Θεσσαλονίκη, 27 Οκτωβρίου 2009
Στις 3 Σεπτεμβρίου του 2009, οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας απέστειλαν ενημερωτική εγκύκλιο στους Διευθυντές των Δευτεροβάθμιων Διευθύνσεων Εκπαίδευσης, και αυτοί με την σειρά τους στους Διευθυντές των Γυμνασίων και των Γενικών Λυκείων, για να ενημερωθεί το μαθητικό δυναμικό σχετικά με την δυνατότητα εκπαιδευτικής προσφοράς και της Ισπανικής γλώσσας, μεταξύ των άλλων παρεχόμενων ξένων γλωσσών επιλογής (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική).
Η πλειοψηφία των Διευθυντών των Γυμνασίων και των Γενικών Λυκείων δεν ενημέρωσαν όπως όφειλαν τους μαθητές τους. Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι δεν έλαβαν εγκαίρως την ενημερωτική εγκύκλιο, άλλοι ισχυρίστηκαν ότι η σχολική τους μονάδα δεν διαθέτει ελεύθερες αίθουσες για να εφαρμοστεί η παράλληλη διδασκαλία και για τις τέσσερις ξένες γλώσσες επιλογής (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική Ισπανική), άλλοι πάλι πληροφόρησαν τους μαθητές τους ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμοι καθηγητές της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας για να διδάξουν.
Υπήρξαν και Διευθυντές που ενημέρωσαν υπεύθυνα τους μαθητές τους , ωστόσο όμως πολλοί από αυτούς ορθώς προέβαλλαν το επιχείρημα ότι ο ωρομίσθιος καθηγητής της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας θα φτάσει ετεροχρονισμένα στην σχολική μονάδα (Δεκέμβριο με τις καταλήψεις), ενώ σχεδόν σε κάθε σχολική μονάδα υπάρχει μόνιμος διαθέσιμος καθηγητής της Γαλλικής και της Γερμανικής γλώσσας. Προέτρεψαν λοιπόν τους μαθητές τους για να μην έχουν κενές ώρες, να διδαχτούν την Γαλλική ή την Γερμανική γλώσσα με την έναρξή της σχολικής χρονιάς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωσή του Διευθυντή Δευτεροβάθμιας Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης, ο οποίος υποστήριξε προ ημερών σε τοπικό κανάλι ότι η Ιταλική γλώσσα ακόμη τελεί υπό πιλοτικό πρόγραμμα, ενώ η Ιταλική γλώσσα έχει εισαχθεί στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση από το σχολικό έτος 2008-2009. Στην ίδια εκπομπή δεν έγινε απολύτως καμία νύξη για την δυνατότητα εκπαιδευτικής προσφοράς και της Ισπανικής γλώσσας από το σχολικό έτος 2009-2010. Εφόσον αγνοείται η ύπαρξή των αντίστοιχων εγκυκλίων από τους Διευθυντές των Δευτεροβάθμιων Διευθύνσεων Εκπαίδευσης, πώς θεωρούμε ότι έχει γίνει ενημέρωση από τους υφιστάμενούς τους (Διευθυντές των Γυμνασίων και των Γενικών Λυκείων) για την δυνατότητα εκπαιδευτικής προσφοράς των νέων γλωσσών επιλογής (Ιταλική, Ισπανική) στο μαθητικό δυναμικό του Νομού Θεσσαλονίκης, καθώς και σε άλλους νομούς;
Ακόμη και να ενημερωθούν οι μαθητές, η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας ορίζει ότι για να σχηματιστεί τμήμα Ιταλικών και τμήμα Ισπανικών απαιτείται να επιλέξουν την γλώσσα 12 μαθητές και σε νησιωτικές ή απομακρυσμένες περιοχές απαιτείται να την επιλέξουν 8 μαθητές. Επίσης η εγκύκλιος ορίζει ότι το ξενόγλωσσο τμήμα που θα σχηματιστεί θα πρέπει να σχηματιστεί κατ’ αλφαβητική σειρά. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι και να υπάρξει ζήτηση για την νέα γλώσσα επιλογής (Ιταλική, Ισπανική) από 8 ή 12 μαθητές, αν οι συγκεκριμένοι μαθητές δεν ανήκουν αλφαβητικά στο ίδιο τμήμα δεν πρόκειται να διδαχτούν την γλώσσα επιλογής τους. Επιπλέον η εγκύκλιος ορίζει ότι ο Διευθυντής σε συνεργασία με τον Σύλλογο Διδασκόντων θα διερευνήσει την δυνατότητα παράλληλης διδασκαλίας για τις νέες γλώσσες επιλογής (Ιταλική, Ισπανική).
Με ποιο τρόπο λοιπόν θα εφαρμοστεί η πολυγλωσσία στο δημόσιο εκπαιδευτικό μας σύστημα, όταν π.χ. στην σχολική μονάδα του Γυμνασίου της Αρναίας Χαλκιδικής, οι 3 μαθητές που επέλεξαν να διδαχτούν π.χ. την Ισπανική γλώσσα, δεν θα διδαχτούν τελικώς την γλώσσα επιλογής τους και θ ’αναγκαστούν να μάθουν την Γαλλική ή την Γερμανική γλώσσα, γιατί δεν συμπληρώνεται ο ελάχιστος προβλεπόμενος αριθμός των 8 μαθητών για να κληθεί ο ωρομίσθιος καθηγητής της Ισπανικής γλώσσας. Σε μικρές σχολικές μονάδες των 20 και 30 μαθητών δύσκολα οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να διδαχτούν νέες γλώσσες επιλογής (Ιταλική, Ισπανική), από την στιγμή που τίθεται θέμα προβλεπόμενου αριθμού μαθητών και αλφαβητικής σειράς.
Από την στιγμή που κάποιος μαθητής επιλέγει την γλώσσα αρεσκείας του, οφείλει το εκπαιδευτικό μας σύστημα να σεβαστεί την επιλογή του, ακόμη και αν πρόκειται για έναν η δύο μαθητές. Σε διαφορετική περίπτωση, το δικαίωμα στην Πολυγλωσσία ακυρώνεται.
Για να καταστεί εφικτό το δικαίωμα του κάθε μαθητή στην Πολυγλωσσία θα πρέπει η διδασκαλία όλων των ξένων γλωσσών (Αγγλικής, Γαλλικής, Γερμανικής, Ιταλικής, Ισπανικής), να λαμβάνει χώρα στην μεσημεριανή ζώνη δεξιοτήτων, ώστε να αντιμετωπιστεί επιτυχώς το πρόβλημά της έλλειψής των αιθουσών (ολοήμερο Δημοτικό, ολοήμερο Γυμνάσιο και ολοήμερο Λύκειο). Η πλειοψηφία των εργαζόμενων γονέων που εργάζεται μέχρι αργά το απόγευμα, θα ανταποκριθεί πιστεύω θετικά στο συγκεκριμένο μέτρο.
Για να διασφαλιστεί το δικαίωμα του κάθε μαθητή στην ελεύθερη και όχι κατευθυνόμενη επιλογή της δεύτερης ξένης γλώσσας ή άλλων επιλεγόμενων μαθημάτων που επιθυμεί να διδαχτεί , είναι η δήλωση των επιλεγόμενων μαθημάτων να γίνεται ηλεκτρονικά μέσω του διαδικτύου από τον φορητό ή σταθερό υπολογιστή του κάθε μαθητή και σε σύνδεση με συγκεκριμένη υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας που θα συγκεντρώνει ηλεκτρονικά όλες τις δηλώσεις και θα συνεργάζεται με την στατιστική υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας. O μαθητής θα εισέρχεται ηλεκτρονικά σε συγκεκριμένη ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας , η οποία θα του παρέχει συγκεκριμένες πληροφορίες για όλα τα μαθήματα επιλογής του εκπαιδευτικού μας συστήματος και θα συμπληρώνει ένα συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο (νομός, πόλη, διεύθυνση δευτεροβάθμιας, συνοικία, σχολική μονάδα, επιλογή ξένης γλώσσας και άλλων μαθημάτων επιλογής).
Εν τέλει ποιός μπορεί να μας εγγυηθεί ότι ο Διευθυντής θα ενημερώσει υπεύθυνα τους μαθητές του για την ύπαρξη εκπαιδευτικών καινοτομιών όπως π.χ. αποτελεί η διδασκαλία της Ισπανικής γλώσσας ως δεύτερη ξένη γλώσσα επιλογής; Επαφιόμαστε δυστυχώς στην ακεραιότητά της συνείδησής του κάθε Διευθυντή και στο φιλότιμό του, αν θα εφαρμόσει ή όχι τις εγκυκλίους, αν θα ενημερώσει ή όχι τους μαθητές του.
Το αποτέλεσμά της χρησιμοποίησής του Διαδικτύου θα είναι η μείωσή της γραφειοκρατίας από τις χιλιάδες υπεύθυνες δηλώσεις που διανέμουν οι Διευθυντές στους μαθητές τους στην ‘ΣΤ Δημοτικού, στην Ά Γυμνασίου και στην Ά Λυκείου για να επιλέξουν την δεύτερη ξένη γλώσσα που επιθυμούν να διδαχτούν, το Υπουργείο Παιδείας θα είναι σε θέση να γνωρίζει εκ των προτέρων (καλοκαιρινούς μήνες) τις ανάγκες που απαιτούνται στην κάθε ειδικότητα και θα αποστέλλει εγκαίρως (με την έναρξή της σχολικής χρονιάς) τους ωρομίσθιους ή τους αναπληρωτές καθηγητές στην σχολική μονάδα. Επίσης το Υπουργείο Παιδείας θα διαθέτει μια σαφή εικόνα της ζήτησής της κάθε επιλεγόμενης γλώσσας (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική ,Ισπανική).
Όπως διαπιστώνεται από τα ανωτέρω, η ένταξή της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας στην Δημόσια Εκπαίδευση βρίθει εμποδίων, γιατί η πλειοψηφία των σχολικών μονάδων της χώρας (κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα) στερείται κτιριακών υποδομών για να εφαρμοστεί η παράλληλη διδασκαλία για όλες τις ξένες γλώσσες επιλογής (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική, Ισπανική), καθώς επίσης γιατί οι Διευθυντές ισχυρίζονται ότι παρατηρείται δυσλειτουργία με την δυνατότητα εκπαιδευτικής προσφοράς πολλών γλωσσών επιλογής (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική, Ισπανική) στην εύρυθμη λειτουργία της σχολικής τους μονάδας. Αυτό οφείλεται στην συνεχή αλλαγή του ωρολογίου προγράμματος λόγω της καθυστερημένης έλευσής των ωρομισθίων καθηγητών των μαθημάτων επιλογής (π.χ. ωρομίσθιοι καθηγητές της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας). Επιπλέον επικρατεί η γενική εντύπωση ότι οι Διευθυντές αποφεύγουν να ενημερώσουν τους μαθητές τους για την δυνατότητα επιλογής της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας, για να μην δυσαρεστήσουν τους μόνιμους συναδέλφους τους της Γαλλικής και της Γερμανικής γλώσσας που υπηρετούν μαζί χρόνια στην ίδια σχολική μονάδα και αναγκάζονται πλέον με την ένταξή της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας να συμπληρώσουν το εβδομαδιαίο ωράριό των 21 ωρών σε περισσότερες από 2 σχολικές μονάδες.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν σκοπεύει η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας να ενσωματώσει ανεμπόδιστα και σταδιακά τις 2 νέες ξένες γλώσσες επιλογής (Ιταλική και Ισπανική) στην Δημόσια εκπαίδευση. Θα πρέπει κατά την γνώμη μου:
- Να γίνεται μέσω ηλεκτρονικής δήλωσης, ή μέσω μηχανογραφικού δελτίου που θα αναγράφει όλες τις ξένες γλώσσες, η επιλογή της δεύτερης ξένης γλώσσας (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική, Ισπανική) στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, εφόσον τίθεται θέμα αδιαφανών διαδικασιών ως προς την διαδικασία επιλογής της δεύτερης ξένης γλώσσας.
- Δεδομένης πλέον της δυνατότητας εκπαιδευτικής προσφοράς πολλών γλωσσών επιλογής ως δεύτερη ξένη γλώσσα (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική και Ισπανική), καθώς και της έλλειψης ελεύθερων αιθουσών για να εφαρμοστεί η παράλληλη διδασκαλία και για τις τέσσερις προαναφερθείσες γλώσσες, θα πρέπει η διδασκαλία της δεύτερης ξένης γλώσσας να λαμβάνει χώρα, να μεταφερθεί από τις πρωινές στις μεσημεριανές ή τις απογευματινές ώρες (ζώνη δεξιοτήτων-ολοήμερο σχολείο) όπου θα υπάρχουν ελεύθερες αίθουσες για όλες τις ξένες γλώσσες.
- Να μην τίθεται θέμα προβλεπόμενου αριθμού μαθητών, καθώς και αλφαβητικής σειράς, για να σχηματιστεί τμήμα για τις νέες ξένες γλώσσες επιλογής. Είναι φυσικό οι νέες ξένες γλώσσες επιλογής (Ιταλική, Ισπανική) να μην τυγχάνουν ακόμη ανάλογης δημοτικότητας σε σχέση με τις παλαιές ξένες γλώσσες επιλογής (Γαλλική, Γερμανική).
- Να θεσπιστεί θέση Συμβούλου Ιταλικής γλώσσας και θέση Συμβούλου Ισπανικής γλώσσας στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Επιστήμονες του ιδίου γνωστικού αντικειμένου πρέπει να εποπτεύουν την πορεία των 2 συγκεκριμένων γλωσσών στην Δημόσια Εκπαίδευση, από την στιγμή που ήδη προβλέπονται και υφίστανται θέσεις για τους Συμβούλους και τους Παρέδρους επί θητεία της Αγγλικής, της Γαλλικής και της Γερμανικής γλώσσας.
- Να επεκταθεί πιλοτικά η διδασκαλία της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Tριετές πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμόστηκε σε 219 Εξαθέσια και Άνω Δημοτικά Σχολεία για την Γαλλική και την Γερμανική γλώσσα τα σχολικά έτη 2006-2009. Το συγκεκριμένο πιλοτικό πρόγραμμα συγχρηματοδοτήθηκε και συνεχίζει να συγχρηματοδοτείται κατά 25% από τους εθνικούς πόρους και κατά 75% από τους κοινοτικούς πόρους του προγράμματος ΕΣΠΑ 2007-2013.
- Χωρίς την άμεσή τοποθέτησή 3 αναπληρωτών καθηγητών της Ιταλικής και 3 αναπληρωτών καθηγητών της Ισπανικής γλώσσας και στους 52 νομούς της χώρας, δεν δύναται με λιγοστούς αναπληρωτές και ωρομισθίους να επιχειρείται η ένταξή της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας στην Δημόσια Εκπαίδευση , ενώ αντιθέτως υπάρχει πληθώρα μονίμων, αναπληρωτών και ωρομισθίων καθηγητών της Γαλλικής και της Γερμανικής γλώσσας σε ολόκληρη την επικράτεια.. Ενδεικτικά αναφέρω ότι στον προηγούμενο Ασέπ Εκπαιδευτικών προκηρύχθηκαν μόνον 9 θέσεις για τον κλάδο ΠΕ 34 Ιταλικής γλώσσας, ενώ αντιθέτως προκηρύχθηκαν 144 θέσεις για τον κλάδο ΠΕ 05 Γαλλικής γλώσσας και 144 θέσεις για τον κλάδο ΠΕ 07 Γερμανικής γλώσσας.
- Όσον αφορά την προβλεπόμενη διαδικασία από την νομοθεσία για την επιλογή των Σχολικών Συμβούλων προτείνω, να μειωθεί από δωδεκαετή σε δεκαετή η συνολική εκπαιδευτική προϋπηρεσία, καθώς και από οκτώ σε έξι έτη ο απαραίτητος χρόνος άσκησής των διδακτικών καθηκόντων, ώστε σύντομα να αποκτήσουν οι 2 νεοσύστατοι κλάδοι ΠΕ 34 Ιταλικής και ΠΕ 40 Ισπανικής γλώσσας τους πρώτους Σχολικούς Συμβούλους στην Πρωτοβάθμια και στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Αντίστοιχη μείωση είχε επιτευχθεί και στο παρελθόν μέσω τροπολογίας για τον κλάδο ΠΕ 07 Γερμανικής γλώσσας.
Με εκτίμηση,
Νικόλαος Παππούς, Καθηγητής Ισπανικής Γλώσσας