Στην Ισπανία οι μέρες των Χριστουγέννων φαίνεται να κυλούν σε ρυθμούς ανάλογους με αυτούς των περισσοτέρων χωρών του κόσμου. Οι οικογένειες συγκεντρώνονται για να διασκεδάσουν, να γιορτάσουν και να μοιραστούν συναισθήματα. Θα λέγαμε ότι υπάρχει ένα κοινό εθιμοτυπικό στους διάφορους πολιτισμούς: φαγητό, ποτό, τραγούδι, χορός, ανταλλαγή δώρων, και άλλες πράξεις γενναιοδωρίας. Όμως τα Χριστούγεννα στην Ισπανία, μας θυμίζουν κάποιες από τις υπέροχες παραδόσεις και έθιμα που τηρούνται εδώ, φωτίζοντας ιδιαίτερες πτυχές του χαρακτήρα των κατοίκων της.

Ένα χριστουγεννιάτικο σύμβολο που εξακολουθεί να έχει μεγάλη σημασία στην Ισπανία είναι η σκηνή της Θείας Γέννησης. Αυτή η σκηνή αναπαρίσταται σε εμπορικά κέντρα, σε αεροδρόμια, σε πλατείες χωριών και πόλεων σε όλη τη χώρα, και συχνά απαντάται στις πόρτες και εισόδους πολλών ισπανικών νοικοκυριών, καθώς και σε βιτρίνες. Στις πλατείες αρκετών μικρών πόλεων, τις νύχτες λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, διοργανώνονται σύντομες θεατρικές παραστάσεις που περιστρέφονται γύρω από τη Θεία Γέννηση, με ηθοποιούς που παίζουν τους ρόλους της Παναγίας, του Ιωσήφ και των τριών Μάγων. Συχνά βλέπουμε να ''συμμετέχουν'' σε αυτές ζώα που έχουν συνδεθεί με τη γέννηση του Χριστού, όπως αρνιά, πρόβατα, και γαϊδούρια.

Επίσης, τις μέρες που προηγούνται των Χριστουγέννων, είναι πιθανό να ακούσει κανείς παιδιά να τραγουδούν στους δρόμους, ιδίως σε χωριά και μικρές πόλεις της αγροτικής Ισπανίας, τηρώντας την πολύ παλιά παράδοση που ονομάζεται aguinaldo.

Ακόμα κι αν δεν είναι τόσο δημοφιλής τον τελευταίο καιρό, στην διάρκεια των προηγούμενων ετών θα μπορούσε κανείς να ακούσει τα παιδιά να τραγουδούν χριστουγεννιάτικα κάλαντα στις γειτονιές τους, έξω από τα σπίτια, σε γείτονες και συγγενείς τους. Σε αντάλλαγμα οι γείτονες συνήθως δίνουν στα παιδιά από ένα γλυκό ή μερικά κέρματα.

22 Δεκεμβρίου: Ανακοινώνονται οι νικητές της Χριστουγεννιάτικης Λοταρίας

Στις 22 Δεκεμβρίου δύο σημαντικά γεγονότα λαμβάνουν χώρα. Οι μαθητές ''απαλλάσσονται'' προσωρινά από τις σχολικές τους υποχρεώσεις λόγω των χριστουγεννιάτικων διακοπών, και -ίσως πιο σημαντικό- ανακοινώνεται ο νικητήριος αριθμός της διάσημης Λοταρίας των Χριστουγέννων. Αυτό το λαχείο, το μεγαλύτερο στην Ισπανία, είναι παράδοση την οποία ακολουθούν πάρα πολλοί. Πρόκειται για παράδοση βαθιά ριζωμένη σε αυτές τις μέρες και χρονολογείται από το 1763, όταν το πρωτοξεκίνησε ο Κάρολος Γ'. Από τότε, δεν έχει περάσει ούτε ένας χρόνος χωρίς να λάβει χώρα η λοταρία αυτή, και πλέον σηματοδοτεί και επίσημα την έναρξη των χριστουγεννιάτικων διακοπών.

24 Δεκεμβρίου: Παραμονή Χριστουγέννων

Η παραμονή Χριστουγέννων στην Ισπανία ονομάζεται Nochebuena, και -όπως και σε πολλά μέρη του (χριστιανικού) κόσμου- γιορτάζεται με δύο χαρακτηριστικές παραδόσεις: τρώγοντας ένα πλούσιο δείπνο και πηγαίνοντας στη λειτουργία των Χριστουγέννων. Υπάρχει μια ευρεία ποικιλία πιάτων που τυπικά θα μπορούσε κανείς να βρει σε όλη την Ισπανία αυτό το βράδυ. Κάθε περιφέρεια έχει τη δική της ξεχωριστή σπεσιαλιτέ. Μεταξύ των τυπικών πιάτων που σερβίρονται την παραμονή των Χριστουγέννων και κατά τις ημέρες που ακολουθούν είναι αρνί ψητό, χοιρινό γάλακτος (συνήθως σερβίρεται στις περιοχές της Καστίλλης και Λεόν, Καστίλλη-Λα Μάντσα και της Μαδρίτης), γεμιστή γαλοπούλα ή πάπια (στην Ανδαλουσία), και μια τεράστια ποικιλία θαλασσινών, όπως γαρίδες, αστακοί, καβούρια, και διάφορα είδη ψαριών όπως μπακαλιάρος, πέστροφα, φαγκρί, λαβράκι, καθώς και σολομός (ανάλογα με τις περιοχές και ανάλογα με το κόστος). Για επιδόρπιο, υπάρχει μια ποικιλία από γλυκά αραβικής καταγωγής, που φτιάχνονται κυρίως από μέλι, αυγό και αμύγδαλα, μεταξύ των οποίων βρίσκουμε και το ξακουστό turrón (μπορεί να είναι από πάστα αμυγδάλου, από σοκολάτα, κλπ.). Άλλα χριστουγεννιάτικα γλυκά είναι τα polvorones, mantecados, mazapanes, κλπ. Οι συνταγές μένουν ίδιες εδώ και πολλά χρόνια, αλλά συχνά εφευρίσκονται νέοι συνδυασμοί γεύσεων για να διατηρείται πάντα το ενδιαφέρον του αγοραστικού κοινού. Για ποτό πρέπει να δοκιμάσετε ένα ποτήρι cava, ισπανικό ισοδύναμο της σαμπάνιας, αν και οι Ισπανοί λένε ότι η ισπανική cava είναι πολύ καλύτερη. Μετά το γεύμα, πολλοί Ισπανοί πάνε στη Χριστουγεννιάτικη λειτουργία, γνωστή ως «La misa del Gallo», ή «λειτουργία του κόκκορα», διότι λέγεται ότι αυτός πρώτα ανακοίνωσε τη γέννηση του Χριστού.

25 Δεκεμβρίου: Χριστούγεννα

Η μέρα των Χριστουγέννων είναι η συνέχεια όσων ξεκίνησαν την προηγούμενη ημέρα. Ο κόσμος περνάει χρόνο με τις οικογένειές του, τρώει ένα περιποιημένο γεύμα, αν και δεν είναι τόσο πλουσιοπάροχο όσο της προηγούμενης μέρας. Σε πολλές οικογένειες, τα παιδιά απολαμβάνουν τα δώρα που έχουν λάβει από τον Papa Noel, το ισπανικό αντίστοιχο του Αϊ Βασίλη. Η συνήθεια να δίνονται τα δώρα αυτή την ημέρα δεν είναι τόσο δημοφιλής όσο σε πολλές χώρες, καθώς οι Ισπανοί παραδοσιακά περιμένουν μέχρι τη μέρα των Τριών Μάγων για να ανταλλάξουν δώρα.

28 Δεκεμβρίου: Ημέρα των Αγίων Αθώων

Η 28η Δεκεμβρίου σηματοδοτεί μια μέρα γιορτής αποκλειστικά ισπανική που ονομάζεται «Ημέρα των Αγίων Αθώων» και ουσιαστικά είναι η επέτειος της δολοφονίας των νηπίων από τον Ηρώδη στην Ιουδαία. Παρόλο που οι ρίζες αυτής της ημέρας παραπέμπουν σε δυσάρεστες εικόνες, στη σύγχρονη εποχή, τα έθιμα που τηρούνται αυτή την ημέρα είναι εύθυμα και διασκεδαστικά.. Πολλοί ξένοι και τουρίστες που βρίσκονται στην Ισπανία αυτές τις μέρες νιώθουν σύγχυση, καθώς παράλογες ή και απίστευτες ειδήσεις εμφανίζονται στις εφημερίδες σε τοπικές κυβερνήσεις, θέλοντας να κάνουν φάρσες στους πολίτες ή φιλοφρονήσεις οι οποίες δεν πρέπει όμως να λαμβάνονται σοβαρά.

31 Δεκεμβρίου: Παραμονή Πρωτοχρονιάς

Οι εορταστικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα τη νύχτα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς ή Nochevieja είναι ένα θέαμα που εντυπωσιάζει. Στις πλατείες μεγάλων και μικρών ισπανικών πόλεων, μπορεί κανείς να δει μια συγκεκριμένη σκηνή, που αναμφίβολα θα περιλαμβάνει καμπάνες εκκλησιών και σταφύλια. Όταν το ρολόι γίνεται 12, οι καμπάνες των εκκλησιών ηχούν 12 φορές, και αυτή τη στιγμή, όλοι οι Ισπανοί τρώνε 12 ρώγες από σταφύλι, ένα για κάθε χτύπημα της καμπάνας. Σύμφωνα με την παράδοση, αυτοί που καταφέρνουν να φάνε όλα τα σταφύλια θα έχουν 12 μήνες ευημερίας για το νέο έτος. Οικογένειες και φίλοι συγκεντρώνονται για αυτή τη γιορτή που σηματοδοτεί το τέλος του έτους και την αρχή ενός νέου, και στην περίπτωση των περισσότερων Ισπανών αυτό σημαίνει ένα πολύ ζωντανό εορτασμό μέχρι το πρωί.

6 Ιανουαρίου: Hμέρα των Τριών Μάγων

Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου έχει ήδη αρχίσει να μαζεύει τα χριστουγεννιάτικα στολίδια, οι Ισπανοί συνεχίζουν τη γιορτή. Την 6η Ιανουαρίου τα παιδιά έχουν την τιμητική τους, αφού μετά από την αγωνία της προηγούμενης μέρας, ανακαλύπτουν το δώρο που τους έφεραν οι Τρεις Μάγοι από την Ανατολή. Στις 5 Ιανουαρίου οι γονείς πηγαίνουν τα πιτσιρίκια στην Cabalgata de los Reyes Magos, δηλαδή στην παρέλαση κατά την οποία οι Τρεις Μάγοι καταφτάνουν στην πόλη τους μοιράζοντας καραμέλες, και έχουν την ευκαιρία να τους ζητήσουν δώρα. Αργότερα, πριν πάνε για ύπνο, τα παιδιά αφήνουν τα παπούτσια σε ένα ορατό σημείο μέσα στο σπίτι τους ή στο μπαλκόνι, και πάνε για ύπνο ελπίζοντας ότι όταν ξυπνήσουν θα βρουν τα δώρα που τους άφησε ο Μελχιόρ, ο Γκασπάρ, και ο Βαλτάσαρ. Για πρωινό ή μετά το γεύμα, οι οικογένειες συχνά δοκιμάζουν το τυπικό γλυκό της ημέρας, το Roscón de los Reyes, ένα μεγάλο τσουρέκι σε σχήμα δακτυλίου που είναι διακοσμημένο με φρούτα γλασέ, που συμβολίζουν τα σμαράγδια που στόλιζαν τα ρούχα των Τριών Μάγων. Κάπου μέσα στην τούρτα υπάρχει μια έκπληξη, και αυτός που θα τη βρει θα στεφθεί βασιλιάς ή βασίλισσα του σπιτιού για το υπόλοιπο της ημέρας.

Σύνταξη: Μιχάλης Μηλιαράκης
Επιμέλεια: Βίκυ Ρούσκα