«Τα ντοκουμέντα δύο Εμφυλίων», θα μπορούσε να είναι ο κοινός τίτλος των δύο εκθέσεων που ετοιμάζει το Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τραπέζης: «Η Αντίσταση στα βουνά, 1942-1944» του Σπύρου Μελετζή, από 26 Σεπτεμβρίου έως 19 Οκτωβρίου, στην Αθήνα (Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγίου Κωνσταντίνου 20), και «Οι πολεμικοί ανταποκριτές του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου», από 10 Οκτωβρίου έως 16 Νοεμβρίου, στη Θεσσαλονίκη (ΜΙΕΤ, Βασ. Ολγας 108).
Στην ελληνική περίπτωση, ο φωτογράφος έγινε διάσημος χάρη στις φωτογραφίες που τράβηξε στα βουνά. Το κεφάλαιο «Αντίσταση» για τον Σπύρο Μελετζή είναι το πρώτο σημαντικό της καριέρας του. Και στη περίπτωση της δοκιμαζόμενης Ισπανίας, μεταξύ 1936 και 1939, αυτοί που πήγαν για να περιγράψουν με τη δημοσιογραφική πένα τα θλιβερά συμβάντα ανέπτυξαν τη διασημότητά τους διεθνώς.
Τα ονόματά τους σήμερα είναι από τα πιο βαριά της παγκόσμιας λογοτεχνίας: Τζορτζ Οργουελ, Ερνεστ Χεμινγουέι, Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί, Ιλία Ερενμπουργκ, ο δικός μας Νίκος Καζαντζάκης κ.ά.
Οι μεγάλες εφημερίδες και περιοδικά από όλο τον κόσμο έστειλαν τους καλύτερους επαγγελματίες τους για να καλύψουν το γεγονός που ταρακούνησε τον 20ό αιώνα. Εκείνοι με τις ανταποκρίσεις τους μετέφεραν τη φρίκη του ισπανικού εμφυλίου, κάνοντάς τον υπόθεση όλου του κόσμου. Τριάντα μία από τις καλύτερες ανταποκρίσεις, περιγραφές τόπων και ανθρώπων, από το πεδίο της μάχης, που είχαν διεθνή αντίκτυπο, κυριαρχούν στην έκθεση, που θα παρουσιάσει επιπλέον αντικείμενα και φωτογραφίες εποχής.
Ο Καζαντζάκης βρισκόταν στην Αίγινα, βυθισμένος στην ποιητική «Οδύσσειά» του, όταν ένα τηλεγράφημα του διευθυντή της «Καθημερινής» του έλεγε: «Ξέρω πως θα προτιμούσες να πας στους κόκκινους, αλλά εγώ σε στέλνω στους μαύρους, όπως τους λέτε...». Ο Καζαντζάκης έγραψε σχετικά: «Μονάχα η ανάγκη μ έκαμε να την αφήσω (την Αίγινα) κι η λαχτάρα να δω τη νέα αυτή πληγή του κόσμου, την Ισπανία».
Εμεινε σαράντα μέρες στη φλεγόμενη Ισπανία. Με ένα ισχυρό πολιτικό αισθητήριο ερμήνευσε αυτόν τον πόλεμο ως πρόλογο της θύελλας που θα σάρωνε την Ευρώπη. Αλλά και με το ένστικτο του δημιουργού, όταν είδε τα ερείπια του αγαπημένου του Τολέδο, έγραψε στο χρονογράφημά του πως του φαινόταν σαν να επιπλέει μέσα σ' έναν πίνακα του Ελ Γκρέκο.
Η «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ» ΤΟΥ ΜΕΛΕΤΖΗ
«Το ηρωικό μεγαλείο που κυριαρχούσε και λαμποκοπούσε στα μάτια των ανταρτών», όπως ο ίδιος έχει πει, αποτύπωσε ο Σπύρος Μελετζής σε δεκάδες φωτογραφίες του. Οι πρώτες λήψεις στο αντάρτικο χρονολογούνται τον Αύγουστο του 1942, στον Όλυμπο.
Ακολουθούν η Πελοπόννησος τον Σεπτέμβριο του 1943 και οι Ευρυτανία και Θεσσαλία τον Φεβρουάριο του 1944, ως επίσημος φωτογράφος πλέον του ΕΑΜ. Ο ίδιος, πιστός στον αγώνα, ένιωθε χρέος του «να απαθανατίσει τον αγώνα του ελληνικού λαού που αγωνιζόταν για το ξεσκλάβωμα της Ελλάδας».
Θα παρουσιαστούν 190 φωτογραφίες, τυπωμένες από τον ίδιο. Πρόσφατα φιλοξενήθηκαν στο Μουσείο Φωτογραφίας της Βαλένθια, παραγωγή του οποίου αποτελεί η παρούσα έκθεση, στο πλαίσιο του Athens Photo Festival 2008.
Πηγή: www.ethnos.gr