Πάνω από χίλια κάτοπτρα τοποθετούνται προσεκτικά στην έρημο της νότιας Ισπανίας, 30 χιλιόμετρα έξω από τη Σεβίλλη. Το καθένα έχει έκταση σχεδόν όσο μισό γήπεδο τένις, οπότε η τοποθέτησή τους θα πάρει καιρό. Όταν όμως ολοκληρωθεί, σε λίγες εβδομάδες, θα σηματοδοτήσει μία ιστορική στιγμή στην ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών ενέργειας.

Τα κάτοπτρα είναι τμήμα της μεγαλύτερης στον κόσμο εγκατάστασης συλλογής ηλιακής ενέργειας, και αξιοποιεί μία τεχνολογία που βασίζεται στην υπερθέρμανση του νερού σε έναν κεντρικό «πύργο».

Μόλις λειτουργήσει η αξίας 80 εκατομμυρίων ευρώ εγκατάσταση τον Ιανουάριο, θα παράγει 20MW ηλεκτρικής ενέργειας, ικανά να ηλεκτροδοτήσουν 11,000 σπίτια.

Η τεχνολογία «συμπυκνωμένης ηλιακής ενέργειας» (CSP) θεωρείται από πολλούς ως η απλούστερη, φθηνότερη και αποτελεσματικότερη μέθοδος συλλογής της ηλιακής ενέργειας, καλύτερη από τη χρήση φωτοβολταϊκών (PV). Αλλά το CSP χρειάζεται καθαρούς ουρανούς και μεγάλη ηλιοφάνεια.

Από αυτήν την άποψη, η ανδαλουσιανή έρημος είναι ιδεώδης, και οι Ισπανοί ελπίζουν πως η εγκατάσταση PS20 θα βελτιώσει την αξιοποίηση των πελώριων ηλιακών τους πόρων και θα τους βάλει στην πρωτοπορία της ανάπτυξης της τεχνολογίας CSP.

«Η ακτινοβολία που φθάνει στη Γη επαρκεί να καλύψει τις ενεργειακές μας ανάγκες 10,000 φορές» λέει ο Χοσέ Ντομίνγκες Αμπασκάλ (José Domíngues Abascal), επικεφαλής τεχνολογικής ανάπτυξης στην «αμπενόγκα», την ισπανική εταιρεία παραγωγής ενέργειας στην οποία ανήκει η εγκατάσταση. «Η ηλιακή ενέργεια έχει πελώρια περιθώρια ανάπτυξης».

Η «αμπενόγκα» έχει ήδη εγκαταστήσει μία μικρότερη εκδοχή του πάρκου CSP, για να διαπιστώσει κατά πόσο η ιδέα της είναι υλοποιήσιμη. Το πειραματικό σύστημα PS10 παράγει ήδη 11MW το χρόνο, για σχεδόν δύο χρόνια.

Η νέα εκδοχή χρειάζεται έκταση μεγαλύτερη των 100 γηπέδων ποδοσφαίρου, όπου τοποθετούνται 1,255 κάτοπτρα, οι λεγόμενοι «ηλιοστάτες», που ο καθένας καλύπτει έκταση 120m2. Αυτοί παρακολουθούν την πορεία του ήλιου και αντανακλούν το φως του στην κορυφή ενός πύργου ύψους 160 μέτρων, που βρίσκεται στο κέντρο του πάρκου. Εδώ, η συσσωρευμένη ενέργεια χρησιμοποιείται για να βράσει νερό, και ο ατμός που παράγεται γυρίζει μία τουρμπίνα που παράγει ηλεκτρισμό.

Όταν ξεκινήσει τη λειτουργία του, το νέο πάρκο θα είναι η μεγαλύτερη CSP εγκατάσταση που θα συνδέεται με το εθνικό δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Θα σηματοδοτήσει επίσης ένα αποφασιστικό βήμα στη λειτουργία πύργων παραγωγής ηλιακής ενέργειας, που θεωρούνται η τεχνολογία του μέλλοντος για τη μεγάλης κλίμακας αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας.

Η ισπανικές εταιρείες βρίσκονται στην πρωτοπορία της τεχνολογίας CSP: η ισπανική κυβέρνηση έχει ήδη εγκρίνει τη λειτουργία πάνω από 50 παρόμοιων πάρκων παραγωγής ηλιακής ενέργειας, που έως το 2015 θα συνεισφέρουν στην ηλεκτροπαραγωγή της χώρας 2GW, υπερβαίνοντας κατά πολύ τους σχετικούς εθνικούς στόχους. Οι ισπανικές εταιρείες εξάγουν ήδη την τεχνογνωσία τους στο Μαρόκο, την Αλγερία και τις ΗΠΑ.

«H τεχνολογία CSP θα βρεθεί στη βάση της μεγάλης απογείωσης της ηλιακής ενέργειας», μας λέει ο Χοσέ Λούις Γκαρθία (José Luis García), της ισπανικής «γκρινπίς». «Η Ισπανία έχει όλα τα φόντα να αναπτύξει και να εφαρμόσει αυτήν τη τεχνολογία. Διαθέτουμε την ηλιοφάνεια, που μας δίνει το πλεονέκτημα να ηγηθούμε σε αυτό το πεδίο».

Οι στόχοι της χώρας στην παραγωγή «καθαρής ενέργειας» εντάσσονται στο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να παραγάγει το 20% των ενεργειακών της αναγκών από ανανεώσιμες μορφές ενέργειας έως το 2020, που σημαίνει πως το 30% της ηλεκτροδότησης θα πρέπει να προέρχεται από πηγές που δεν παράγουν θερμοκηπικά αέρια.

Μία νέα οδηγία της ΕΕ για τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας αναμένεται να ανεβάσει το στόχο αυτό στο 40%, αλλά ο Γκαρθία μας λέει πως η Ισπανία μπορεί με άνεση να ξεπεράσει το 50%.

Ο Τζον Λούγκχεντ (John Loughhead), εκτελεστικός διευθυντής στο «κέντρο ενεργειακής έρευνας» του Ηνωμένου Βασιλείου, λέει πως η προσέγγιση της «αμπενόγκα» είναι σχετικά αποτελεσματική «διότι συγκεντρώνει την ηλιακή ενέργεια μιας μεγάλης έκτασης στην πολύ μικρή επιφάνεια της κορυφής ενός πύργου, πράγμα που σημαίνει πως μπορείς να πετύχεις πολύ ψηλές θερμοκρασίες».

Προσθέτει πως η παραγωγή ηλιακής ενέργειας από πύργους είναι αξιόπιστος, με δεδομένο το κατάλληλο φυσικό περιβάλλον «Αλλά θα είναι αρκετά φθηνός, αρκετά αξιόπιστος, αρκετά μακρόβιος;».

Ένα άλλο πρόβλημα είναι το κόστος της ηλεκτροπαραγωγής από ηλιακή ενέργεια. Στην Ισπανία, το κόστος παραγωγής ενέργειας από CSP είναι διπλάσιο από ότι με τις πιο παραδοσιακές μεθόδους. Αλλά ο Αμπασκάλ λέει πως οι τιμές πέφτουν καθώς τα πάρκα παραγωγής ηλιακής ενέργειας γίνονται μεγαλύτερα -και σε μια δεκαετία θα φθάσουν εκείνες της ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα.

Προς το παρόν, τα πάρκα CSP της Ισπανίας βασίζονται στην κυβερνητική επιδότηση κάθε κιλοβατώρας που εισέρχεται στο εθνικό δίκτυο. Το PS20 είναι ένα μόνο από τα (συνολικής αξίας 1.2 δις ευρώ) ηλιακά πάρκα τύπου CSP που σχεδιάζεται να αναπτυχθούν σε ολόκληρη τη χώρα (στα οποία εκτός από τους «πύργους» σχεδιάζεται η χρήση συλλεκτών με τη μορφή χωνιών, που ζεσταίνουν το νερό απευθείας μέσα στους αγωγούς, καθώς αυτό περνά εμπρός από παραβολικά «ηλιοστατικά» κάτοπτρα) αλλά και νέα φωτοβολταϊκά, που ετοιμάζει η «αμπενγκόα».

Το ηλιακό αυτό πάρκο όμως θα παράγει έως το 2013 300MW, αρκετά για την ηλεκτροδότηση των 700,000 κατοίκων της Σεβίλλης.

Εξάλλου, ο ισχύος 20MW πύργος σχεδιάστηκε να είναι ο προάγγελος ενός πύργου ισχύος 50MW, που ο Αμπασκάλ ελπίζει πως θα είναι η συνήθης ισχύς των ηλιοσυσσωρευτών του μέλλοντος και θα παράγει ενέργεια ολόκληρο το εικοσιτετράωρο. «Την ημέρα, το 50% της ενέργειας θα παράγει ηλεκτρισμό, και το άλλο 50% θα φορτίζεται σε μπαταρίες "άλατος". Το βράδυ ο ηλεκτρισμός θα παράγεται από αυτές τις ηλεκτρογεννήτριες».

Η τεχνολογία «άλατος» είναι ακόμα στα πρώτα της βήματα, αλλά η «αμπενγκόα» σχεδιάζει ήδη έναν τέτοιο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής στη Γρανάδα. Μέχρι σήμερα, η εταιρεία έχει καταφέρει να αποθηκεύει ηλιακή ενέργεια για οκτώ ώρες, θερμαίνοντας δοχεία που περιέχουν 28,000 τόνους άλατος σε θερμοκρασίες 220oC. «Έτσι θα γίνει δυνατό να έχουμε σχεδόν συνεχή παροχή ηλεκτρικής ενέργειας ή τουλάχιστο θα έχουμε ενέργεια κατά το μεγαλύτερο μέρος της μέρας», συνεχίζει ο Αμπασκάλ.

Η ευρωπαϊκή επιτροπή έχει συμπεριλάβει τη CSP ως μία από τις εναλλακτικές «πράσινες» τεχνολογίες του μέλλοντος. Νωρίτερα φέτος μάλιστα, ένας εκπρόσωπός της δήλωσε πως η τεχνολογία CSP θα μπορούσε να είναι ένας από τους πυλώνες του σχεδιαζόμενου «υπερδικτύου» της ΕΕ, που σχεδιάζεται να μεταφέρει σε ολόκληρη την Ευρώπη ηλιακή ενέργεια που θα παράγεται στην νότια Ευρώπη και τη βόρειο Αφρική.

Το ευρωπαϊκό υπερδίκτυο έχει ήδη λάβει την πολιτική υποστήριξη του Γκόρντον Μπράουν (Gordon Brown) και του Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy), που έχει ήδη παραγγείλει «μελέτη σκοπιμότητας» για τη χρήση της τεχνολογίας της «συμπυκνωμένης ηλιακής ενέργειας».

Πηγές: www.ppol.gr, Guardian