Η φράση αυτή ακούγεται πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια στην Ισπανία. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει σαν χώρα και πόσο κοντά ή μακριά μας βρίσκεται τελικά η Ισπανία;
Ανάμεσα στην καινούργια μετεκλογική περίοδο που ξεκινάει στην Ελλάδα μαζί με το 2015 και την προεκλογική περίοδο στην οποία εισέρχεται η Ισπανία που θα οργανώσει βουλευτικές εκλογές στο τέλος του ίδιου χρόνου, τα προβλήματα, τα θέματα, οι εκκρεμότητες και τα ερωτήματα που εγείρονται μοιάζουν πιο ενδιαφέροντα από ποτέ. Είναι αδιαμφισβήτητο πως τα αποτελέσματα των ελληνικών εκλογών θα επιφέρουν δραστικές αλλαγές και στην άλλη πλευρά της Μεσογείου και οι Ισπανοί παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις στην χώρα μας αλλά και στην Ευρώπη.
Υπάρχουν όμως και κάποια ειδικά χαρακτηριστικά που απασχολούν και καθορίζουν τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ισπανία, μέσα αλλά και έξω από το γενικότερο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης και της λιτότητας.
Μεταναστευτικό & Νότια Σύνορα: Στο διάταγμα για τα νέα μέτρα που ψηφίστηκε το 2012 αποκλείστηκαν από το δικαίωμα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης 873 χιλιάδες μετανάστες στην Ισπανία και καταστράφηκαν οι κάρτες που τους παρείχαν πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Από τον όρο αυτό εξαιρούνται μόνο η περίθαλψη των ανηλίκων και των εγκύων και πολλές οργανώσεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν ξεσηκωθεί εναντίον αυτής της κίνησης της ισπανικής συντηρητικής κυβέρνησης και διεκδικούν και πάλι δικαιώματα ίσα και σεβαστά και για τους μετανάστες, ακόμα και γι’ αυτούς που βρίσκονται σε παράνομη κατάσταση με τους γραφειοκρατικούς όρους. Παράλληλα στα Νότια Σύνορα της χώρας, στις δυο ισπανικές πόλεις που βρίσκονται επί αφρικανικού εδάφους, την Θέουτα (Ceuta) και την Μελίγια (Melilla) η κατάσταση ξεφεύγει συχνά από τον έλεγχο όταν μετανάστες προσπαθούν να περάσουν τον φράχτη που χωρίζει τα εδάφη αυτά με το Μαρόκο. Πριν το τέλος του 2014 συνέβησαν συμπλοκές μεταξύ μεταναστών και δυνάμεων της αστυνομίας στα Νότια Σύνορα και μαζί με τις καταγγελίες για τις συνθήκες διαβίωσης και βίας στα κέντρα μεταναστών που συντηρεί η Ισπανία η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και τα Ενωμένα Έθνη κατήγγειλαν και ζήτησαν εξηγήσεις για τους χειρισμούς της ισπανικής κυβέρνησης σε ένα θέμα που απασχολεί έντονα της χώρες του ευρωπαϊκού νότου.
Διαδηλώσεις για το «Νόμο Φίμωτρο»: Ο νόμος για την ασφάλεια του πολίτη που ψηφίστηκε πριν την αλλαγή του χρόνου βρίσκει αντίθετους ολόκληρη την αντιπολίτευση, ανθρωπιστικές οργανώσεις και το μεγαλύτερο κομμάτι του λαού. Αλλά οι αντιδράσεις δεν περιορίζονται μόνο στο εσωτερικό της χώρας. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών έδειξε επίσης ενδιαφέρον στο να κατανοήσει τις αιτίες του επονομαζόμενου Νόμου «Φίμωτρο» στέλνοντας στην ισπανική κυβέρνηση μια σειρά ερωτήσεων που θα πρέπει άμεσα να απαντηθούν και να δικαιολογήσουν την σκληρότητα αυτού του νόμου. [περισσότερα για το Νόμο Φίμωτρο γράψαμε εδώ: http://www.ispania.gr/eidhseis/genikes/5174-nomos-fimotro]
Παράλληλα πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια τα περιστατικά αστυνομικής βίας και εκμετάλλευσης στις διαδηλώσεις αλλά και σε χώρους περιορισμού, όπως φυλακές, αστυνομικά τμήματα και δικαστήρια, που δεν μοιάζουν φυσικά με τα παλαιού τύπου βασανιστήρια της εποχής αμέσως μετά την δικτατορία αλλά συνεχίζουν να προκαλούν σε ένα ευρωπαϊκό σύγχρονο κράτος.
Εξώσεις: Το ευρωπαϊκό σύνταγμα κατοχυρώνει με το άρθρο 47 το δικαίωμα στην στέγαση για όλους τους πολίτες, παρόλα αυτά το θέμα των στεγαστικών δανείων είναι ένα από τα πιο καυτά προβλήματα στις χώρες της κρίσης. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2014 οι κατασχέσεις στην Ισπανία ξεπέρασαν τις 21 χιλιάδες. Πραγματοποιήθηκαν πάνω από 18 χιλιάδες εξώσεις, σχεδόν μισές από τις οποίες (53, 8%) αφορούσαν ενοίκια και όχι στεγαστικά δάνεια. Η οργάνωση Stop Desahucios, που κινητοποιείτε για το θέμα των εξώσεων τονίζει την άμεση ανάγκη να βρεθεί λύση για τις 26.500 οικογένειες που έμειναν χωρίς στέγη και συνεχίζει το έργο της με υπογραφές, ενημερώσεις και συγκεντρώσεις στα σημεία που η αστυνομία πρόκειται να πραγματοποιήσει την επικείμενη έξωση. Μια απ’ αυτές, ίσως αυτή που προβλήθηκε περισσότερο από τα μέσα ενημέρωσης της ιβηρικής ήταν η έξωση της Κάρμεν, μιας ηλικιωμένης γυναίκας από το Vallecas της Μαδρίτης που διώχθηκε από το σπίτι της επειδή είχε εγγυηθεί για το δάνειο των 70 χιλιάδων ευρώ που είχε ζητήσει ο γιός της και δεν μπορούσε να αποπληρώσει. Έτσι η Κάρμεν, στα 85 της χρόνια αναγκάστηκε να αφήσει το σπίτι στο οποίο ζούσε επί χρόνια έχοντας χαμηλότατη σύνταξη και πολλά προβλήματα υγείας. Πολίτες αντέδρασαν γι’ αυτήν την δικαστική απόφαση και η τοπική ποδοσφαιρική Rayo Vallecano αποφάσισε να βοηθήσει την Κάρμεν μαζεύοντας 15 χιλιάδες ευρώ. Τα προβλήματα στέγασης όμως δεν μειώνονται με τέτοιες λύσεις, σε μια χώρα που έχει μεγάλο αριθμό διαθέσιμων σπιτιών μετά την φούσκα των κατασκευαστικών που έχτιζαν πέρα από τις ανάγκες του πληθυσμού και ταυτόχρονα διώκει τους ανθρώπους από τα σπίτια τους για να παραμείνουν τις περισσότερες φορές άδεια στα χέρια των τραπεζών.
Παιδική Φτώχεια: Δεν είναι μόνο η Ελλάδα που συχνά γίνεται πρωτοσέλιδο για τα αρνητικά ποσοστά της φτώχειας και των συνθηκών διαβίωσης. Στην Ισπανία τα στοιχεία αναφέρουν πως ανάμεσα σε 2. 300.000 και 2.800.000 εκ. παιδιά, δηλαδή πάνω 28%, ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας με την κατάσταση να είναι δραματική για τις πολυμελής οικογένειες.
Βία κατά των γυναικών: Ευρωπαϊκή χώρα με πολλές πρωτιές στον σεβασμό και την αποδοχή της διαφορετικότητας (γάμοι ομοφυλοφίλων, σύμφωνο συμβίωσης για όλους κλπ) η Ισπανία καταγράφει πολύ υψηλά νούμερα σε θανάτους που προέρχονται από την βία αντρών κατά των συντρόφων τους: 71 γυναίκες νεκρές το 2007, 84 το 2008, 68 το 2009, 85 το 2010, 67 το 2011, 57 το 2012 και το ίδιο το 2013. 59 γυναίκες νεκρές το 2014. Και ήδη 4 γυναίκες δολοφονημένες το 2015. Για το 2014 το ένα τρίτο των θυμάτων είχαν ήδη καταγγείλει βία από τους συντρόφους τους αλλά παρόλα αυτά ούτε η αστυνομία, ούτε οι δικαστικές αρχές έχουν βρει τρόπους επέμβασης έγκαιρα για να προλάβουν τα εγκλήματα που στον ισπανόφωνο κόσμο έχουν πια τον όρο feminicidio.
Εγκλήματα κατά την διάρκεια της Δικτατορίας – Ιστορική Μνήμη: Το ζήτημα των θυμάτων του εμφυλίου και της Δικτατορίας του Φράνκο δεν έχει μέχρι σήμερα κλείσει στην Ισπανία. Ακόμα υπάρχουν εκκρεμότητες από μια κυβέρνηση ή τα αντίστοιχα δημαρχεία που αποφεύγουν να «ξεθάψουν» το παρελθόν. Παραμένει θαμμένο μέσα σε ομαδικούς τάφους ή σε χαντάκια στο πλάι επαρχιακών δρόμων, μαζί με τους χιλιάδες αγνοούμενους εκείνης της τραγικής εποχής, μεταξύ των οποίων βρίσκεται κι ο μεγαλύτερος ίσως ισπανός ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα που δολοφονήθηκε από τους φασίστες. Ο νόμος για την Ιστορική Μνήμη είχε ψηφιστεί από την κυβέρνηση Θαπατέρο και η αποκατάσταση μνημείων είχαν ήδη ξεκινήσει ώστε να αφαιρεθούν σε μεγάλο βαθμό τα στοιχεία που τιμούσαν μονόπλευρα την ιστορία από την πλευρά των νικητών, την ώρα που χιλιάδες παρέμεναν θαμμένοι σε άγνωστους τάφους. Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα πήραν πρωτοβουλίες για να εφαρμοστεί σωστά ο νόμος αλλά αυτό δεν ήταν σε όλες τις περιπτώσεις εφικτό. Η κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος –που είχε πάντα καλές σχέσεις με τους απογόνους του Φρανκισμού- δεν έδειξε την ίδια διάθεση να βοηθήσει με την δικαιολογία ότι, πλέον τόσα χρόνια μετά, οποιοδήποτε έγκλημα θα είχε παραγραφεί. Παρόλα αυτά η επιτροπή αγνοουμένων των Ηνωμένων Εθνών τονίζει πως «τα εγκλήματα παραγράφονται μόνο όταν οι αγνοούμενοι βρίσκονται ζωντανοί ή όταν επαληθεύονται τα στοιχεία τους και το που είναι θαμμένοι» και ζητάει από το ισπανικό κράτος να εγγυηθεί ότι θα ολοκληρώσει την προσπάθεια. Η κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι δεν έχει δώσει καμία στήριξη, οικονομική ή άλλη, στις οργανώσεις που έχουν αναλάβει αυτό το έργο και έτσι σε πολλά σημεία της Ισπανίας κείτονται ακόμα πάνω από 100 χιλιάδες πολίτες νεκροί, σχεδόν αποκλειστικά αγωνιστές εναντίον της δικτατορίας του Φράνκο, τα οστά των οποίων δεν έχουν ταυτοποιηθεί και οι συγγενείς τους ακόμα και τώρα δεν έχουν μπορέσει να τους προσφέρουν μια έντιμη ταφή.
Τα παραπάνω θέματα, μαζί με την οικονομική διαχείριση του κράτους και των τραπεζών αλλά και το ζήτημα της Ανεξαρτησίας της Καταλονίας, που έχει τεθεί πρόσφατα από πολιτικούς και πολίτες, είναι τα σημαντικότερα θέματα που έχει να αντιμετωπίσει ένας λαός και που όσοι ζητήσουν την ψήφο του στο τέλος του χρόνου θα κληθούν να αντιμετωπίσουν. Οι Ισπανοί έχουν βρεθεί μπροστά σε πολλές αλλαγές τα τελευταία χρόνια και καθημερινά πλέον ακούν την φράση «Η Ισπανία δεν είναι Ελλάδα». Οι εξελίξεις στην χώρα μας και η στάση της Ευρώπης θα παίζουν κρίσιμο ρόλο για το πώς θα εξελιχθεί η πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση και στην άλλη πλευρά της Μεσογείου.
Jana Tziveleki