ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
(Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΕΣ) 

Η χώρα που σήμερα ξέρουμε σαν Ισπανία κατοικείται από την Παλαιολιθική εποχή. Οι Ίβηρες, πρώτοι αποικιστές της χερσονήσου στους οποίους και οφείλει το όνομά της (Ιβηρική χερσόνησος), εγκαταστάθηκαν στις νότιες και ανατολικές περιοχές της, στα τέλη της Νεολιθικής εποχής και στις αρχές της εποχής του Σιδήρου (2000 - 1500 π.Χ.), αργότερα δε, προωθήθηκαν και δυτικότερα. Η γλώσσα εκείνων των πρώτων οικιστών της επέζησε στη Γλώσσα των Βάσκων.

Η Ιβηρική χερσόνησος δέχτηκε στη συνέχεια εγκαταστάσεις Φοινίκων, Ελλήνων και Καρχηδονίων από τον 11⁰ έως και τον 3⁰ αι. π.Χ. που διευκόλυναν την επαφή της με άλλους λαούς. Οι Φοίνικες ίδρυσαν σημαντικά κέντρα παραγωγής και εξαγωγής κασσιτέρου και χαλκού, ενώ οι ανταγωνιστές τους Έλληνες ίδρυσαν σημαντικές αποικίες στα ανατολικά παράλια της Μεσογείου, ιδρύοντας τις πόλεις Alicante και Ampurias. Ο ανταγωνισμός των Καρχηδονίων, όμως, είχε σαν επακόλουθο την παρακμή του Ελληνικού εμπορίου στην περιοχή.

Οι Κέλτες, προερχόμενοι από τη Γερμανία εισέβαλαν σε αυτά τα εδάφη (600 π.Χ.) και εγκαταστάθηκαν στη σημερινή Γαλικία και στην περιοχή της Σιέρα Μορένα. Αργότερα ανακατεύτηκαν με τους Ίβηρες της Αραγωνίας και σχημάτισαν την Κελτιβηρία (3^ος αι. π.Χ.). 

Πριν από τη Ρωμαϊκή κατάκτηση, γύρω στα 206 π.Χ. δεν υπήρχε γλωσσική ομογένεια. Οι διάφοροι αποικιστές διατηρούσαν και ανέπτυσσαν τις δικές τους γλώσσες. Με την άφιξη όμως των Ρωμαίων οι συνήθειες αυτών των λαών άλλαξαν ολοκληρωτικά και η γλώσσα των Ρωμαίων, τα Λατινικά, επιβλήθηκαν σε ολόκληρη την Αυτοκρατορία. 

Η Ισπανική (Español ή Castellano) ανήκει στην οικογένεια των Ρωμανικών, ή Νεολατινικών γλωσσών, των γλωσσών εκείνων, δηλαδή, που προήλθαν από την καθομιλούμενη Λατινική που μιλούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες, οι κρατικοί λειτουργοί και οι άποικοι που είχαν εγκατασταθεί στην Ιβηρική χερσόνησο. Τα Ισπανικά γεννήθηκαν στην Καστίλη (εξ ου και η ονομασία Castellano) ως ρωμανική διάλεκτος, όπως συνέβη άλλωστε στο αρχικό τους στάδιο, με όλες τις σύγχρονες λατινογενείς γλώσσες (Ιταλικά, Γαλλικά, Καταλανικά, Προβηγκιανά, Γαλιεγο-Πορτογαλικά, Σαρδηνιακά, Ραιτoρωμανικά, Ρουμανικά - Βλάχικα κ.ά.).

Η εισβολή των Βησιγότθων στην Ιβηρική χερσόνησο, το 414 αιώνα, επέδρασε βαθμιαία στην αλλοίωση των Λατινικών και εισήγαγε κάποιους «Γερμανισμούς» στην καθομιλούμενη γλώσσα των Ρωμαίων της Ισπανίας.

Ακόμη μεγαλύτερη ήταν η επίδραση των Αράβων που άρχισε στις αρχές του 8^ου αιώνα. Από τη μια, ο κατακερματισμός και η απομόνωση των ανεξάρτητων Χριστιανικών βασιλείων ευνόησε τη δημιουργία μιας σειράς λατινογενών διαλέκτων και από την άλλη, η Αραβική γλώσσα κατέστη, επί οκτώ αιώνες, ο τροφοδότης της Ισπανικής με καινούργιες λέξεις. Στο διάβα των σχεδόν οκτώ αιώνων της Αραβικής κατάκτησης (711-1492), οι αραβόφωνοι πληθυσμοί άφησαν στη ρωμανική Ισπανική γλώσσα ένα πλούσιο λεξιλόγιο 4 χιλιάδων λημμάτων που με τον καιρό περιέπεσε σε αχρηστία. Σύγχρονα υπολείμματά του αποτελούν λέξεις καθομιλουμένης χρήσης, όπως: tambor, adobe, alfombra, zanahoria, almohada, κλπ.  και η έκφραση ojalá. Αξίζει να επισημάνουμε επίσης τη διείσδυση στην Ισπανική γραμματική της αραβικής προθέσεως hatta ( حتى  )που μετατράπηκε σε hasta.

Στο Μοναστήρι του San Millán de Yuso (στην κοινότητα του San Millán de la Cogolla) εμφανίζονται για πρώτη φορά κάποια κείμενα στην Καστιλιάνικη γλώσσα, οι «Glosas Emilianenses», που αποτελούν την πρώτη αναφορά Ισπανικής γλώσσας μετατρέποντας έτσι ,το εν λόγω μοναστήρι σε μεσαιωνικό κέντρο πολιτισμού και λίκνο της Ισπανικής (10^ος αιώνας).

Στις αρχές του 14^ου αιώνα καταγράφεται για πρώτη φορά ο όρος «Ισπανική» (προκειμένου για τη γλώσσα που μιλιόταν σε όλη την Ιβηρική χερσόνησο) και σταθεροποιείται η φωνολογική και συντακτική της δομή, έτσι όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Παράλληλα, μετά την ανακάλυψη της Αμερικής το 1492, τον «εξισπανισμό» των καταληφθέντων εδαφών και ιδιαίτερα μετά την ανακήρυξή τους σε ανεξάρτητα κράτη (1810-1821), η Ισπανική επιβλήθηκε πλήρως και στην Αμερικανική ήπειρο, ενώ αυξάνονταν και οι γλωσσικές ανταλλαγές με άλλες Ευρωπαϊκές γλώσσες. Την ίδια ακριβώς χρονιά δημοσιεύεται και η πρώτη Γραμματικής της Ισπανικής γλώσσας (Gramática española) από τον Antonio de Nebrija.

Η δημιουργία της Ισπανικής Ακαδημίας το 1713 έβαλε τα θεμέλια για σταθεροποίηση της γλώσσας και καθόρισε τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες της σύγχρονης Ισπανικής, κατά τη διάρκεια του 18^ου αιώνα.

Είκοσι είναι τα «ισπανόφωνα» Κράτη στον κόσμο: To Μεξικό, η Γουατεμάλα, η Κόστα Ρίκα, ο Παναμάς, το Ελ Σαλβαδόρ, η Ονδούρα, η Νικαράγουα, η Κούβα, η Δομινικανή Δημοκρατία, το Πουέρτο Ρίκο η Κολομβία, η Βενεζουέλα, ο Ισημερινός, το Περού, η Χιλή, η Βολιβία, η Παραγουάη, η Ουρουγουάη και η Αργεντινή, στην Αμερικανική ήπειρο και η Γουϊνέα του Ισημερινού στην Αφρική. 

Η Ισπανική γλώσσα είναι ένα από τα σημαντικότερα μέσα επικοινωνίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Την μιλούν πάνω από 450 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο: εκτός από τις είκοσι προαναφερθείσες χώρες, Ισπανικά μιλούν ως μητρική γλώσσα, σε μια πιο αρχαϊκή μορφή της, οι «Σεφαρδίτες », απόγονοι Εβραίων της Ισπανίας που είχαν εκτοπισθεί το 1492 και εγκαταστάθηκαν σε διάφορες χώρες της χερσονήσου του Αίμου. Επίσης, χρησιμοποιείται ευρέως ως μέσον επικοινωνίας σε πολλές περιοχές των νότιων Πολιτειών των Η. Π. Α, όπως στο Κολοράδο, την Αριζόνα, την Καλιφόρνια , το Νέο Μεξικό, το Τέξας και μεταξύ των Ισπανόφωνων πληθυσμών της Νέας Υόρκης και της Φλορίδας. Οι ισπανόφωνοι κάτοικοι των Η. Π. Α ανέρχονται σε περίπου 20 εκατομμύρια.

Για πολλά χρόνια, εξ άλλου, τα Ισπανικά, μαζί με τα Αγγλικά και τη γλώσσα tagal ήταν επίσημη γλώσσα στις Φιλιππίνες, παλιά Ισπανική αποικία.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ   «ΙΣΠΑΝΙΑ»

Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, που είναι και η πλέον αποδεκτή, προέρχεται από την Καρχηδονιακή λέξη "SPN" (Ισεφανίμ), που κατόπιν την πήραν οι Ρωμαίοι εκλατινίζοντάς την σε  Hispania. Σημειωτέον ότι οι Αρχαίοι Έλληνες μέχρι το 2⁰ αι. την αποκαλούσαν «Ιβηρία», ή των Ιβήρων χώρα.

Η θεωρία της Καρχηδονιακής αυτής ονομασίας που σήμαινε «ακτή των κουνελιών» κατέστη λίαν δημοφιλής τον 16⁰ αιώνα στην Ευρώπη, αφού τη διάδωσε ο Γάλλος SamuelBochart μέσω του βιβλίου του «Ἱερά Γεωγραφία» (“…HebraeisSPN, saphan, estcuniculus. Inde, Spnyh, Spanija, dictacuniculosaregio”), βρίσκοντας έρεισμα σε ένα κείμενο του Λατίνου ποιητή Κάτουλλου (1^ος αι. π.Χ.) που ανέφερε την χώρα ως «cuniculosa Celtiberia», δηλαδή «Κονικλώδη Κελτιβηρία», λόγω αφθονίας κουνελιών.

To 18⁰ αι. ο Ισπανός Cándido María Trigueros απέρριψε την εν λόγω θεωρία βασιζόμενος στη σιωπή γύρω από το θέμα δεκατριών ιστορικών και στο κείμενο πέντε διαφορετικών αλφαβήτων: λατινο-ισπανικού, κελτιβηρικού, ελληνικού, εβραιο-αραμαϊκού και συριακού. Η πρόταση του Trigueros ήταν «Χώρα του Βορρά» (SPHAN στα Χαλδαϊκά και Εβραϊκά), καθώς οι Φοίνικες περιπλέοντας τα βόρεια παράλια της Αφρικής, την είδαν ως χώρα βορινή (Περιοδικό "Aventura de la historia", nº 54).

ΑΛΛΕΣ ΟΜΙΛΟΥΜΕΝΕΣ ΙΣΠΑΝΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ

Στην Ισπανία μιλιούνται ακόμα δυο λατινογενείς γλώσσες, τα Καταλανικά και τα Γαλιέγικα, ως επίσης και τα Βασκικά, μη λατινογενής γλώσσα που έχει τις καταβολές της στα χρόνια πριν από τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1978 οι παραπάνω γλώσσες, παράλληλα με τα Ισπανικά (άλλως Καστιλλιάνικα) είναι επίσημες γλώσσες στις Αυτόνομες περιοχές όπου μιλιούνται, δηλαδή, στην Καταλωνία, Γαλικία και στη Χώρα των Βάσκων. 

Κάθε γλώσσα από αυτές υποδιαιρείται σε διαλέκτους. Έτσι, διάλεκτοι της Ισπανικής (Καστιλλιάνικης) είναι τα Ανδαλουσιανά, τα Μουρθιανά, τα Εξτρεμένικα, τα Κανάρια, και η διάλεκτος Μπάβλε που μιλιέται στα βόρεια παράλια προς τον Ατλαντικό. Διάλεκτοι, εξ άλλου, της Καταλανικής γλώσσας είναι τα Βαλενθιάνικα και τα Βαλεάρικα.