Τελευταία Κυριακή του καλοκαιριού. Δέκα η ώρα το πρωί. Βρίσκομαι στο λιμάνι της Καρθαγένης, μιας εκ των σημαντικότερων πόλεων της ισπανικής Μεσογείου. Μερικά μολυβένια σύννεφα σπάνε το μπλε τ' ουρανού και αναγγέλουν τον ερχομό του φθινοπώρου. Μια τεράστια σημαία της Ισπανίας ανεμίζει ασταμάτητα στο κέντρο αυτής της πλατείας που καταλήγει στη θάλασσα, αλλά αυτό που μου τραβάει περισσότερο την προσοχή είναι το μεγάλο χάλκινο άγαλμα ενός άντρα καθισμένου στο έδαφος που φαίνεται να κλαίει. Είναι ένα μνημείο αφιερωμένο στα θύματα της τρομοκρατίας.
Τον τελευταίο καιρό έχω ακούσει πολλά για τη μεγάλη και εκπληκτική αλλαγή της Καρθαγένης. Για πολλά χρόνια επικρατούσε στην πόλη μια έντονη στρατιωτική ατμόσφαιρα, αφού το λιμάνι της ήταν το σημαντικότερο κέντρο του ισπανικού στόλου στη Μεσόγειο. Έπειτα όμως, με την επαγγελματοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων, μειώθηκε η παρουσία του ισπανικού στρατού και οι αρχές της πόλης αντιλήφθηκαν αμέσως ότι θα έπρεπε να βρουν καινούργιες πηγές εσόδων. Έστρεψαν το βλέμμα τους στο παρελθόν και την πλούσια ιστορία που ήταν αιώνες θαμμένη κάτω από τη γη. Άρχισαν τότε ανασκαφές σε πολλές περιοχές της πόλης που έφεραν στο φως το μεγαλείο του παρελθόντος της Καρθαγένης (κυρίως αυτό που τοποθετείται στους Ρωμαϊκούς χρόνους), το οποίο μεταμόρφωσε τον τόπο, σε διάστημα είκοσι μόλις χρόνων, από στρατιωτικό κέντρο σε κέντρο πολιτισμού ή, όπως λέει το τουριστικό σλόγκαν της πόλης, σε «λιμάνι πολιτισμών».
Θέλω λοιπόν κι εγώ να δω με τα δικά μου μάτια αυτήν την καταπληκτική αλλαγή. Κατευθύνομαι τώρα στο κέντρο της πόλης, το οποίο δεν είναι πολύ μακριά από το λιμάνι. Περπατάω σε έναν πεζόδρομο και βλέπω δεξιά κι αριστερά ωραίους κήπους και πολλούς φοίνικες να τους χαϊδεύει ο φρέσκος αέρας. Αριστερά, τώρα βλέπω το μνημείο των Ηρώων του Καβίτε και Σαντιάγο ντε Κούβα, εις μνήμη των Ισπανών που έπεσαν στον Αμερικανοϊσπανικό πόλεμο το 1898. Δεξιά, δυο τοιχογραφίες από διακοσμητικά αρχαία πλακίδια κάνουν αναφορά στην ιστορία της πόλης (εδώ έφτασαν βασιλιάδες από το εξωτερικό και από εδώ αναχώρησαν βασιλιάδες για την εξορία). Είναι παρούσα επίσης η μορφή του σπουδαίου συγγραφέα Μιγκέλ ντε Θερβάντες.
Προορισμός μου είναι τώρα το Μουσείο του Ρωμαϊκού Θεάτρου που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το Δημαρχείο. Μπαίνω στο όμορφο παλάτι που χτίστηκε τα πρώτα χρόνια του περασμένου αιώνα και στεγάζει το μουσείο. Τα εκθέματα κατανέμονται σε δύο κτήρια: το παλιό φιλοξενεί τις περιοδικές εκθέσεις και το καινούργιο, έργο του διάσημου αρχιτέκτονα Rafael Moneo, παρουσιάζει τα αρχαιολογικά ευρήματα που εμφανίστηκαν με τις ανασκαφές του ρωμαϊκού θεάτρου. Αυτό το δεύτερο κτήριο οδηγεί τους επισκέπτες στο εντυπωσιακό ρωμαϊκό θέατρο. Χρονολογείται στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. και βρίσκεται πολύ καλά ενσωματωμένο στη σύγχρονη πόλη. Το αρχαίο θέατρο αναστηλώθηκε για τουριστικούς λόγους καθώς και για εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς σκοπούς. Συμφωνώ με τους αρχαιολόγους που αποφάσισαν να διατηρήσουν και τα ερείπια της εκκλησίας της Santa María la Vieja, που είχε χτιστεί σχεδόν πάνω στο αρχαίο θέατρο.
Μόλις βγήκα από το Μουσείο του Ρωμαϊκού Θεάτρου, και παρατηρώ τώρα το εντυπωσιακό κτήριο του Δημαρχείου που είναι ένα από τα καλύτερα δείγματα μοντερνισμού της Καρθαγένης. Οι εργασίες για την ανέγερση του Δημαρχείου διήρκησαν επτά χρόνια, από το 1900 έως το 1907. Οι τρεις προσόψεις του είναι μαρμάρινες και διακοσμημένες με πλούσια αρχιτεκτονικά στοιχεία. Λέω να ρίξω μια ματιά και στο εσωτερικό, κι όταν μπαίνω μέσα ένας υπάλληλος με πληροφορεί ότι σε λίγο θα αρχίσει μια ξενάγηση. Η έκπληξή μου δεν έχει τέλος! Η εσωτερική διακόσμηση του Δημαρχείου δείχνει τον πλούτο της πόλης την εποχή που χτίστηκε. Ανεβαίνουμε στον πρώτο όροφο από την εξαιρετική λεγόμενη αυτοκρατορική σκάλα που μας οδηγεί σε εντυπωσιακές αίθουσες. Ο υπάλληλος μάς δίνει πληροφορίες τόσο για το κτήριο όσο και για την ιστορία της πόλης, η οποία ιδρύθηκε το 227 π.Χ., με το όνομα Qart Hadasht, από τον Ασντρούμπαλ τον «Όμορφο» που έφτασε εδώ από την Καρχηδόνα. Η πόλη όμως έζησε το απόγειό της την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όταν με όνομα Carthago Nova (Νέα Καρχηδόνα) έγινε πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας Ισπάνια Ταρακονένσις (Hispania Tarraconensis).
Περπατάω τώρα στους δρόμους του κέντρου της Καρθαγένης. Απλώς ψάχνω –και βρίσκω εύκολα– κι άλλα αρχιτεκτονικά δείγματα του μοντερνισμού. Τα περισσότερα είναι έργα του Καταλανού αρχιτέκτονα Víctor Beltrí i Roqueta, ο οποίος έφτασε το 1895 στην πόλη, που εκείνη την εποχή διέθετε μια ακμάζουσα οικονομία λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης της μεταλλευτικής βιομηχανίας. Σημαντικά έργα του Beltrí στην Καρθαγένη είναι: το Casa Cervantes (1897), το παλάτι Aguirre (1898), το κτήριο Alessón (1906) και το Casa Maestre (1906).
Συνεχίζω τον περίπατό μου και φτάνω στον λόφο Molinete. Εδώ, στην καρδιά μιας γνωστής συνοικίας της Καρθαγένης, υπάρχουν σημαντικές ανασκαφές που έφεραν στο φως μια εντυπωσιακή ρωμαϊκή αγορά, ένα θερμό λουτρό με περιστύλιο και ένα πολύ καλοδιατηρημένο άτριο. Οι ανασκαφές είναι σκεπασμένες και από το 2012 λειτουργούν ως μουσείο, το οποίο εμπλουτίζει την τουριστική προσφορά της πόλης και αυξάνει τις επιλογές του επισκέπτη που θέλει να μάθει περισσότερα για την ιστορία της ρωμαϊκής Καρθαγένης.
Άλλα σημαντικά ίχνη του ρωμαϊκού παρελθόντος της πόλης βρίσκονται στο υπόγειο ενός σχετικά μοντέρνου σπιτιού στο κέντρο. Το Casa de la Fortuna (Σπίτι της Τύχης) είναι ένα εξαιρετικό δείγμα αρχαίου ρωμαϊκού σπιτιού. Μπορεί κανείς να παρατηρήσει πώς ήταν η διαρρύθμιση των δωματίων του σπιτιού, καθώς και ένα πολύ ωραίο ψηφιδωτό στο πάτωμα της κουζίνας. Βλέπουμε επίσης τμήματα από τη διακόσμηση των τοίχων και το αποχετευτικό δίκτυο που διέθετε.
Είναι σχεδόν τρεις το απόγευμα. Κατάλληλη ώρα για να δοκιμάσω τη γαστρονομία της πόλης. Η Calle Mayor μοσχομυρίζει από τα φαγητά των γύρω εστιατορίων. Μπαίνω σε ένα και παραγγέλνω γκασπάτσο, καλντέρο (ρύζι με ψάρι και σκορδαλιά) και τούρτα με μους σοκολάτας και φράουλες. Το καφεδάκι το παίρνω σε ένα μπαράκι στο λιμάνι, όπου βρίσκομαι πάλι. Σε αυτό το μεγάλο χώρο αναψυχής εκτίθεται το υποβρύχιο Peral, το πρωτότυπο υποβρυχίο που εφήυρε ο Isaac Peral, ο οποίος το σχεδίασε το 1884.
Δε θέλω να φύγω από την Καρθαγένη χωρίς να επισκεφτώ το Εθνικό Μουσείο Υποβρύχιας Αρχαιολογίας που βρίσκεται και πολύ κοντά στο λιμάνι. Άκουσα (ή μάλλον διάβασα) πρώτη φορά γι' αυτό το μουσείο καθώς διάβαζα το μυθιστόρημα «Ο ναυτικός χάρτης» του Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, συγγραφέα και ακαδημαϊκού που γεννήθηκε σε αυτήν την πόλη. Στο μουσείο εκτίθενται πολύ ενδιαφέροντα αντικείμενα που βρέθηκαν σε υποβρύχιες αρχαιολογικές ανασκαφές σε όλη την Ισπανία.
Εδώ τελειώνει η σημερινή εκδρομή μου στην Καρθαγένη. Ξέρω ότι η πόλη έχει κι άλλα πολλά αξιοθέατα που σήμερα δεν πρόλαβα να δω. Είμαι βέβαιος όμως ότι, είκοσι χρόνια μετά από την πρώτη μου επίσκεψη, η Καρθαγένη έκανε μια μεγάλη, σημαντική και θετική αλλαγή. Πράγματι είναι πόλη και λιμάνι πολιτισμών.
Σύνταξη, Φωτογραφίες: Emmanuel Vinader
Επιμέλεια: Βίκυ Ρούσκα