O David Fernández Fabu, ένας από τους πρωταγωνιστές της ταινίας Dos μιλάει στο ispania.gr για την εμπειρία του αυτή, αλλά και γενικότερα για το σινεμά στην Ελλάδα και την Ισπανία και φυσικά για την κρίση. Η ταινία ξεκινάει να προβάλλεται στην Αθήνα από την Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου.
Περίγραψέ μας την ταινία σε τριάντα λέξεις.
Η ταινία Dos είναι ένα αισθηματικό παζλ το οποίο ο θεατής καλείται να λύσει στην ψυχή του. Πρόκειται για μια ταινία καθαρά αισθαντική, που πρέπει να κοιτάξουμε καθένας από την ψυχή του. Είναι μια ιστορία αγάπης; Αγάπης που εξανεμίστηκε; Προσωπικής ανάπτυξης; Αισιόδοξη; Απαισιόδοξη; Είναι όλα γραμμένα ή έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας; Αυτό το αποφασίζει ο κάθε θεατής. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι πρόκειται για μια ταινία που μιλάει για την Αγάπη στην πιο ευρεία έννοιά της.
Σε τι κοινό απευθύνεται η ταινία;
Σε όλους εκείνους που θα ήθελαν να τη δουν, από όπου κι αν είναι και από όπου κι αν προέρχονται. Σε όσους θέλουν να διασκεδάσουν, με τη στενή έννοια του όρου. Σε όλους εκείνους που θέλουν να ξεφύγουν από την καθημερινή πραγματικότητά τους για μια στιγμή. Ξεχάστε την κρίση, το δημόσιο χρέος, τα πολιτικά προβλήματα, την ασχήμια των πραγμάτων. Και επίσης και για όσους νιώθουν να τους έχει ζώσει η αγωνία, για να δουν καθαρά ότι ο μεγαλύτερος θησαυρός μας είναι η ψυχή μας. Και είναι αυτή που ποτέ δεν πρέπει να επιτρέψουμε να περιέλθει σε κρίση. Η ψυχή μας διακατέχεται από την Αφροδίτη, είμαστε Αγάπη.
Πώς ήταν να δουλεύεις με ξένο σκηνοθέτη και συνεργείο;
Η αλήθεια είναι ότι ήταν υπέροχο, αν και ποτέ δεν αισθάνθηκα εντελώς ξένος στην Ελλάδα. Για έναν ηθοποιό όπως εγώ, ήταν ένα όνειρο να εργαστώ στους πρόποδες της Ακρόπολης, όπου η τέχνη του ηθοποιού γεννήθηκε για τη Δύση. Είναι ένα δώρο να περνάς κάτω από το λόφο των Μουσών ψάχνοντας για την προσωπική σου έμπνευση.
Όσο για την ομάδα, το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι ήταν απίθανη. Ένιωσα καθόλη τη διαδικασία ότι δημιουργούσαμε κάτι πολύ ξεχωριστό για όλους, γιατί κάθε ένας από μας θέταμε την ψυχή μας στην υπηρεσία της ταινίας.
Από υποκριτικής άποψης ήταν απολαυστικό να υποδυθώ τον Έκτορα, φροντίζοντας κάθε λεπτομέρεια, κάθε ανάσα, κάθε λέξη. Χάρη στον Στάθη φυσικά, την ψυχή αυτού του έργου, που κατάφερε να δώσει στον καθένα μας το χώρο του, που μας άκουγε και λάμβανε τις κατάλληλες αποφάσεις ανά πάσα στιγμή. Η δουλειά ξεκίνησε ένα χρόνο πριν ξεκινήσουμε τα γυρίσματα. Από τη στιγμή που μου έστειλε το σενάριο μέχρι να πει την τελευταία φορά: «Πολύ ωραία, cut!», ένιωθα εντελώς ελεύθερος να δημιουργήσω, να δώσω στο σενάριο και στον χαρακτήρα μου ό,τι έκρινα σκόπιμο. Είναι ένας μεγάλος σκηνοθέτης ηθοποιών, που θέλησε να εντρυφήσει στον υπέροχο κόσμο της ερμηνείας, αφιερώνοντας τον κατάλληλο χρόνο στις πρόβες και δουλεύοντας πολύ προσεκτικά το κομμάτι της υποκριτικής.
Υπήρξε κάποιο ιδιαίτερο συμβάν στα γυρίσματα, κάτι που να σε εντυπωσίασε θετικά ή αρνητικά;
Δεν ξέρω αν γνωρίζετε ότι ο Στάθης παράτησε (ευτυχώς) τις σπουδές του στην ιατρική, ενώ του έμεναν μόνο λίγα μαθήματα για να γίνει γιατρός. Και λέω ευτυχώς, γιατί μόλις μια μέρα πριν ξεκινήσουμε τα γυρίσματα είχα ένα κριθαράκι στο μάτι. Εκείνος μου πήρε μια αλοιφή από το φαρμακείο και το μάτι μου χειροτέρεψε τόσο που είχε πρηστεί σαν μπάλα. Όταν μίλησε με τον πατέρα του, ο οποίος είναι πραγματικός γιατρός, του είπε ότι είχε βάλει μια αλοιφή η οποία αντενδείκνυτο παντελώς. Τελικά η Μάγδα, η μακιγιέζ, βρήκε λύση, χάρη στην τέχνη της και μια αρχαία προσευχή που είχε μάθει από τη μητέρα της.
Είναι πολύ διαφορετικό το σινεμά που κάνουμε στην Ελλάδα από αυτό που κάνετε στην Ισπανία;
Φυσικά και υπάρχουν διαφορές, επειδή το κάνουν διαφορετικοί άνθρωποι. Καθένας προσφέρει ό,τι φέρει ως άτομο. Και οι ρίζες είναι κάτι που έχει κατά πολύ να κάνει με το μέρος όπου γεννιέται κανείς. Αυτή η ταινία είναι διεθνής σε μεγάλο βαθμό παρόλο που έχει σημαντικές αναφορές στον ελληνικό πολιτισμό. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ελληνική κουλτούρα είναι η ρίζα της Δύσης και, συγγνώμη αγαπητοί Έλληνες, αλλά αυτό είναι κάτι που τώρα πια αποτελεί παγκόσμια κληρονομιά, οι μύθοι σας είναι και δικοί μου, οι θεοί σας είναι οι θεοί μου και τα γλυπτά του Παρθενώνα μάς τα έκλεψαν οι Άγγλοι.
Eίναι αλήθεια ότι ο ισπανικός κινηματογράφος τείνει περισσότερο προς την κωμικοτραγωδία, που είναι καθαρά ισπανικό είδος. Το πρώτο δυτικό θεατρικό έργο που αναμιγνύει στοιχεία της τραγωδίας και της κωμωδίας είναι το La Celestina του Fernando de Rojas, και νομίζω ότι είναι κάτι που προσδιορίζει κατά πολύ τον τρόπο που αισθανόμαστε και βλέπουμε τον κόσμο. Υπάρχει η σπουδαιότητα της ελληνικής τραγωδίας, αλλά και η ελαφρότητα της καθημερινής ζωής. Όπως έλεγε ένας μεγάλος Ισπανός συγγραφέας, ο Valle Inclán: «Η ισπανική τραγωδία, δεν είναι τραγωδία, είναι μια τραγελαφική διαστρέβλωση της πραγματικότητας που ονομάζεται esperpento.»
Με λίγα λόγια, πώς βλέπεις το καλλιτεχνικό επίπεδο του ισπανικού κινηματογράφου;
Υπάρχουν σπουδαίοι καλλιτέχνες που υλοποιούν πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις, αλλά δυστυχώς αυτή τη στιγμή βιώνουμε πολύ άσχημες στιγμές στον ισπανικό κινηματογράφο. Η δεκαετία του ενενήντα και οι αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα υπήρξαν εξαιρετικές, και το σινεμά μας είχε μεγάλη φήμη, ακόμη και στις ΗΠΑ. Αλλά τώρα η κατάσταση έχει αλλάξει αρκετά. Οι παραγωγοί δε ρισκάρουν, τα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα, τα οποία παράγουν τις περισσότερες ταινίες, επιλέγουν την ασφάλεια, δηλαδή ένα σινεμά που κατά καιρούς προσπαθεί να μιμηθεί το αμερικάνικο, προσπαθώντας να κάνει τις ίδιες εισπρακτικές επιτυχίες.
Προσωπικά πιστεύω ότι αυτό είναι λάθος. Η επιτυχία βρίσκεται στην ιδιαιτερότητα. Εξ ου και η επιτυχία του Αλμοδόβαρ, ο οποίος κάνει ένα σινεμά που μόνο αυτός μπορεί να κάνει. Το μεγαλείο του ισπανικού σινεμά ήταν πάντα βασισμένο στις ιστορίες που διηγούνταν και στους μεγάλους ηθοποιούς του. Τώρα αν θέλεις να κάνεις μια ταινία, το πρώτο πράγμα που ζητάνε είναι να έχεις στο έργο ηθοποιούς με απήχηση στα ΜΜΕ. Το να είσαι διάσημος δεν είναι ένα ένδειξη ποιότητας. Και δεν μιλάμε για ηθοποιούς με κύρος, αλλά μόνο για διάσημους ηθοποιούς. Δεν αναρωτιούνται πόσος κόσμος θα πάει να δει την ταινία, αλλά πόσος κόσμος θα πάει να δει τον τάδε. Ξεχνάνε ότι το κοινό που πάει σινεμά θέλει να δει τον χαρακτήρα, γιατί διαφορετικά θα έμενε σπίτι να τον δει στην τηλεόραση, που βγαίνει φτηνότερα.
Όλοι θέλουμε να δούμε τους χαρακτήρες που κάνει ο Χαβιέρ Μπαρδέμ, γιατί ακριβώς δεν είναι ο Χαβιέρ. Με λίγα λόγια, λείπει το ρίσκο. Μια ταινία όπως το Dos, θα ήταν πολύ δύσκολο να γίνει στην Ισπανία. Ξέρω πολλούς ανθρώπους με μεγάλο ταλέντο που προσπαθούν να κάνουν ταινίες αυτή τη στιγμή, αλλά όλες οι πόρτες είναι κλειστές. Από την άλλη πλευρά χρειάζεται πίστη, πολλή πίστη. Αυτή δεν πρέπει ποτέ να χάνεται, επειδή ταλέντο υπάρχει πολύ στην Ισπανία, η τέχνη κάνει αισθητή την παρουσία της, αλλά υπάρχει πάντα στο βάθος η αίσθηση ότι είμαστε δον Κιχώτες που πολεμάμε ανεμόμυλους. Είναι ώρα να ξυπνήσουμε!
Είναι πιο εύκολο ή πιο δύσκολο το να είσαι ηθοποιός στην Ισπανία απ' ό,τι στην Ελλάδα;
Το να είσαι ηθοποιός είναι πολύ δύσκολο στην Ελλάδα, την Ισπανία ή τη Σιγκαπούρη, διότι είναι ένα πολύ δύσκολο επάγγελμα. Να είσαι κακός ηθοποιός είναι πολύ εύκολο, να είσαι σχετικά καλός είναι αρκετά περίπλοκο. Αυτό όσον αφορά την τέχνη της υποκριτικής. Εάν αναφέρεσαι στις ευκαιρίες απασχόλησης, θα πρέπει να δώσω άλλη απάντηση.
Ευτυχώς είμαι ένας ηθοποιός που στα 15 χρόνια που εργάζομαι σε αυτό το επάγγελμα δεν είχα την ανάγκη να κάνω άλλες άσχετες εργασίες. Αλλά έχω συνείδηση του ότι η κατάσταση είναι πολύ πολύπλοκη. Αυτό που έχω κάνει περισσότερο είναι το θέατρο, μερικές φορές καλύτερα πράγματα, άλλες χειρότερα, αλλά ποτέ δε στάθηκα περιμένοντας να χτυπήσει το τηλέφωνο. Γιατί όταν δεν είχα δουλειά την εφεύρισκα ο ίδιος. Έχω γίνει παραγωγός σε δικά μου θεάματα και έχω βρεθεί στα καλύτερα θέατρα και στις χειρότερες τρύπες. Έχω κερδίσει καλές αμοιβές και άλλες που ήταν ντροπιαστικές, αλλά ποτέ δεν έκατσα σπίτι.
Η ευκαιρία για υποδυθώ τον Έκτορα ήρθε κατά τύχη και νομίζω ότι θα ήταν πολύ δύσκολο στην Ισπανία να μου δώσουν αυτόν το χαρακτήρα. Γενικά οι διευθυντές κάστινγκ δεν αναζητούν τον ηθοποιό που είναι σε θέση να υποδυθεί τον χαρακτήρα, ψάχνουν το χαρακτήρα και αυτό είναι ένα τεράστιο λάθος. Όπως και να έχει, αισθάνομαι πολύ τυχερός που μπορώ να ζω από αυτό το επάγγελμα. Είναι μια πολύ δύσκολη περίοδος στην Ισπανία, το θέατρο βρίσκεται σε μεγάλη κρίση, υπάρχει πολύ λίγο θέατρο και οι ηθοποιοί ζούμε κυρίως από αυτό. Όταν επιστρέψω στην Ισπανία, ξεκινάω με μια τηλεοπτική σειρά για τους Ναΐτες, και γι’ αυτό σήμερα το πρωί πήγα στους Δελφούς να ευχαριστήσω τον Απόλλωνα για την εύνοιά του.
Πώς βλέπεις καλλιτεχνικά και κοινωνικά τη σύγχρονη Ελλάδα; Πόσο απέχει (ή όχι) η εικόνα αυτή από εκείνη που είχες σχηματίσει στο σχολείο;
Για να πούμε την αλήθεια, η σύγχρονη Ελλάδα είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη στην Ευρώπη. Θέλω να πω ότι γνωρίζουμε πολύ καλά την αρχαία Ελλάδα, αλλά όταν ήρθα εδώ, συνειδητοποίησα ότι ήξερα πολύ λίγα για την σύγχρονη Ελλάδα. Είναι εκπληκτικό το πόσο μοιάζουμε σε πολλά πράγματα. Ειδικά στον τρόπο ζωής και στον τρόπο που απολαμβάνουμε τη ζωή, και ακόμη στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Νομίζω ότι η Ισπανία και η Ελλάδα είναι τα πραγματικά αδέρφια και η Ιταλία είναι ο ξάδελφος. Πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στην κοινή εμπειρία μας από τη συμβίωση με τη μουσουλμανική κουλτούρα, η οποία είναι το διακριτικό στοιχείο σε σχέση με την Ιταλία. Δεν ξέρω αλλά μου φάνηκε αξιοπρόσεκτο...
Σε κάθε περίπτωση, πιστεύω ταπεινά ότι η Ελλάδα πρέπει να είναι πολύ πιο περήφανη για αυτό που αισθάνεται για το παρελθόν της. Και δεν εννοώ μόνο τις πέτρες ή την τέχνη, ούτε για την αληθινή γνώση που έδωσε η Ελλάδα στον κόσμο, δηλαδή τα πάντα. Έννοιες όπως Δημοκρατία, Σωφροσύνη, Ελευθερία, Ηθικό, Αισθητική, Ηθική... είναι έννοιες που εφευρέθηκαν στην Ελλάδα και έχουν μετατραπεί σε θεμέλια του δικού μας τραυματισμένου κράτους δικαίου. Αλλά είναι έννοιες, ιδέες (όπως λέει ο Πλάτωνας) οι οποίες είναι πιο δυνατές και πιο πολύτιμες από οποιαδήποτε επιτόκια. Η Ελλάδα χρωστάει πολλά χρήματα στις ευρωπαϊκές τράπεζες, αλλά πόσα οφείλει η Ευρώπη στην Ελλάδα για τη συμβολή της από πολύ πριν υπάρξει ο Τρισέ; Δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα στον κόσμο για να σας το πληρώσουμε.
Μετάφραση από τα ισπανικά: Μιχάλης Μηλιαράκης
Επιμέλεια ελληνικού κειμένου: Βίκυ Ρούσκα