Το άρθρο αυτό ασχολείται με τη φωνητική ερμηνεία και παρουσίαση των διφθόγγων στην ισπανική γλώσσα, την τονική ανάλυση των διφθόγγων και τη σημασία τής φωνητικής στην ερμηνεία τής γλώσσας.

Απαιτείται η γραμματοσειρά Charis Sil για την ανάγνωση των φωνητικών συμβόλων. Επιπλέον ο Firefox εμφανίζει τα φωνητικά σύμβολα δυσανάλογα καλύτερα απ' ότι ο Explorer.

Οι δίφθογγοι στην ισπανική γλώσσα είναι ένα φαινόμενο φωνητικής και όχι γραμματικής. Προκειμένου να κατανοήσουμε τη φωνητική ερμηνείας και παρουσίαση αυτών πρέπει πρώτα να σας εξηγήσω τα χαρακτηριστικά των φωνηεντικών ήχων.

Η παραγωγή των φωνηεντικών ήχων καθορίζεται:

i) Από το τμήμα τής γλώσσας που υψώνεται στην οροφή τού στόματος.
Όταν υψώνεται η άκρη τής γλώσσας τότε οι φωνηεντικοί ήχοι ονομάζονται μπροστινοί.
Όταν υψώνεται η ράχη τής γλώσσας τότε οι φωνηεντικοί ήχοι ονομάζονται κεντρικοί.
Όταν υψώνεται το πίσω μέρος τής γλώσσας τότε οι φωνηεντικοί ήχοι ονομάζονται πισινοί ή οπίσθιοι.

ii) Από τον βαθμό ανύψωσης της γλώσσας, δηλαδή απ' τον βαθμό απόστασής της από την οροφή τού στόματος.
Όταν η απόσταση της γλώσσας είναι η μεγαλύτερη δυνατή κοντά στην οροφή τού στόματος τότε οι φωνηεντικοί ήχοι ονομάζονται κλειστοί.
Όταν η απόσταση της γλώσσας είναι η μεγαλύτερη δυνατή απομακρυσμένη από την οροφή τού στόματος τότε οι φωνηεντικοί ήχοι ονομάζονται ανοικτοί.
Ανάμεσα στα ανοικτά και στα κλειστά φωνήεντα υπάρχουν ακόμα οι εξής βαθμίδες ανύψωσης: τα σχεδόν ανοικτά (η απόσταση της γλώσσας από την οροφή τού στόματος είναι λίγο μικρότερη απ' ότι στα ανοικτά), τα μισοανοικτά (η απόσταση της γλώσσας από την οροφή τού στόματος είναι λίγο μικρότερη απ' ότι στα σχεδόν ανοικτά), τα κεντρικά (η γλώσσα υψώνεται στο μέσο τής στοματικής κοιλότητας), τα σχεδόν κλειστά (η απόσταση της γλώσσας από την οροφή τού στόματος είναι λίγο μεγαλύτερη απ' ότι στα κλειστά) και τα μισόκλειστα (η απόσταση της γλώσσας από την οροφή τού στόματος είναι λίγο μεγαλύτερη απ' ότι στα σχεδόν κλειστά).

iii) Από το στρογγύλεμα των χειλιών, αν δηλαδή χρειάζεται να στρογγυλέψουμε τα χείλια μας προκειμένου να παράγουμε τον ήχο.
Αν απαιτείται το στρογγύλεμα των χειλιών τότε οι ήχοι μας λέγονται στρογγυλεμένοι, αν όχι, λέγονται μη στρογγυλεμένοι. Αν τα χείλια μας βρίσκονται σε ένα ενδιάμεσο σχήμα, δεν είναι δηλαδή ούτε εντελώς στρογγυλεμένα, ούτε εντελώς μη στρογγυλεμένα, τότε οι φωνηεντικοί ήχοι λέγονται ουδέτεροι.

Δίνοντας την φωνητική των φωνηέντων του ισπανικού αλφαβήτου μέσα από το Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο έχουμε:
a [ɐ] Κεντρικός Σχεδόν Ανοικτός Ουδέτερος ήχος
e [ɛ] Μπροστινός Μισοανοικτός Μη Στρογγυλεμένος ήχος
o [ɔ] Οπίσθιος Μισόκλειστος Στρογγυλεμένος ήχος

Όμως το γράμμα i μπορεί να προφέρεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους:
είτε ως [i] Μπροστινός Κλειστός Μη Στρογγυλεμένος ήχος,
είτε ως [i̯] Μπροστινός Κλειστός Μη Στρογγυλεμένος ήχος που έχει χάσει τη συλλαβικότητά του,
είτε ως [j] Ηχηρός Ουρανικός Ημίφωνος ήχος (δηλαδή ως ήχος συμφώνου)

Ομοίως το γράμμα u μπορεί να προφέρεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους:
είτε ως [u] Οπίσθιος Κλειστός Στρογγυλεμένος ήχος,
είτε ως [u̯] Οπίσθιος Κλειστός Στρογγυλεμένος ήχος που έχει χάσει τη συλλαβικότητά του,
είτε ως [w] Ηχηρός Υπερωικός Χειλόφωνος Συναρθρωτός ήχος (δηλαδή ως ήχος συμφώνου)

Στην Ισπανική Φωνητική ο συνδυασμός ενός μη κλειστού φωνηεντικού ήχου με έναν κλειστό δημιουργεί έναν δίφθογγο μετατρέποντας τον κλειστό φωνηεντικό ήχο είτε σε ήχο συμφώνου είτε σε φωνηεντικό ήχο που έχει χάσει τη συλλαβικότητά του, δεν μπορεί δηλαδή να παραχθεί φωνητικά ανεξάρτητα αλλά πάντα σε σχέση με έναν άλλον φωνηεντικό ήχο δημιουργώντας έτσι έναν σύνθετο φωνητικό ήχο.

Έτσι έχουμε τους εξής συνδυασμούς Διφθόγγων με την προφορά τους:

ai [ˈɐi̯] Ο ήχος αυτός δεν είναι δύο ήχοι, αλλά ένας σύνθετος ήχος. Το δεύτερο συνθετικό τού ήχου αυτού δεν μπορεί να σταθεί φωνητικά από μόνος του, αφού έχουμε να κάνουμε με έναν ήχο, ο οποίος έχει χάσει τη συλλαβικότητά του. Γι’ αυτό κιόλας ο σύνθετος ήχος αυτού του Δίφθογγου τονίζεται φωνητικά στο πρώτο συνθετικό του.

Ομοίως έχουμε τους Διφθόγγους ei [ˈɛi̯], oi [ˈɔi̯], au [ˈɐu̯], eu [ˈɛu̯].

Έχω αναφέρει ότι στην Ισπανική Φωνητική ο συνδυασμός ενός μη κλειστού φωνηεντικού ήχου με έναν κλειστό δημιουργεί Δίφθογγο. Αυτό συμβαίνει είτε αν προηγείται ο μη κλειστός (όπως είδαμε παραπάνω) είτε αν προηγείται ο κλειστός. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση, ο κλειστός φωνηεντικός ήχος μετατρέπεται σε ήχο συμφώνου. Έτσι έχουμε τους εξής συνδυασμού Διφθόγγων με την φωνητική τους μεταγραφή:

ia [jɐ] Έτσι έχουμε μια φωνητική συλλαβή με δύο ήχους: έναν συμφωνικό και έναν φωνηεντικό, γι’ αυτό κιόλας ο Δίφθογγος αυτός τονίζεται φωνητικά στον φωνηεντικό ήχο, αφού δεν είναι δυνατό να τονίζεται ένας ήχος συμφώνου.

Ομοίως, οι Δίφθογγοι: ie [jɛ], io [jɔ], ua [wɐ], ue [wɛ], uo [wɔ].

Επιπλέον στην Ισπανική Φωνητική η συνύπαρξη δύο κλειστών φωνηέντων δημιουργεί Δίφθογγο μετατρέποντας τον πρώτο κλειστό ήχο σε σύμφωνο. Έτσι έχουμε: ui [wi] και iu [ju].

Στην Ισπανική Φωνητική δεν είναι δυνατή η παραγωγή τριφθόγγου. Η παρουσίαση τριφθόγγων στην γραμματική είναι φωνητικά εσφαλμένη και ανύπαρκτη.

Θέλω όμως στο σημείο αυτό να προσέξουμε το εξής:
Αν σε μια λέξη παρά τη συνύπαρξη ενός κλειστού φωνήεντος με ένα μη κλειστό, τονίζεται το κλειστό, τότε δεν είναι δυνατό να έχουμε Δίφθογγο αλλά έχουμε 2 ξεχωριστούς φωνηεντικούς ήχους που ο καθένας αποτελεί ξεχωριστή φωνητική συλλαβή. Γι’ αυτό απαιτείται σε αυτές τις περιπτώσεις το τονικό σημάδι στη γραφή.

Δείτε το παρακάτω παράδειγμα:
río [ˈriɔ] Η φωνητική τής λέξης αυτής απαιτεί τονικό σημάδι στην ορθογραφία της αφού δεν υπάρχει Δίφθογγος, επειδή τονίζεται το κλειστό φωνήεν. Έχουμε δηλαδή 2 φωνητικές συλλαβές. Αν δεν φέρναμε τονικό σημάδι τότε θα είχαμε Δίφθογγο, όπου θα τονιζότανε ο ήχος [ɔ], αφού το κλειστό φωνήεν θα μετατρεπόταν σε ήχο συμφώνου, δηλαδή θα ήταν [rjɔ], θα είχαμε δηλαδή μονάχα μία φωνητική συλλαβή.

Ας δούμε τώρα λίγο πιο αναλυτικά το φαινόμενο του τονισμού των ισπανικών λέξεων σε σχέση με τους Δίφθογγους.

Οι περισσότεροι σπουδαστές τής Ισπανικής Γλώσσας μπερδεύονται για το πότε θα βάζουν τονικό σημάδι σε μια λέξη και επίσης ποια συλλαβή θα τονίζουν (φωνητικά) όταν η λέξη δεν φέρει τονικό σημάδι. Το τελευταίο αυτό μπέρδεμα είναι πιο έκδηλο όταν σε μια λέξη έχουμε την παρουσία Διφθόγγου.

Η γραμματική μάς λέει ότι οι ισπανικές λέξεις τονίζονται κατά κανόνα στην παραλήγουσα. Αν όχι τότε φέρουν τονικό σημάδι. Ξέρεται όμως τι σημαίνει στην πραγματικότητα αυτό; Ότι οι ισπανικές λέξεις τονίζονται στην προτελευταία φωνητική συλλαβή.

Έτσι λοιπόν στην λέξη Austria [ˈɐu̯s̺t̪ɾjɐ] έχουμε δύο φωνητικές συλλαβές όπου η κάθε φωνητική συλλαβή έχει και έναν δίφθογγο. Επομένως δεν χρειαζόμαστε τονικό σημάδι αφού η λέξη τονίζεται στην προτελευταία φωνητική συλλαβή και συγκεκριμένα στο πρώτο συνθετικό ήχο τού Διφθόγγου. Μονάχα να θέλουμε να την προφέρουμε [ɐˈus̺t̪ɾjɐ] πρέπει να βάλουμε τόνο, δηλαδή να την γράψουμε Aústria, γιατί τότε καταρρίπτουμε φωνητικά την ύπαρξη Διφθόγγου στην πρώτη φωνητική συλλαβή, έχοντας πια στη λέξη αυτή 3 φωνητικές συλλαβές, όπου πρέπει να τονιστεί η προτελευταία. Ο Έλληνας σπουδαστής δεν μπορεί να αντιληφθεί τον σύνθετο φωνητικά ήχο γι’ αυτό έχει προβλήματα διάκρισης των φωνητικών συλλαβών σε μια ισπανική λέξη, άρα και κατανόηση του τονισμού της.

Η λέξη día [ˈd̪iɐ] απαιτεί τονικό σημάδι, γιατί στην φωνητική αυτής της λέξης δεν υπάρχει Δίφθογγος. Ο Έλληνας αναρωτιέται γιατί να παίρνει τόνο αφού τονίζεται στην παραλήγουσα. Παίρνει όμως τόνο αφού καταρρίπτεται φωνητικά ο Δίφθογγος.

Η λέξη oigo [ˈɔi̯ɣ̞ɔ]δεν απαιτεί τονικό σημάδι στη γραφή της, αφού έχουμε δύο φωνητικές συλλαβές όπου στην πρώτη υπάρχει Δίφθογγος, ο οποίος τονίζεται στο πρώτο συνθετικό τού σύνθετου αυτού ήχου, καθώς το δεύτερο συνθετικό χάνει τη συλλαβικότητά του.

Η λέξη fui [fwi] δεν απαιτεί τονικό σημάδι στη γραφή της, αφού έχουμε μία φωνητική συλλαβή με έναν Δίφθογγο όπου το πρώτο φωνήεν τού μετατρέπεται σε ήχο συμφώνου, άρα φωνητικά τονίζεται το δεύτερο καθώς δεν είναι δυνατό να τονίσουμε έναν ήχο συμφώνου.

Η λέξη médico [ˈmɛð̞ikɔ] φέρει τόνο γιατί η λέξη τονίζεται στην προπαραλήγουσα ή αν θέλουμε να το πούμε πιο σωστά, στην προ-προτελευταία φωνητική συλλαβή.

Η λέξη secretario [s̺ɛkɾɛˈt̪ɐɾjɔ] όμως δεν θέλει τόνο, όπως πιστεύει ένας Έλληνας, αφού η προτελευταία φωνητική συλλαβή δεν είναι το -ri- αλλά το -ta-. Το –io αποτελεί φωνητικά Δίφθογγο. Ο Έλληνας αδυνατεί να προφέρει τον Δίφθογγο ως τέτοιον φωνητικά!

Επίσης οι κανόνες γραμματικής μας λένε ότι αν μια λέξη τελειώνει σε γράμμα d, z, j, l, r τότε τονίζεται στην λήγουσα. Αν δεν τονίζεται στην λήγουσα τότε φέρει τονικό σημάδι στην συλλαβή που τονίζεται. Στην πραγματικότητα ο κανόνας αυτός μας λέει ότι όταν μια λέξη λήγει ήχο [ð̞], [θ], [χ], [l], [ɾ] τότε η λέξη τονίζεται στην τελευταία φωνητική συλλαβή εξ ορισμού. Αν για κάποιο λόγο δεν συμβαίνει αυτό τότε χρειαζόμαστε το τονικό σημάδι στη γραφή της. Για παράδειγμα η λέξη Pérez [ˈpɛɾɛθ] απαιτεί τονικό σημάδι αφού καταρρίπτει φωνητικά των κανόνα αυτό.

Το γιατί να συμβαίνει οι λέξεις που λήγουν σε αυτούς τους ήχους να τονίζονται στην λήγουσα, φωνητικά είναι ερμηνεύσιμο. Όπως επίσης είναι ερμηνεύσιμο φωνητικά γιατί ο κανόνας αυτός δεν ισχύει σε λέξεις που τελειώνουν σε ρινικό ήχο ή σε τριβόμενο φατνιακό. Οι θεωρίες αυτής τής ερμηνείας είναι πάρα πολύ σύνθετες για να αναλυθούνε και να υποστηριχθούνε μέσα στα πλαίσια αυτού του άρθρου.

Απλά θέλω να επισημάνω ότι η αλήθεια της γλώσσας δεν βρίσκεται στην γραφή της, αλλά στην φωνητική της. Αρκεί να σκεφτούμε το εξής: η κάθε γλώσσα δημιουργήθηκε πρώτα φωνητικά. Οποιαδήποτε αναπαράστασή της γραπτή και οποιαδήποτε ορθογραφική υπόσταση της έχει δοθεί έχει τρία τουλάχιστον αρνητικά χαρακτηριστικά. Το τυχαίο, το αυθαίρετο και το συμβατικό. Ένα ελεύθερο πνεύμα δεν θα έπρεπε να στηρίζεται στην ορθογραφία τής γλώσσας. Πολλές φορές αυτή έχει καθιερωθεί θα έλεγα φασιστικά, σε εποχές όπου οι γλωσσολόγοι δεν επισήμαιναν απλά, αλλά είχαν την δύναμη να καθιερώνουν δημιουργώντας τεράστια γλωσσικά προβλήματα και αδιέξοδα. Οι λαοί που τολμήσανε να απλοποιήσουν την ορθογραφία τής γλώσσας τους, καταφέρανε ταυτόχρονα την καλύτερη και δημιουργικότερη χρήση της απ’ τους φυσικούς ομιλητές της και σε επίπεδο μελέτης, αλλά και σε επίπεδο ερμηνείας. Για παράδειγμα, ο Έλληνας μαθητής καταναλώνεται ακόμα και μετά την ενηλικίωσή του με την ορθογραφία τής γλώσσας του, απαξιώνοντας με την κούρασή του αυτή τόσο τη γλώσσα του, όσο και τη διάθεσή του για να την μελετήσει και να την ερμηνεύσει. Οι γλωσσολόγοι εγκλημάτησαν απέναντι στην ελληνική γλώσσα καθιερώνοντάς την στην σύγχρονη πια εξέλιξή της με τόσο σύνθετη ορθογραφία, πιο σύνθετη ακόμα και απ’ την αρχαία ελληνική της γραφή. Εξάλλου δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το πώς προφέρονταν τα αρχαία ελληνικά σε σχέση με την γραφή τους έτσι ώστε να δικαιολογείται η διατήρηση της ιστορικής ορθογραφίας. Υπάρχουν πηγές όπου μας αναφέρουν ότι τα πρόβατα κάνατε μπιι. Αυτό σημαίνει ότι το γράμμα ι στα αρχαία ελληνικά μπορεί να προφερόταν όπως το ε στα σύγχρονα ελληνικά!

Τελειώνοντας αυτό το άρθρο, να αναφέρω στον έλληνα σπουδαστή σε σχέση με τον τονισμό τής ισπανικής γλώσσας ότι μια σειρά από λέξεις μπορούν να φέρουν τονικό σημάδι στη γραφή τους μόνο και μόνο για να μην τις μπερδεύουμε οπτικά με άλλες ομόηχες. Π.χ., dónde με donde κ.ο.κ.