sea otro. Dicho lo cual, hay que buscar un profesor. Esas leyendas urbanas que todos hemos oído, de que alguien se fue a España de Erasmus 6 meses y aprendió hablar como un español… siento decepcionaros pero en mis años como profesora no he encontrado ningún caso así. Necesitamos a alguien que nos corrija, alguien que nos pueda explicar por qué se dice «estar loco» y «ser estudiante», cuando nuestra lógica nos dice que es al revés, pues lo primero es permanente y lo segundo temporal.
Y por último hablaré de lo que puede hacer uno, al margen de tener disciplina, capacidad de sacrificio, ganas de esforzarte, medios y tiempo para estudiar, un buen profesor, un programa de estudio semanal… ¿Qué puede hacer uno para ayudarse en el aprendizaje de español? Bien, creo que vivimos en una era en la que realmente no tenemos excusa, los conocimientos están a un click de ratón. Podemos buscar canciones en internet y descargar las letras también. Os recomiendo el siguiente link que ofrece la posibilidad de ver el vídeo de la canción a la vez que las letras. http://letras.terra.com.br/
También ayuda ver películas de diferentes países, en Cervantes tienen una colección muy completa y os recomiendo a todos pasaros por allí.
Hay que exponerse en la medida de lo posible a esa lengua, si no podemos estar en España ahora mismo, podemos ver su televisión a través de internet. En el siguiente link podemos encontrar diferentes medios de comunicación de España. Muy útil. http://www.virtual-spain.com/
Y en este otro podéis ver revistas y periódicos en la pantalla del ordenador. No tenéis excusa. http://www.youkioske.com/
Y por último, no hay que tener miedo a los errores, errar es aprender y eso es lo que queremos, ¿no? El error es nuestro gran aliado. Cuantos más errores cometamos, más rápido y eficientemente aprenderemos. Thomas Edison, el inventor de la luz, realizó 10.000 intentos antes de dar con la fórmula que le llevó a descubrir la electricidad. Cuando le preguntaron si no se había sentido decepcionado, dijo que sabía 10.000 formas en las que no funcionaría, con lo cual eso le acercaba más al acierto. Por lo tanto, ¡hagamos una apología del error! Viva el error, el error nos indica por dónde no tenemos que ir y con unas cuantas repeticiones eso se grabará en nuestra mente y en futuras ocasiones lo haremos de forma inconsciente. ¿Acaso no es así como aprenden a andar los bebés? No conozco a ningún bebé que se desmoralice y abandone al caer… Ese tipo de alumnos es el que encanta a un profesor, ese lo que yo llamo el alumno triunfador. Todos podéis serlo, está en vuestra mano perder el miedo al error. Os deseo entusiasmo y motivación en vuestro aprendizaje. Saludos.
Redacción: Ana Isabel Fernández
Traducción al griego: Sisi Tsatsaroni
Revisión: Vicky Rouska