Ξεχάστε τα συνήθη στερεότυπα, «κοσμοπολίτικη», «μαργαριτάρι της Μεσογείου», τα πανομοιότυπα άρθρα για τον Χουάν Κάρλος, την Κλώντια Σίφερ, την Κάθρην Ζέτα Τζόουνς με τον Μάϊκλ Ντάγκλας, την αγγλική παροικία –αποδυναμωμένη φέτος λόγω της κρίσης και αριθμητικά μειωμένη–, την αντίστοιχη τευτονική –ακλόνητη λόγω του ισχυρού ευρωμάρκου–, τα σκάνδαλα, τους πολιτικούς που οδεύουν από την «αίθουσα με τις Καρυάτιδες» (το αμφιθέατρο του τοπικού Κοινοβουλίου) προς την φυλακή, ξεχάστε ακόμη και το φρικαλέο Αρενάλ με τα μεθυσμένα πλήθη των βαρβάρων που φωνασκούν και, ενίοτε, αλληλομαχαιρώνονται –και αν διαμείνατε κάποτε εκεί, νιώθω την ανάγκη ν’ απολογηθώ για λογαριασμό ολόκληρης της «Νήσου των Μακάρων».
Εγώ θα σας μιλήσω για την καθημερινότητα ενός ευλογημένου τόπου, των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται εκεί, τα πράγματα που κάνουν την καθημερινή μας διαβίωση τόσο γλυκιά. Το κυριότερο προσόν του νησιού, –κατ’ εμέ, τουλάχιστον–, είναι ότι συνδυάζει τα πλεονεκτήματα μίας πόλης, (ένα ιστορικό κέντρο σχεδόν μικρογραφία ολόκληρης της δυτικής αρχιτεκτονικής, πολιτιστική ζωή που δεν σταματά τον χειμώνα), χωρίς όμως τα μειονεκτήματα της πόλης (την μόλυνση, την εγκληματικότητα, το κυκλοφοριακό -αν πέσετε σε μποτιλιάρισμα, υπάρχει μία παρακαμπτήριος κοντά στο γήπεδο San Moix και ειρρήσθω εν παρόδω, μάλλον του χρόνου βγαίνουμε στο Τσάμπιονς Λιγκ!) με τα πλεονεκτήματα ενός θερέτρου διακοπών, (την ομορφιά της Φύσης, την ποιότητα ζωής), χωρίς όμως τα μειονεκτήματά του (την πλήξη). Έτσι, είναι απόλυτα εφικτό, τους περισσότερους μήνες του χρόνου, επιστρέφοντας από τη δουλειά ή το σούπερ μάρκετ να κάνεις ένα γρήγορο μπανάκι στη θάλασσα και το απόγευμα να πεταχτείς μέχρι τους λόφους για ένα απεριτίβο με φίλους, ν’ ακούσεις έναν διάσημο τραγουδιστή, να δεις μία παράσταση πρόζας, όπερας ή stand up comedy σε κάποιο μπαράκι.
Οι οδηγοί πάντα κόβουν ταχύτητα σ’ εκείνο το σημείο της παραλιακής όπου ανάμεσα από τα απομεινάρια του μεσαιωνικού τείχους και τους φοίνικες, ξεπροβάλλει το Σέου, ο καθεδρικός ναός∙ διότι, απλά, είναι ένα θέαμα που, όσες φορές και να το έχεις δει, πάντα σε παραλύει και σε γαληνεύει η ομορφιά του… Το ξημέρωμα μάλιστα του χειμερινού ηλιοστασίου, στις 21 Δεκεμβρίου, ο ηλιακός δίσκος περνάει ακριβώς μέσα από τον κεντρικό ρόδακα και αντανακλά γύρω τις ακτίνες του∙ ίσως δεν υπάρχει συγκινητικότερος τρόπος για να ξεκινήσει ο χειμώνας. Μιλώντας όμως για τον χειμώνα, ένα από τα καλά της Μαγιόρκα, είναι ότι αποφεύγεται η μεθεόρτια κατάθλιψη: αμέσως σχεδόν μετά τις Γιορτές και το πέρασμα των Τριών Μάγων (οι οποίοι ως γνωστόν, στην Ισπανία κάνουν τη δουλειά του Άϊ-Βασίλη κι έρχονται παραμονή προς ανήμερα των Φώτων), ακολουθούν οι δεκαήμερες γιορτές του Σαν Σεμπαστιά, με φωτιές, υπαίθριες συναυλίες όλων των ειδών μουσικής τις νύχτες στους δρόμους, στη συνέχεια οι Απόκριες με παρελάσεις αρμάτων, μεταμφιέσεις, γλέντια (φέτος μόνο, με τα χιόνια και το κρύο μας τα χάλασε λίγο), και αμέσως μετά η άφιξη της βασιλικής οικογένειας για την Μεγάλη Εβδομάδα, σηματοδοτεί την έναρξη της τουριστικής σαιζόν.
Το θαλάσσιο μέτωπο είναι απέραντο και ποικίλο: σε κάποια σημεία βραχώδες, σε άλλα αμμώδες, σε κάποια, τα κατάρτια των σκαφών αναψυχής τόσο πυκνά ώστε να μοιάζουν με δάσος. Μπορείς να το περπατάς ώρες ατέλειωτες και να σε συνοδεύουν άλλοτε πολυώροφες κατοικίες, άλλοτε μεσαιωνικά τείχη, φοίνικες, κρουαζιερόπλοια, ή τα παλιά πολύχρωμα σπίτια των ψαράδων στο Μολινάρ…
Η βραδύτητα είναι ίδιον των αυτοχθόνων. O συγγραφέας Guy de Forestier (ψευδ. Carlos Garcìa-Delgado Seguès) στο απολαυστικό βιβλίο του «Queridos Mallorquines» (αποσπάσματα του οποίου δεσμεύομαι να μεταφράσω κάποτε για εσάς), αναφέρεται διεξοδικά στο ζήτημα, το οποίο θεωρεί έκφανση εκλεπτυσμένου ευ ζην. Η ομορφιά της ζωής και της φύσης είναι τόση σ’ έναν τόπο όπου «ελάχιστα περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν», ώστε αξίζει τον κόπο να σταματάς κάθε λίγο για να την θαυμάζεις Έτσι, οι μικροαναποδιές της καθημερινότητας (καθυστέρηση σ’ ένα ραντεβού, ξαφνική νεροποντή), συνιστούν μία ακόμη αφορμή για κουβεντούλα, ρεμβασμό, γαστριμαργική απόλαυση. Ακόμη και οι σηματοδότες στους δρόμους νομίζεις ότι αναβοσβήνουν πιο αργά –για να μην αναφέρουμε το ότι οι οδηγοί των λεωφορείων είναι συγχρόνως και εισπράκτορες, γεγονός που επιμηκύνει ακόμη περισσότερο τον χρόνο της διαδρομής (εναλλακτικά, μπορεί να βγάλει κανείς κάρτα διαδρομών σαν πιστωτική, αλλά, πού να τρέχεις τώρα;). Όλα τα παραπάνω βέβαια, για μια θεσσαλονικιά συνηθισμένη στο χαλλλαρά, σε συνδυασμό με το βαρύ καταλανικό λάμδα, μοιάζουν απολύτως οικεία!
Και μερικές συμβουλές για τους ρέκτες του καλού ταξιδιού:
– Αν μπορέσετε, αποφύγετε να επισκεφτείτε το νησί Ιούλιο-Αύγουστο και κυρίως αποφύγετε τα καταλύμματα της περιοχής του Αρενάλ, την οποία δυστυχώς προτείνουν τα περισσότερα ταξιδιωτικά πακέτα. Είναι ό,τι χειρότερο και θ΄αποκομίσετε άδικα μία λανθασμένη εικόνα.
– Αντί για το πρωί, μαζί με τα αναπόφευκτα τουριστικά λεωφορεία και τα πλήθη, προτιμήστε να επισκεφτείτε την Βαλντεμόσα προς το ηλιοβασίλεμα: το θέαμα είναι συγκλονιστικό, ενώ το πρώτο σκοτάδι με τον παλαιάς τεχνολογίας φωτισμό στα λιθόστρωτα δρομάκια θα σας «μεταφέρει» σε άλλες εποχές. Αν μάλιστα σας συνοδεύει και το έτερόν σας ήμισυ, ακόμη καλύτερα! Φέτος, που διανύουμε το έτος Σοπέν, παρά την κρίση, θα πετύχετε και κάποιες συναυλίες στο χώρο που φιλοξένησε κάποτε την συνθέτη με τη σύντροφό του συγγραφέα Γεωργία Σάνδη. Η ζεστή σοκολάτα με τα τσούρος ενδείκνυται για ανάκτηση δυνάμεων στον κεντρικό πεζόδρομο∙ την τιμούν και οι ντόπιοι.
– Το Son Maroig (Σον Μαρόιτς), παλιά ιδιοκτησία του αρχιδούκα Λουίς Σαλβαδόρ (εξαδέλφου της γνωστής μας Σίσυ), από τους πρώτους που ανακάλυψαν και ανέδειξαν το νησί τον 19ο αιώνα, είναι μία maravilla. Ειδικά ο αρχαιοπρεπής ναϊσκος μπροστά από την ανθισμένη πλαγιά με την θάλασσα κάτω, θυμίζει τον γνωστό στίχο του Beaudelaire: «Là tout n’est qu’ordre et beauté / Luxe, calme et volupté»[1]. Μπορείτε να κατέβετε μέχρι την ακτή με τον «τρυπημένο βράχο», αν και εκτός σαιζόν οι υπάλληλοι θα σας πουν με την μεγαλύτερη φυσικότητα να πηδήξετε τον φράχτη. Θα χρειαστείτε περίπου 50 λεπτά για την κάθοδο και άλλα τόσα για την ανάβαση, με καλή φυσική κατάσταση. Το μπάνιο στην ακτή, προαιρετικό. Στον ερασιτέχνη φυσιοδίφη Λουίς Σαλβαδόρ οφείλεται επίσης και η ανακάλυψη των Σπηλαίων του Δράκου, στην απέναντι πλευρά του νησιού.
– Το οδικό δίκτυο καλύπτεται από αυτοκινητόδρομους αλλά για μερικά από τα ωραιότερα μέρη του νησιού οι δρόμοι είναι στενοί γεμάτοι στροφές και φουρκέτες. Τίποτε το ασυνήθιστο για έναν Έλληνα, βεβαίως.
– Το οίκημα-μουσείο Torrents-Lladό, απέναντι από τα αραβικά λουτρά στο ιστορικό κέντρο, αποτελεί επισκέψιμο δείγμα παλιού μαγιορκίνικου αρχοντικού. Ο αποθανών ζωγράφος το είχε διακοσμήσει με μεγάλη γνώση και καλαισθησία, ενώ εκτίθενται και κάποια από τα έργα του –οι περισσότερες προσωπογραφίες διασημοτήτων φυσικά, ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές. (Casa-Museu Torrents-Lladò, c/de la Portella, 9, 07001 Palma, tel.971 729835, www.jtorrentsllado.com).
– Το πολιτιστικό κέντρο της τράπεζας La Caixa, στην καρδιά της Πάλμα, ένα μοναδικά γοητευτικό κτίριο Modernista (Art Nouveau), υπήρξε το πρώτο ξενοδοχείο που λειτούργησε στο νησί –κάποιο διάστημα είχε μετατραπεί σε νοσοκομείο. Στεγάζει μία μόνιμη έκθεση και διάφορες περιοδικές, όπου, με ελεύθερη είσοδο, έχουμε δει κατά καιρούς Μυσά, Γερμανούς Εξπρεσιονιστές, Νταλί, ενώ διαθέτει ένα ενδιαφέρον βιβλιοπωλείο, καφέ και εστιατόριο –αν και το μενού του θέλει ανανέωση. (Fundaciòn «La Caixa» Plaça de Weyler, 3, 07001, Palma, Tel. 971 720111 www.fundacio.lacaixa.es). Από μία ευτυχή συγκυρία βέβαια, η Πάλμα συγκεντρώνει πολλά δείγματα αυτού του μυστηριακού και βραχύβιου αρχιτεκτονικού ρυθμού.
– Για τους γλυκατζήδες, λίγα βήματα πιο κάτω, βρήσκεται το El Forn, ιστορικό ζαχαροπλαστείο, ενώ στα δρομάκια της παλιάς πόλης μην αντισταθείτε στην bonbonería La Pajarita!
– Οι περισσότερες ακτές είναι βραχώδεις –έχουν κι αυτές τη χάρη τους–, αλλά οι αμμώδεις μοιάζουν τροπικές. Είναι βέβαια τόσο πολυσύχναστες, ιδίως το καλοκαίρι, ώστε η μόνη δυνατότητα προσέγγισής τους είναι να πέσετε με αερόστατο και όταν τελειώσετε το μπάνιο σας, να σας παραλάβει το Σούπερ Πούμα.
– Και τέλος, για να νιώσετε εθνικά και λογοτεχνικά υπερήφανοι, περπατώντας στους κήπους κάτω από το παλάτι της Αλμουδαϊνα, ανάμεσα στα γλυπτά, σταματήστε μπροστά σ’ αυτό που εγώ ονομάζω «κίονα Καβάφη»∙ έχει το σχήμα γυναικείου κορμού και αναγράφονται στα καταλανικά οι πρώτοι στίχοι του «Ιωνικόν»: «Γιατί τα σπάσαμε τ’ αγάλματά των, / γιατί τους διώξαμεν απ’ τους ναούς των, / διόλου δεν πέθαναν γι’ αυτό οι θεοί.» /
[Ώ, γη της Ιωνίας, σένα αγαπούν ακόμη, / σένα οι ψυχές των ενθυμούνται ακόμη. / Σαν ξημερώνει επάνω σου πρωί αυγουστιάτικο / την ατμόσφαιρά σου περνά σφρίγος απ’ την ζωήν των∙ / και κάποτ’ αιθερία εφηβική μορφή, / αόριστη, με διάβα γρήγορο, / επάνω από τους λόφους σου περνά.»]
Όσο κι αν έχω ψάξει από γραφειοκρατικής πλευράς μέχρι τώρα, δεν έχω ανακαλύψει πώς και γιατί βρέθηκε εκεί, αλλά, τι σημασία έχει;
Συντάκτρια: Ευμορφία Καραμπατάκη.