Τέρατα, όνειρα, φαντασιώσεις όλα με υπογραφή ΓκόγιαΜπορούμε να νιώθουμε υπερήφανοι. Εδώ και μισό αιώνα έχουμε στην Αθήνα μια πολύτιμη συλλογή με έργα του Φρανθίσκο Γκόγια (1746-1828). Στην Εθνική Πινακοθήκη θυμούνται ακόμη τον αείμνηστο διευθυντή της Μαρίνο Καλλιγά, τρελό από χαρά, όταν κατάφερε να αγοράσει τμηματικά, μεταξύ των ετών 1961-65, σε τιμές προσιτές από την Ελβετία πάνω από 200 πρωτότυπα χαρακτικά του μεγάλου Ισπανού ζωγράφου, σήμερα εξαιρετικά δυσεύρετα και πανάκριβα.
Πρόκειται για ασπρόμαυρα έργα ποικίλων θεμάτων. Η διάσημη σειρά «Καπρίτσια» (80 χαρακτικά που ολοκλήρωσε το 1799 και κυκλοφόρησε το 1803) απεικονίζει έναν κόσμο τερατόμορφο, με ανθρώπινα πάθη και διαστροφές. Εργα καταγγελτικά, αντιπολεμικά περιέχει η σειρά «Τα Δεινά του Πολέμου» (80 χαλκογραφίες), που εκφράζει την οργή και τον αποτροπιασμό του καλλιτέχνη για όσα διέπραξαν τα στρατεύματα του Ναπολέοντα κατά την εισβολή τους στην Ισπανία (1808-1814). Οι «Ταυρομαχίες» του (33 χαλκογραφίες) δείχνουν ότι ο Γκόγια ήταν φανατικός οπαδός του εθνικού αυτού αθλήματος της Ισπανίας και κυκλοφόρησαν το 1816. Ενώ η «Τρέλα» (18 χαλκογραφίες) αποτελείται από έργα φαντασιώσεων, ονείρου, τρόμου και παροξυσμού που έγιναν την περίοδο 1815-1824.
Η Εθνική Πινακοθήκη διαθέτει τις πρώτες εκδόσεις των διάσημων σειρών «Καπρίτσια» και «Τα Δεινά του Πολέμου», που σημαίνει ότι είναι έργα εξαιρετικής ποιότητας. «Είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε αυτό το θησαυρό. Το Πτι Παλέ του Παρισιού για την έκθεση χαρακτικών του Γκόγια, που παρουσιάζει αυτό τον καιρό, χρειάστηκε να δανεισθεί από πέντε διαφορετικές πηγές, ενώ εμείς τα έχουμε όλα», έλεγε χθες με καμάρι η διευθύντρια της Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, μιλώντας για την έκθεση με τίτλο «Ο ύπνος της λογικής γεννά τέρατα» που θα εγκαινιαστεί στις 25 Ιουνίου (μέχρι 20 Οκτωβρίου 2008). Αποτελεί τη συμμετοχή μας στο διεθνή εορτασμό για τα 180 χρόνια από το θάνατο του Γκόγια, του πρώτου μοντέρνου ζωγράφου του 19ου αιώνα. Ενός δημιουργού που γεφυρώνει δύο εποχές, της θρησκοληψίας, της Ιεράς Εξέτασης, και της επανάστασης. Ο ίδιος φαίνεται να σπαράσσεται από αντινομίες. Γιατί, αν και είναι θρεμμένος με τις ιδέες του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, αναγκάζεται για λόγους βιοπορισμού να υπηρετήσει τη διεφθαρμένη αυλή του Καρόλου Δ'. Πορνεία, λαγνεία, δυσειδαιμονίες, συνωμοσίες, φτώχεια, πόλεμοι, συνιστούν την τοιχογραφία μιας εποχής και μιας κοινωνίας που νιώθει την ανάγκη να καταγγέλλει με πικρόχολα σχόλια.
|
Μία από τις ταυρομαχίες του Γκόγια. Ο ζωγράφος ήταν φανατικός οπαδός του εθνικού σπορ της Ισπανίας
|
Μη φανταστείτε έργα τεράστια. Είναι μικρών διαστάσεων, συμπυκνωμένης δύναμης, πραγματικά διαμάντια. Εργα της ωριμότητάς του είναι όλα, κομμάτια της αποκαλούμενης Μαύρης Ζωγραφικής, μιας τολμηρής γραφής που προαναγγέλλει τον εξπρεσιονισμό και ανοίγει το δρόμο για την έλευση του συμπατριώτη του Πικάσο, όπως επισημαίνει η επιμελήτρια της έκθεσης Μαριλένα Κασιμάτη.
«Η έκθεση αποτυπώνει την κατάσταση που επικρατούσε στην Ισπανία τον 19ο αιώνα. Αναπαριστά την καθημερινή ζωή, την κοινωνική και ιστορική πραγματικότητα της εποχής», τόνισε με τη σειρά του ο Ισπανός πρέσβης στην Αθήνα Χουάν Ραμόν Μαρτίνεζ Σαλαζάρ.
Η πληρέστατη αυτή συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης έχει παρουσιαστεί άλλη μια φορά ολόκληρη, επί Καλλιγά, το 1971 -γι' αυτό και η τωρινή έχει αφιερωθεί στη μνήμη του- και το 1984 εν μέρει. Με την ευκαιρία μάθαμε πως η Πινακοθήκη διαθέτει συνολικά 10.000 χαρακτικά, σχέδια και βιβλία, μερικά πολύτιμα, που δεν έχουν ποτέ εκτεθεί ελλείψει χώρου και χρημάτων. Ούτε τα χαρακτικά του Γκόγια θα βλέπαμε αν δεν εξασφαλιζόταν η χορηγία της εταιρείας Λαυρεντιάδη.
Ν.ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 20/06/2008