«Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του χαρακτηρίζεται από την εξέγερση προς ορισμένες πτυχές της ύπαρξης καθώς και προς τον ίδιο τον εαυτό του. Επαναστάτησε νωρίς ενάντια στον πατέρα του, ενάντια στον πόλεμο, ενάντια στο φασισμό, ενάντια στη μετριότητα. Δολοφόνησε τη ζωγραφική.» - Joan Miró

Μετά την επιτυχημένη έκθεση για τον Dali και τη σχέση του με τα βιβλία, DALIBROS, που ακόμη φιλοξενείται στο Ινστιτούτο Θερβάντες μέχρι τις 5 Φλεβάρη, σειρά έχει ένας άλλος μεγάλος Kαταλανός καλλιτέχνης, που χάρισε μια εξίσου μεγάλη ανανεωτική πνοή στο στερέωμα των καλών τεχνών, ο Miró. Το Ινστιτούτο Θερβάντες, ο επίσημος φορέας της προώθησης του ισπανικού πολιτισμού στο ελληνικό κοινό αναλαμβάνει να φιλοξενήσει πληθώρα έργων του καλλιτέχνη, στην πλειονότητά τους πρωτοεμφανιζόμενα στο αθηναϊκό κοινό, από τις 19 Φεβρουαρίου μέχρι τις 30 Μαϊου 2010.

Το Ινστιτούτο Θερβάντες θα παρουσιάσει στην αίθουσα εκθέσεών του ένα μεγάλο σύνολο χαρακτικών, λιθογραφιών, μακετών και σχεδίων του καλλιτέχνη. Συγκεκριμένα:

Οι 34 λιθογραφίες της σειράς Ubu aux Baléares, οι 15 λιθογραφίες της σειράς Le Lézard aux plumes d’or του 1971, οι 12 μακέτες για τις σειρές Gaudí, έγγραφα, σχέδια, παρτιτούρες και σημειώσεις σχετικά με τον Υμπύ Τύραννο του Αρφρέντ Ζαρρύ και τις θεατρικές του παραστάσεις, περιλαμβάνονται σ’ αυτήν την έκθεση.

Εκτός από το Ινστιτούτο Θερβάντες η έκθεση «O Μiró της Μαγιόρκα» θα φιλοξενηθεί στην Αθήνα, σε έναν ακόμη χώρο:  στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος». H έκθεση που θα παρουσιαστεί στο «ΘΕΑΤΡΟΝ» του Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», από τέλη Φεβρουαρίου μέχρι 30 Μαϊου, περιλαμβάνει πολλά από τα έργα που φιλοξενήθηκαν στη Θεσσαλονίκη σημαντικά δείγματα της δημιουργικής περιόδου του μεγάλου καλλιτέχνη στο εργαστήρι της Μαγιόρκα: λάδια και μεγάλο αριθμό χαρακτικών έργων της ώριμης περιόδου του, που αποδεικνύουν τη ζωντανή και πολύτιμη παρακαταθήκη του στη σύγχρονη ζωή. Στην έκθεση του «Ελληνικού Κόσμου» παρουσιάζονται λάδια της περιόδου 1976-1981, πρωτότυπα χαρακτικά έργα από τις σειρές Els Gossos (Τα σκυλιά), Gens de la mer (Άνθρωποι της θάλασσας) και τη σειρά Fundacio Palma, καθώς και φωτογραφίες των Jean-Marie del Moral και Francesc Catalá-Roca από το εργαστήρι του Miró στη Μαγιόρκα. Όλο το υλικό προέρχεται από το Ίδρυμα Pilar i Joan Μiró της Μαγιόρκα.

Αξίζει  τέλος να σημειωθεί ότι φωτογραφίες από το εργαστήρι του Καταλανού καλλιτέχνη φιλοξενούνται στο Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος.

Το σύνολο αυτής της σημαντικής για τα ελληνικά δεδομένα έκθεσης συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό έργων που φιλοξενήθηκαν σε πέντε μουσειακούς χώρους στη Θεσσαλονίκη, ενώ  πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ, το Ίδρυμα Pilar i Joan Μiró της Μαγιόρκα, και το Ινστιτούτο RamonLLull. H έκθεση «O Μiró της Μαγιόρκα» τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Καρόλου Παπούλια, και της Ισπανικής Πρεσβείας στην Αθήνα. Την γενική επιμέλεια των εκθέσεων στην Ελλάδα έχει ο καθηγητής και εικαστικός Μάριος ελευθεριάδης.

Αναλυτικός κατάλογος της έκθεσης (3,3ΜΒ)

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:

ΈΚΘΕΣΗ: Ο Μιρό της Μαγιόρκα – χαρακτικά και σχέδια

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Μάριος Ελευθεριάδης

Ίδρυμα Pilar i Joan Μiró της Μαγιόρκα:
Διεύθυνση του Εγχειρήματος: Magdalena Aguiló Victory
Επιμελήτρια: María Luisa Lax Cacho
Απογραφέας: María Antonia Artigues Cabrer
Συντηρητής: Enric Juncosa Darder
Συντονιστές: María Luisa Lax Cacho, María Antonia Artigues Cabrer και Enric Juncosa Darder.
Συνεργάτες: Esther Molina Costa, Pere Manel Mulet i Ferrer, Jessica Sabater García και Javier Costa Martín.

Ινστιτούτο Θερβάντες:

Εγκαίνια: 19.02.2010, 20.00
Διάρκεια έκθεσης: 19 Φεβρουαρίου - 30 Μαΐου 2010
Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή: 10.00 - 13.30 και 16.00 - 20.00. Σάββατο: 10.00 - 13.30.
Κλειστά: 25 Μαρτίου, 1, 2, 5 Απριλίου, 1 και 24 Μαΐου 2010.
Αίθουσα Εκθέσεων του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας, Μητροπόλεως 23, Αθήνα. Τηλ.: 210.3634117, εσωτ. 2

Είσοδος ελεύθερη.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ:

Το ενδιαφέρον του Miró για τον Jarry χρονολογείται τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του είκοσι. Το 1948, ο Miró δήλωσε: «Την εποχή που ζωγράφιζα τον πίνακα La Ferme [La masía – Το αγροτόσπιτο], την πρώτη μου χρονιά στο Παρίσι, είχα το ατελιέ του Gargallo. Ο Masson βρισκόταν στο διπλανό ατελιέ […] Οι ποιητές που μου σύστησε ο Masson μ’ ενδιέφεραν περισσότερο από τους ζωγράφους που γνώρισα στο Παρίσι. Με ενθουσίαζαν οι νέες ιδέες που έφερναν και ιδιαιτέρως η ποίηση που συζητούσαν. Χόρταινα απ’ αυτήν όλη τη νύχτα, κυρίως ποίηση κατά παράδοση του Surmâle [Υπεραρσενικό] του Jarry...»^[1]

                Ο Alfred Jarry (1873–1907) έγραψε τα πρώτα του κείμενα σε εφηβική ηλικία. Τον Ιούνιο του 1896 δημοσίευσε τοUbu Roi [Υμπύ Τύραννος]. Το έργο παρουσιάστηκε στις 10 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους από τον θίασο Théâtre de l'Oeuvre στην Αίθουσα του Nouveau-Théâtre των Παρισίων και προκάλεσε μεγάλο σκάνδαλο.^[2] Ο γελοίος χαρακτήρας του Υμπύ γοήτευσε τον Miró. Ο καλλιτέχνης φύλαξε μια έκδοση του 1921 του βιβλίουUbu Roi [Υμπύ Τύραννος] τουJarry, καθώς και σχέδια και σημειώσεις για τον Υμπύ.^[3] Αυτό το έργο του Jarry παρουσιάστηκε και πάλι τον Ιανουάριο του 1898 στο Théâtre des Pantins [Κουκλοθέατρο], με μαριονέτες του καλλιτέχνη Pierre Bonnard. Με αφορμή αυτή την παράσταση, ο Jarry έκανε κάποιες λιθογραφίες για τα εξώφυλλα των τριών από τα εννέα λευκώματα του Répertoire [Δραματολόγιο] des Pantins, με παρτιτούρες του Claude Terrasse: Ouverture d'Ubu Roi [Εισαγωγή του Τυράννου Υμπύ], Marche des Polonais [Το Εμβατήριο των Πολωνών]και La Chansondu Décervelage [Το τραγούδι της Πλύσης Εγκεφάλου].^[4] Ο Miró σχεδίασε, ή μάλλον αντέγραψε, τις τρείς φιγούρες που επινόησε ο Jarry για το εξώφυλλο τουLa Chansondu Décervelage [Το τραγούδι της Πλύσης Εγκεφάλου] για ένα πιθανό χορόδραμα (1933-1935). Όσα γράφει ο Miró πάνω στο σχέδιο δεν αφήνουν αμφιβολίες σχετικά με τα πρότυπα του: «((Ubu roi [Υμπύ Τύραννος]). La chanson du Décervellage [Το τραγούδι της Πλύσης Εγκεφάλου] [αυτολεξεί]».^[5]

Ο Jarry και το έργο του, ιδίως ο χαρακτήρας του Υμπύ, τράβηξαν την προσοχή των σουρεαλιστών. Σύμφωνα με τον Marcel Jean, το 1933, ακολουθώντας τη συμβουλή του André Breton, οι σουρεαλιστές εξέφρασαν στον Sylvain Itkine, έναν νεαρό ηθοποιό που ήθελε να ιδρύσει ένα πρωτοποριακό θέατρο, το ενδιαφέρον τους να ανεβάσουν το έργο Ubu enchaîné [Υμπύ δεσμώτης] του Jarry, που δεν είχε παιχτεί ποτέ. Η ιδέα γοήτευσε τον Itkine, αν και πολλά εμπόδια καθυστέρησαν την πρεμιέρα στην Comédie des Champs-Elysées, ως τον Σεπτέμβριο του 1937, με αποτέλεσμα να συμπέσει τελικά με την Διεθνή έκθεση των Παρισίων. ^[6] Ο θίασος του Άλικου Διαβόλου [Compagnie du Diable Écarlate] παρουσίασε τον Ubu enchaîné [Υμπύ δεσμώτης] με τα πέντε σκηνικά του Max Ernst και τη συνοδεία της μουσικής του Claude Terrase.^[7] Με αφορμή αυτή την παράσταση, δημοσιεύθηκε ένα μικρό αφιέρωμα προς τιμήν του Jarry που, μεταξύ άλλων, συμπεριελάμβανε κείμενα των André Breton, Georges Hugnet, Benjamin Peret, Pierre Mabille, Paul Eluard και Sylvain Itkine, εικονογραφημένα από τους Picasso, Paalen, Tanguy, Marcel Jean, Man Ray και Miró. Ο καταλανός καλλιτέχνης έφτιαξε μια γκροτέσκ προσωπογραφία με τίτλοPortrait de la Mère Ubu [Προσωπογραφία της Μητρός Υμπύ]. Κατά την περίοδο μεταξύ 1955 και 1970, ο Miró φιλοτέχνησε μια σειρά σχεδίων σχετικών με τον Υμπύ, μερικά απ’ τα οποία πάνω στο αντίτυπο του βιβλίου Ubu roi [Υμπύ Τύραννος] του Jarry, των εκδόσεων E. Fasquelle (Παρίσι, 1921).^[8] Το Ίδρυμα Pilar i Joan Miró έχει στην κατοχή του άλλο αντίτυπο τουUbú Rey [Υμπύ Τύραννος] του Alfred Jarry, από την προσωπική βιβλιοθήκη του Miró, όπως και σημειώσεις και άλλα έγγραφα σχετικά με τον Jarry. Αυτό το αντίτυπο τουUbú Rey [Υμπύ Τύραννος], που εκδόθηκε το 1957 στο Μπουένος Άιρες από τις εκδόσειςMinotauro, φέρει μια αφιέρωση του ελβετού εκδότη François Lachenal, με ημερομηνία 21 Φεβρουαρίου 1960.^[9] Τόσο ο Miró όσο και ο Lachenal ανήκαν στοCollège de Pataphysique [Κολλέγιον Παταφυσικής], που ιδρύθηκε το 1948.^[10] Η γοητεία που ασκούσε στον Miró ο Υμπύ, στάθηκε η αιτία για τέσσερα εικονογραφημένα βιβλία - Ubu Roi [Υμπύ Τύραννος] και Suites pour Ubu Roi [Τυράννου Υμπύ Σουίται] (1966), Ubu aux Baléares [Υμπύ εν Βαλεαρίδαις](1971) και L'Enfance d'Ubu [Υμπύ παις – Η παιδική ηλικία του Υμπύ] (1975) - τα οποία εξέδωσε ο Tériade. ΤοUbu aux Baléares [Υμπύ εν Βαλεαρίδαις] είχε αρχίσει να κυοφορείται από τον Ιανουάριο του 1964, όταν ο Miró έγραψε στον Tériade για να του πει πως περίμενε να τον συναντήσει κατά το επόμενο ταξίδι του στο Παρίσι: «[…] είναι αναγκαίο να συζητήσουμε για τον “Υμπύ”, συμπεριλαμβανομένου του υλικού που θα έχω μαζί μου για το “Ubu aux Baléares” [Υμπύ εν Βαλεαρίδαις]».^[11] Στις 29 Απριλίου 1966, εκδόθηκε το βιβλίο Ubu Roi [Υμπύ Τύραννος] με εικονογραφήσεις του Miró, βάσει του ομωνύμου βιβλίου του Alfred Jarry. Αποτελούταν από 13 έγχρωμες λιθογραφίες. Την ίδια χρονιά, εκδόθηκε τοSuites pour Ubu Roi [Τυράννου Υμπύ Σουίται], που αποτελούταν επίσης από 13 έγχρωμες λιθογραφίες. Περί το 1970, ο Miró σχεδίασε εικονογραφήσεις για το βιβλίο Ubu Roi [Υμπύ Τύραννος], το οποίο τελικώς δεν εκδόθηκε. Αυτά τα σχέδια χρησίμευσαν ως σημείο αναφοράς στον θίασο La Claca για να ζωντανέψει τους χαρακτήρες του έργουMori el Merma [Θάνατος στον Μέρμα].^[12] Στις 8 Νοεμβρίου 1971, εκδόθηκε το Ubu aux Baléares [Υμπύ εν Βαλεαρίδαις], με κείμενα του Miró που συνοδεύονταν από 24 έγχρωμες λιθογραφίες και μία ασπρόμαυρη στο κουτί. Από τον Νοέμβριο του 1936, ο Miró είχε γράψει ποιητικά κείμενα, πεζά ή σε στοίχους, το ποιητικό ύφος των οποίων συμφωνούσε με τη σουρεαλιστική ποίηση, ενώ οι εσχατολογικές εικόνες συνδέονταν με τον Jarry. Το βιβλίο με ποιήματα που είχε στον νου του ο Miró δεν είδε ποτέ το φως, αλλά η πλειοψηφία αυτών των ποιημάτων δημοσιεύθηκε στοUbu aux Baléares [Υμπύ εν Βαλεαρίδαις] και μερικά στο Le Lézard aux plumes d'or [Η σαύρα με τα χρυσά πούπουλα].^[13]Τον Νοέμβριο του 1971, εκδόθηκε η συλλεκτική έκδοση για βιβλιοφίλους τουLe Lézard aux plumes d'or [Η σαύρα με τα χρυσά πούπουλα], με κείμενα του Miró εικονογραφημένα με 15 έγχρωμες λιθογραφίες. Χρόνια αργότερα, ορισμένες από τις εκτυπώσεις αυτής της σειράς ενέπνευσαν κάποιους τάπητες που ύφανε ο Josep Royo. Ταυτοχρόνως, το 1971, ο Miró σχεδίαζε να κάνει δύο έργα για τον Tériade, ένα κεραμικό που ονόμασε Υμπύ και μερικές υαλογραφίες για την «Βίλλα Νατάσα», το σπίτι του ελληνικής καταγωγής εκδότη. ^[14] Ο νους του Miró γεννούσε νέες ιδέες σχετικά με το θέμα του Υμπύ. Στις 16 Δεκεμβρίου 1973 ο Miró έγραψε από την Πάλμα στον Tériade γύρω από μια νέα σειρά αφιερωμένη στον Υμπύ: «Δεν ξέρω αν ο Dupin σου είπε ότι βρήκε εδώ μια ωραία σειρά από μακέτες για τον Υμπύ. […] Εκτός αυτού, έχω πολλά σχέδια και αρχικές ιδέες, σε κομματάκια από εφημερίδες και χαρτάκια. Είναι πολύ ωραίο σύνολο και είμαι ευχαριστημένος που το ανέκτησα. […] θεωρείς πως θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα πολύ ωραίο βιβλίο, επίσης προς τιμήν του Père Ubu [Υμπύ Πατήρ], αφού ανασκοπήσουμε όλα αυτά τα σχέδια και τις μακέτες, που θα μπορούσα να εμπλουτίσω με ένα εξώφυλλο και μια λιθογραφία ως προμετωπίδα.» ^[15] Ο Miró αναφερόταν σίγουρα στα έργα της σειράς L'Enfance d'Ubu [Υμπύ παις – Η παιδική ηλικία του Υμπύ], που δημοσιεύθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1975. ‘Ενώ ο Φράνκο είχε πια πεθάνει, ο Miró δήλωσε τον Μάιο του 1977: «Τώρα όλοι βλέπουν καθαρά ότι αυτά που φαντάστηκε ο Alfred Jarry ήταν η πραγματικότητα του Φράνκο και της συμμορίας του. Γι’ αυτό με αιχμαλώτισε έτσι ο Υμπύ στα χρόνια του φρανκισμού, γι’ αυτό τον σχεδίαζα συχνά.»^[16] Ο Miró συνεργάστηκε, τέλος, με τον θίασο La Claca για τις μαριονέτες του έργουMori el Merma [Θάνατος στον Μέρμα] – είναι εμπνευσμένο από τον Υμπύ του Jarry – το οποίο έκανε πρεμιέρα στο Teatre Principal της Πάλμα, στις 7 Μαρτίου 1978.

                Η σειρά Gaudí (1979) αποτίει φόρο τιμής στον καταλανό μοντερνιστή αρχιτέκτονα Antoni Gaudí, τον οποίον ο Miró γνώρισε όταν ήταν έφηβος, τότε που παρακολουθούσε μαθήματα σχεδίου στον Cercle de Sant Lluc [Κύκλος του Αγίου Λουκά]. Η σειρά αποτελείται από 21 εκτυπώσεις, που έγιναν βάσει προκαταρκτικών μακετών ή προτύπων. Έχουν γίνει με τις τεχνικές: μολύβι, κρητιδογραφία (παστέλ), μελάνι, υδροκομμιογραφία (γκουάς) και κολλάζ. Η πολυχρωμία – κυανούν, κόκκινο, κίτρινο και πράσινο – έρχεται σε αντίθεση με τη σοβαρότητα του μαύρου και, συχνά, σχηματίζει μια ακανόνιστη σκακιέρα σαν αυτή των «trencadís», που ο χρησιμοποίησε ο Gaudí ως επένδυση σε αρχιτεκτονικά στοιχεία.