Τώρα που είναι τόσο της μόδας η εκμάθηση αυτής της γλώσσας σκεφτήκαμε να θίξουμε ορισμένες πτυχές στη διαδικασία της διδασκαλίας και της αφομοίωσης. Καταρχάς, πρέπει να πούμε κάτι που δεν ισχύει μόνο γι’ αυτή την γλώσσα, ούτε για τις γλώσσες γενικά, αλλά για ΤΑ ΠΑΝΤΑ σε αυτή τη ζωή: Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις. Ο χρόνος που αφιερώνεις σε κάτι είναι ευθέως ανάλογος αυτού που θα σου επιστραφεί ως αντίτιμο αυτής της δραστηριότητας. Σκεφτείτε το λίγο, αφήνοντας στο περιθώριο μετρημένες εξαιρέσεις… πόσες φορές κοπιάσατε για κάτι που τελικά δεν είχε την επιθυμητή έκβαση; Είναι που η προσπάθεια και η πειθαρχία στο τέλος αποδίδουν καρπούς.
Αλλά δεν είναι όλοι διατεθειμένοι να καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια. Μερικοί, οι πιο αφοσιωμένοι, το κάνουν με ευχαρίστηση, αφού έχουν μάθει ότι αυτή η προσπάθειά τους θα ανταμειφθεί αργά ή γρήγορα. Άλλοι, οι πιο αυθόρμητοι, πηγαίνουν στην τάξη χωρίς χαρτί και στιλό (όπως θα λέγαμε και στα ισπανικά «con una mano delante y otra detrás», δηλαδή μες τη μιζέρια) και φιλοδοξούν να μάθουν την γλώσσα ακούγοντάς την από τον καθηγητή. Δια μαγείας ή τηλεπάθειας πιστεύουν ότι περνώντας κάποιες ώρες τον μήνα με τον καθηγητή, θα μπορέσει να τους μεταδώσει κάποιες από τις γνώσεις που κατέχει. Δεν αμφιβάλλω ότι κάτι μπορεί να τους μείνει, γιατί όλοι έχουμε κάποια μνήμη. Αλλά, κατά την γνώμη μου, αυτά τα άτομα επιδιώκουν ένα αδύνατο ιδανικό. Να μάθουν μια γλώσσα δίχως την παραμικρή προσπάθεια. Τα θέλουν όλα, και αυτό είναι μια φιλοδοξία αρκετά ουτοπική. Δε γνωρίζω εάν κάποια γλώσσα είναι τόσο εύκολη έτσι ώστε κάποιος να την μάθει ακούγοντας την, αλλά σας διαβεβαιώνω ότι στην περίπτωση των ισπανικών είναι πιο δύσκολο, θα ήταν σχεδόν ένα θαύμα. Συνοπτικά, «para presumir hay que sufrir» (τα αγαθά κόποις κτώνται), όπως λένε και οι γιαγιάδες στην Ισπανία.
Μετά από τα προηγούμενα, πρέπει να προσθέσω ότι υπάρχει κόσμος που για διαφορετικούς λόγους πάντα θα χρειάζεται περισσότερο ή λιγότερο χρόνο, περισσότερη ή λιγότερη προσπάθεια, περισσότερες ή λιγότερες γραμματικές ασκήσεις, περισσότερες ή λιγότερες ώρες τριβής με αυτή την γλώσσα, περισσότερες ή λιγότερες επαναλήψεις των εξηγήσεων, περισσότερα ή λιγότερα λάθη την ώρα που μαθαίνει (το λάθος, αυτός ο σπουδαίος φίλος για τον οποίο θα μιλήσουμε αργότερα). Όμως από αυτές τις ώρες που πρέπει να αφιερώσουμε, όσο λίγες κι αν είναι, δεν μπορεί να μας απαλλάξει ούτε ο καλύτερος καθηγητής. Γιατί έρχεται μια στιγμή στην εκμάθηση των γλωσσών, ειδικότερα στην αρχή όπου ο ενθουσιασμός και η έξαψη παρεμβάλλονται μεταξύ της απογοήτευσης και τη σύγχυσης, διαπιστώνοντας ότι «δεν ήταν και τόσο εύκολα» ή το ότι «δεν μπορώ να μιλήσω όσο γρήγορα το είχα σχεδιάσει». Αυτή η στιγμή της σύγχυσης, οι σκοτεινές νύχτες της εκμάθησης, αυτή η μαύρη τρύπα, πιστεύω πως είναι κάτι από το οποίο πρέπει να περάσει κάθε μαθητής, είναι μια περίοδος, όπως η εφηβική ακμή ή η ιλαρά. Ο μαθητής πρέπει να παλέψει με αυτό μόνος του. Και σε αυτή τη φάση είναι που κάποιοι εγκαταλείπουν τη μάχη. Δεν τους ευχαριστεί αυτή η σκοτεινιά και προτιμούν να ξαναγυρίσουν στο φως και στην ασφάλεια της μητρικής τους γλώσσας. Επίσης, συνοδεύουν τη φυγή με δικαιολογίες του τύπου «τα ισπανικά είναι πολύ δύσκολα», «δεν έχω χρόνο», «ο καθηγητής ήταν κακός», κ.λπ. Καλώς, όπως λέμε και στα ισπανικά «quien no se consuela es porque no quiere» (ουδέν κακό αμιγές καλού) κι εάν έχεις αποφασίσει να το αφήσεις, τελείωσε. Σε αυτή την φάση, πιστεύω πως είναι πολύ σημαντικό να έχεις κοντά σου έναν καθηγητή που θα μπορέσει να σε παρακινήσει, που θα σε κάνει να διακρίνεις το «φως στο τέλος του τούνελ», ικανό να κάνει αυτή την όμορφη γλώσσα πιο εύπεπτη, εφικτή και ελκυστική, γιατί πραγματικά αξίζει τον κόπο.
Αφού σχολιάσαμε τα σημεία-κλειδιά, θα ήθελα να προσθέσω κάποιες μερικές συμβουλές που θα μπορέσουν να βοηθήσουν τόσο όσους επιθυμούν ν’ αρχίσουν τα ισπανικά όσο κι εκείνους που ήδη ασχολούνται με την εκμάθησή τους.
Καταρχάς, είναι σημαντικό να έχουμε ένα στόχο, όπως έχει πει και ο Σενέκας «όταν κάποιος δεν ξέρει πού πάει, κανένας άνεμος δεν είναι ούριος». Γι’ αυτό τον λόγο, είναι σημαντικό να ορίσουμε τι πραγματικά θέλουμε. Ένα δίπλωμα, μέχρι ποιο επίπεδο να φτάσουμε, να μπορούμε να βλέπουμε ταινίες στα ισπανικά, να καταλαβαίνουμε λατινοαμερικάνικα τραγούδια, να ταξιδέψουμε στην Ισπανία χωρίς να χρησιμοποιήσουμε τα αγγλικά (αν και αρκετά δύσκολο), κ.λπ. Ο στόχος λοιπόν πρέπει να γίνει λέξεις. Το να ξέρουμε τι θέλουμε θα μας βοηθήσει να το πετύχουμε και θα μας παρακινήσει όταν εκείνες τις στιγμές της απογοήτευσης μάς διακατέχει η σύγχυση.
Άλλο θέμα είναι η επιλογή της μεθόδου. Στις μέρες μας είναι δυνατό κανείς να μάθει ισπανικά on-line, με ιδιαίτερα μαθήματα, σε φροντιστήριο σε ένα γκρουπ ή πηγαίνοντας στην Ισπανία για λίγους μήνες για να βιώσει μια πιο εντατική εμπειρία με τη γλώσσα. Ακόμα κι αν επιλέξετε την τελευταία οδό, προτείνω σε κάθε περίπτωση να βρείτε κάποιον να σας καθοδηγήσει, έναν καθηγητή, ο οποίος μπορεί να είναι είτε ένας φίλος είτε το αγόρι σας ή το κορίτσι σας, αλλά από πείρα σας λέω ότι δε θα σας διορθώνει, γιατί είναι βαρετό να διορθώνεις ένα φίλο. Δεν έχουν όλοι την υπομονή να το κάνουν και σε μερικούς φαίνεται αγένεια το να διορθώνεις έναν φίλο, επειδή πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να τον προσβάλλει. Εξάλλου, ο καλύτερός μας φίλος μπορεί να μην είναι ιδιοφυΐα στη γραμματική ή ίσως να μην ξέρει καν τους κανόνες χρήσης του Αορίστου, παρότι γνωρίζει να τον χρησιμοποιεί τέλεια. Είναι λογικό και ανθρώπινο, ο φίλος μας δεν μπορεί να κατέχει κάθε γνώση ή ίσως ο κλάδος της δουλειάς του να είναι άλλος. Εν ολίγοις, πρέπει να ψάξετε έναν καθηγητή. Αυτοί οι αστικοί μύθοι που όλοι έχουμε ακούσει, ότι δηλαδή κάποιος πήγε στην Ισπανία με το πρόγραμμα Erasmus και έμαθε την γλώσσα σαν να ’ταν Ισπανός μέσα σε 6 μήνες… νομίζω πως θα σας απογοητεύσω αλλά στα τόσα χρόνια που εργάζομαι ως καθηγήτρια δεν συνάντησα καμιά τέτοια περίπτωση. Χρειαζόμαστε κάποιον που να μας διορθώνει, κάποιον που να μπορεί να μας εξηγήσει γιατί λέμε «estar loco» και «ser estudiante», όταν η λογική μας μας λέει ότι είναι ανάποδα, αφού στην πρώτη περίπτωση αναφερόμαστε σε κάτι μόνιμο και στη δεύτερη σε κάτι παροδικό.
Τέλος, θα μιλήσω για τα πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος, πέρα από το να έχει πειθαρχία, διάθεση να αφιερώσει χρόνο, να προσπαθήσει, να βρει τα απαραίτητα μέσα για το διάβασμά του, έναν καλό καθηγητή, ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα μελέτης… Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να βοηθηθεί στην εκμάθηση των ισπανικών; Καλώς, πιστεύω πως ζούμε σε μια εποχή που στην πραγματικότητα δεν έχουμε καμιά δικαιολογία, καθώς οι γνώσεις απέχουν μόλις ένα κλικ στο ποντίκι του υπολογιστή μας. Μπορούμε να ψάξουμε στο Ίντερνετ τραγούδια και παράλληλα να κατεβάσουμε και τους στίχους τους. Σας προτείνω τον ακόλουθο σύνδεσμο που σας προσφέρει την δυνατότητα να δείτε το βίντεο του τραγουδιού παράλληλα με τους στίχους του. http://letras.terra.com.br/
Επίσης, βοηθάει πολύ το να βλέπετε ταινίες από διαφορετικές χώρες. Στο Ινστιτούτο Θερβάντες έχουν μια πολύ ολοκληρωμένη συλλογή και σας προτείνω να περάσετε μια βόλτα από εκεί.
Πρέπει να αποκτήσουμε τριβή με αυτή την γλώσσα, εάν δεν μπορούμε αυτή την στιγμή να βρεθούμε στην Ισπανία, μπορούμε να δούμε ισπανική τηλεόραση μέσω Ιντερνέτ. Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορούμε να βρούμε διάφορα ισπανικά ΜΜΕ. Πολύ χρήσιμο. http://www.virtual-spain.com/
Και σε αυτό το σύνδεσμο μπορείτε να δείτε στην οθόνη του υπολογιστή σας περιοδικά και εφημερίδες. Δεν έχετε δικαιολογία. http://www.youkioske.com/
Και για να κλείσουμε, δεν πρέπει να φοβάστε τα λάθη, γιατί απ’ τα λάθη μαθαίνουμε, και αυτός είναι ο στόχος, σωστά; Το λάθος είναι ο μεγάλος μας σύμμαχος. Όσα πιο πολλά λάθη κάνουμε, τόσο πιο γρήγορα και αποδοτικά μαθαίνουμε. Ο Τόμας Έντισον, ο εφευρέτης του ηλεκτρισμού, έκανε 10.000 απόπειρες μέχρι να βρει τη φόρμουλα που θα τον οδήγησε να ανακαλύψει τον ηλεκτρισμό. Όταν τον ρώτησαν αν είχε νιώσει απογοητευμένος, είπε πως γνώριζε 10.000 αναποτελεσματικούς τρόπους, πράγμα το οποίο τον έκανε να πλησιάζει πιο κοντά στην επιτυχία. Γι’ αυτό, ας κάνουμε μια απολογία του λάθους! Ζήτω το λάθος, που μας δείχνει προς τα πού δεν πρέπει να κατευθυνθούμε, και μετά από αρκετές επαναλήψεις το σωστό θα αποτυπωθεί στο μυαλό μας και από εκεί και πέρα θα το εκφράζουμε ασυνείδητα. Έτσι δεν γίνεται και στην περίπτωση που τα μωρά μαθαίνουν να περπατούν; Δε γνωρίζω κανένα μωρό που να αποθαρρύνεται και να μην ξαναπροσπαθεί όταν πέσει... Aυτό το είδος μαθητή είναι που αρέσει πολύ στους καθηγητές, κι εγώ του έχω δώσει το όνομα «μαθητής-θριαμβευτής». Όλοι μπορείτε να γίνετε, και είναι στο χέρι σας να νικήσετε το φόβο απέναντι στο λάθος. Σας εύχομαι στην εκμάθησή σας να έχετε ενθουσιασμό και κίνητρα. Saludos.
Σύνταξη: Ana Isabel Fernández
Μετάφραση στα ελληνικά: Σίσσυ Τσατσαρώνη
Επιμέλεια: Βίκυ Ρούσκα