Πρόκειται για μια από τις πιο ολοκληρωμένες και προσεγμένες συλλογές πετρωμάτων και απολιθωμάτων στον κόσμο, σε έναν τεράστιο, φωτεινό και πανέμορφο χώρο. Ο λόγος για το Γεωλογικό Μουσείο (Museo Geominero) στην πρωτεύουσα της Ισπανίας, το οποίο είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε στο παρελθόν. Ένα πραγματικό στολίδι στην καρδιά της Μαδρίτης, που φιλοξενεί ανεκτίμητους γεωλογικούς και ιστορικούς θησαυρούς.
Πριν όμως ασχοληθούμε με το περιεχόμενο του Μουσείου αξίζει να πούμε δυο λόγια για το ίδιο το κτήριο, όπου στεγάζεται και η έδρα του Γεωλογικού και Ορυκτολογικού Ινστιτούτου της Ισπανίας. Σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Francisco Javier de Luque, με έκδηλες επιρροές από τον Ricardo Velαzquez Bosco (σχεδιαστή πολλών αρχιτεκτονικών «στολιδιών», που κοσμούν με μεγαλοπρέπεια την πόλη της Μαδρίτης μέχρι και σήμερα) το Μουσείο ξεκίνησε να χτίζεται το 1921 και δεν ολοκληρώθηκε παρά μέσα στη δεκαετία του ΄40, αφού η δεινή θέση της Ισπανίας κατά τα χρόνια του εμφυλίου πολέμου κατέστησε δύσκολη την ολοκλήρωση του έργου. Η αρμονική συνύπαρξη ξύλου, μάρμαρου, κατεργασμένου σίδερου και γυαλιού, συνθέτουν ένα εντυπωσιακό θέαμα και μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που προσδίδουν στο μουσείο ένα μοναδικό χαρακτήρα. Η κύρια αίθουσα του Μουσείου, της οποίας το ύψος φτάνει τα 19 μέτρα μέχρι το υπέροχο βιτρώ που κοσμεί ολόκληρη την οροφή, καθώς και οι τρεις όροφοι που εκτείνονται περιμετρικά (της κεντρικής αίθουσας), αποτελούν τον συνολικό χώρο των 1.370 τετραγωνικών μέτρων όπου φιλοξενούνται τα εκθέματα. Από το 1998, το Μουσείο βρίσκεται στη λίστα των σημαντικότερων κτηρίων της ισπανικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τ
ο μουσείο διαθέτει πάνω από 10.000 δείγματα ορυκτών, εκ των οποίων εκτίθενται στο κοινό περίπου 5.600. Η συλλογή πετρωμάτων αριθμεί πάνω από 1.000 εκθέματα, ενώ ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει στη μόνιμη έκθεση και πάνω από 10.000 απολιθώματα, από το σύνολο των 250.000 μακροπαλαιοντολογικών δειγμάτων που βρίσκονται στην κατοχή του μουσείου. Η προέλευση των δειγμάτων μας πάει πολύ πίσω στο χρόνο και συγκεκριμένα στα μέσα του 19ου αιώνα, όπου η βασίλισσα Ισαβέλλα Β’ ίδρυσε την επιτροπή γεωλογικής χαρτογράφησης της Ισπανίας, πρόγονο του σημερινού ισπανικού Γεωλογικού Ινστιτούτου. Τα δείγματα βρίσκονταν σε διάφορες περιοχές της Ισπανίας μέχρι που συγκεντρώθηκαν στο χώρο του Μουσείου όπου και εκτίθενται σήμερα, αντιπροσωπεύοντας ένα ολοκληρωμένο δείγμα γεωλογικών δεδομένων τόσο του ισπανικού εδάφους όσο και άλλων χωρών που στο παρελθόν αποτελούσαν ισπανικές αποικίες.
Κρύσταλλοι / Ορυκτά
Η συλλογή ορυκτών φιλοξενείται κυρίως στην κεντρική αίθουσα του Μουσείου, όπου μπορεί κανείς να δει πάνω από 2.000 εκθέματα κατηγοριοποιημένα σε «οικογένειες», σύμφωνα με τη χημική τους σύνθεση. Θειϊκά και ανθρακικά άλατα, υδροξείδια, πυρίτια, αρσενικικά, νιτρώδη, ραδιενεργά, οργανικά κ.α. είναι μερικές από τις οικογένειες που περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα ορυκτών και κρυστάλλων που μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει. Ανάμεσα στα σημαντικότερα εκθέματα ανήκουν μερικά κομμάτια Σιδήρου-Νικελίου από μετεωρίτες (Μεξικό), η μεγάλη συλλογή από φθορίτες ποικίλλων χρωμάτων και σχημάτων, ένα σπάνιο δείγμα ρουτίλιου (Αμερική), ένας εξαγωνικός καλσίτης (Ρωσία), κάποια εντυπωσιακά δείγματα από Άκουα Μαρίνα, ροζ χαλαζία, τυρκουάζ, κ.α.
Η έκθεση συνεχίζεται με μια συλλογή φυσικών ορυκτών πόρων καθώς και των στοιχείων που χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή μεταλλευμάτων, ενώ υπάρχουν και εκτενείς αναφορές για τις διάφορες κατηγορίες των πόρων αυτών, τις χώρες στις οποίες συναντώνται, τους τρόπους εξαγωγής τους κ.τ.λ. Επιπλέον, για να δοθεί μια όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα της γεωλογικής ιστορίας καθώς και του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η φύση, η έκθεση συμπεριλαμβάνει και αναφορές πάνω στη χρήση του ορυκτού πλούτου για την παραγωγή ενέργειας, στο σχηματισμό στοιχείων όπως ο άνθρακας στο πέρασμα του χρόνου, στην αναδημιουργία οικοσυστημάτων εκατομμυρίων χρόνων πριν, καθώς και γενικότερα στην εξελικτική πορεία οργανικών στοιχείων στη γη (που κομμάτια αυτής της πορείας άλλωστε αποτελούν τα περισσότερα εκθέματα του μουσείου).
Ο δεύτερος όροφος του μουσείου φιλοξενεί επίσης εκθέματα με κρυστάλλους και ορυκτά που έχουν συγκεντρωθεί από διάφορες περιοχές της Ισπανίας. Συγκεκριμένα, έχουν συγκεντρωθεί αρκετά χαρακτηριστικά δείγματα από ορυχεία που λειτουργούσαν στο παρελθόν, όπως κομμάτια φωσφορίτη και απατίτη από τα ορυχεία φωσφόρου στις Caceres, εντυπωσιακά δείγματα σφαλερίτη από τα ορυχεία βολφραμίτη και κασσιτερίτη της Γαλικίας, κ.ά. Εδώ παρουσιάζονται και ορισμένα ορυκτά – περισσότερο συλλεκτικής παρά ιστορικής αξίας, όπως κομμάτια χαλαζία, πυρίτη, μαρκασίτη και πηγματίτη, καθώς και μια συλλογή από πετρώματα που αντιπροσωπεύουν τις μορφές στις οποίες συναντώνται ανάλογα με το υπέδαφος (ιζηματογενή, μεταμορφικά και πυριγενή).
Άλλα σημαντικά εκθέματα ορυκτών και κρυστάλλων περιλαμβάνουν καπνώδεις χαλαζίες με λωμοντίτη (της οικογένειας των ζεόλιθων), κρυστάλλους γύψου από τη Σαραγόσα, ένα μεγάλο κομμάτι βιβιανίτη (το μεγαλύτερο που έχει εξορυχθεί στην Ισπανία, από πόλη της Μουρθία), κ.ά.
Απολιθώματα
Η συλλογή των απολιθωμάτων του Γεωλογικού Μουσείου της Μαδρίτης είναι πραγματικά εντυπωσιακή και υποδειγματική, τόσο λόγω του αριθμού και της ποιότητας των εκθεμάτων όσο και γιατί από τον τρόπο κατηγοριοποίησης και παρουσίασής τους καθώς και από την οργάνωση του πληροφοριακού υλικού που τα συνοδεύουν, καταλαβαίνει κανείς ότι έχει γίνει μια οργανωμένη, προσεκτική και εμπεριστατωμένη δουλειά.
Η συλλογή ξεκινά από την είσοδο κιόλας του μουσείου, πριν την κεντρική αίθουσα, όπου εκτίθενται μεγάλης ιστορικής αξίας απολιθώματα από διάφορες χώρες εκτός της Ισπανίας, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει ένας γιγαντιαίος τριλοβίτης (Πορτογαλία), τα κρινοειδή (Μαρόκο), κοράλλια από τη Δεβόνιο περίοδο (410 εκ. έτη πριν) κ.ά. Συνεχίζοντας, συναντά κανείς απολιθώματα ασπόνδυλων ζωικών οργανισμών μεταξύ των οποίων σφουγγάρια, μαλάκια, γραπτόλιθοι, κνιδόζωα, αρθρόποδα, εχινόδερμα, βρυόζωα, βραχιόποδα κ.ά.. Τα εξαιρετικά δείγματα των παραπάνω ασπόνδυλων πλαισιώνονται και από αναφορές για τη διαδικασία απολίθωσης έχουν υποστεί ορισμένα απ’ αυτά στο πέρασμα του χρόνου. Και όλα αυτά τα βλέπει κανείς πριν καν μπει στην κεντρική αίθουσα του Μουσείου, όπου θα συναντήσει ένα μεγάλο πλήθος εκθεμάτων με απολιθώματα χλωρίδας στο ισόγειο καθώς και απολιθώματα σπονδυλωτών ζωικών οργανισμών στον πρώτο όροφο.
Η έκθεση απολιθωμάτων στο μεγαλύτερο κομμάτι της αποτυπώνει «τον παλαιοντολογικό πλούτο της Ισπανίας σε χρονοστρωματογραφική σειρά. Πρόκειται για μια έκθεση μοναδική στο είδος της στη χώρα, και δίνει μια ιδέα της μεγάλης παλαιο-βιολογικής ποικιλομορφίας της Ισπανίας από την Κάμβριο έως την πλειόκενο εποχή». Οι πληροφορίες που μπορούν να ειπωθούν για τις προϊστορικές καταβολές και την αντίστοιχη αξία αυτών των εκθεμάτων θα μπορούσαν να γεμίσουν ολόκληρες βιβλιοθήκες (και έχουν πράγματι γεμίσει), ωστόσο εδώ δε χρειάζεται να επεκταθούμε στις λεπτομέρειες που συνθέτουν αυτό το κολάζ της ιστορίας της ζωής στον πλανήτη μας. Τα απολιθώματα αυτά δίνουν άπειρα ερεθίσματα για να ασχοληθεί κανείς πιο επισταμένα με αυτό το κομμάτι της γεωλογίας, ακολουθώντας όλη την εξέλιξη της ζωής, από εκθέματα προϊστορικών ψαριών μέχρι απολιθώματα από ανθρώπινα κόκκαλα. Ωστόσο η συλλογή δεν εξαντλείται ούτε εκεί, καθώς διαθέτει και ένα πανομοιότυπο του πιο ολοκληρωμένου κρανίου ενός Τυραννόσαυρου Ρεξ, δόντια καρχαρία από την πλειόκενο εποχή, ένα πανομοιότυπο ιβηροσπόνδυλου (το πιο παλιό αμφίβιο που έχει βρεθεί στην Ιβηρική χερσόνησο) κ.ά., δίνοντας μια πλήρη εικόνα της ποικιλίας των έμβιων οργανισμών καθώς και της πορείας τους στον πλανήτη μας.
Τέλος, όπως κάθε μουσείο που σέβεται τον εαυτό του, το Museo Geominero υποστηρίζει τον εκπαιδευτικό του ρόλο με πληροφοριακό υλικό που απευθύνεται σε μαθητές. Έτσι, οι μαθητές που επισκέπτονται το Μουσείο έχουν την ευκαιρία όχι μόνο να περιηγηθούν ανάμεσα στα εκθέματα και να αποκομίσουν όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες που υπάρχουν, αλλά και να αφομοιώσουν με πιο εύκολο και δημιουργικό τρόπο αυτά που είδαν χρησιμοποιώντας το εκπαιδευτικό υλικό του μουσείου που περιλαμβάνει φύλλα εργασίας με διάφορων ειδών ασκήσεις, κουίζ μνήμης, ερωτήσεις κατανόησης κτλ. Επιπλέον, στο χώρο του Μουσείου διοργανώνονται και θερινά workshops για παιδιά.
Κι αν όλα τα παραπάνω κάνουν κάποιον να “ανησυχεί” για το πιθανό κόστος του εισητηρίου σε ένα μουσείο σαν αυτό, το Museo Geominero μας επιφυλάσσει άλλη μια ευχάριστη έκπληξη... η είσοδος είναι δωρεάν!
Πηγές:
http://hubpages.com/hub/Madrid-Geomining-Museu
http://www.igme.es/museo/