Μέχρι τώρα στις περιοχές όπου έχουν βρεθεί ομαδικοί τάφοι έχουν ανοιχτεί με ευθύνη των συγγενών των θυμάτων και των οργανώσεων που αγωνίζονται για το συγκεκριμένο θέμα. Δηλαδή με ιδιωτική πρωτοβουλία και ιδιωτικά χρήματα.

Αυτές τις μέρες όμως, στο χωριό Santa Marta de Tera κοντά στην πόλη Benavente της επαρχίας της Zamora, άρχισε η πρώτη εκταφή με δικαστική εντολή. Η δικαστίνα του Benavente, Tania Chico, έφτασε στο νεκροταφείο του χωριού μαζί με αστυφύλακες και συγγενείς των θυμάτων και έδωσε εντολή να αρχίσει η εκταφή ενός ομαδικού τάφου -όπου σύμφωνα με στοιχεία βρίσκονται θαμένοι 8 αγωνιστές από το καλοκαίρι του 1936.

Οι συγγενείς ακολουθούσαν από κοντά τη δικαστίνα και τα μέλη που θα άρχιζαν την έρευνα, μα ήταν ένας άντρας 84 χρονων, ο Felícito Ballesteros, ο οποίος δήλωσε ότι γνωρίζει ακριβώς πού βρίσκονται θαμένα τα θύματα. Απ’ ό,τι φαίνεται, ήταν παιδί 12 χρονών όταν είδε να θάβουν τους εκτελεσμένους. Αυτά ειναι τα λογια του:
«Tengo 84 años. Cuando vi cómo los enterraban en fosas comunes en el cementerio de Santa Marta de Tera tenía 12. Al primer grupo, los que recogieron en Destriana (fusilados en agosto de 1936) , los traía, obligado, un campesino en un carro de vacas. El segundo, los de Benavente (asesinados en octubre de ese mismo año) venían en un carro de mulas. Los traían muertos. Los falangistas obligaron a los campesinos a enterrarles y de haberse negado, les habrían matado a ellos también. Echaron los cuerpos uno encima del otro, todos juntos. Yo estaba en la parte civil del cementerio y lo vi todo. Era un niño, pero entendí perfectamente lo que estaba pasando y sentí una pena terrible por aquella injusticia. Fue algo horrible ver cómo arrojaban los cadáveres de aquella manera. Entonces, como niño, y hoy, como persona mayor, desee que nada así volviera a pasar nunca. España estaba llena de odio, de envidias que mataban a la gente... Ojalá les encontremos. Ahora estamos pendientes de un albañil que hace unos años encontró restos humanos mientras hacía un panteón para otros".

Η εκταφή συνεχίζεται με μεγάλο ενδιαφέρον (παρακολουθείται και από ένα γαλλικό τηλεοπτικό κανάλι) και το γεγονός ότι γίνεται για πρώτη φορά με δικαστική εντολή ανοίγει το δρόμο και για άλλες τέτοιες κινήσεις, μιας και υπάρχουν πολυάριθμοι ομαδικοί τάφοι που ακόμα δεν εχουν ανοιχτεί σε όλη τη χώρα.

Οι πληροφορίες προέρχονται από τις εφημερίδες El País και Público