Το «μανιφέστο για την κοινή μας γλώσσα», που δημοσιοποιήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, κάνει έκκληση για την υπεράσπιση της ισπανικής (καστιλλιάνικης) γλώσσας στη λειτουργία του ισπανικού κράτους. Το μανιφέστο έχει ήδη προσυπογραφεί από πάνω από 100,000 ανθρώπους και προκαλεί έντονη συζήτηση στην Ισπανία. Ας δούμε τη συνέντευξη με τον εμπνευστή του κειμένου, το φιλόσοφο Φερνάντο Σαβατέρ (Fernando Savater).
Μπλάνκα Τορκεμάδα (Blanca Torquemada)
Μπλάνκα Τορκεμάδα (BT): Δημοσιεύσατε ένα κείμενο, το «μανιφέστο για την κοινή μας γλώσσα» που κάνει πολύ θόρυβο. Εκεί καταγγέλλετε μια κατάσταση, διαμορφωμένη εδώ και καιρό (την περιθωριοποίηση της «ισπανικής» -καστιλλιάνικης- γλώσσας από τις τοπικές-περιφερειακές γλώσσες). Γιατί τώρα;
Φερνάντο Σαβατέρ (FS): Το πρόβλημα δεν είναι μεν χτεσινό, αλλά τον τελευταίο καιρό κλιμακώνεται επικίνδυνα. Υπάρχουν γονείς μαθητών που έρχονται να μας δουν και μας διηγούνται καταστάσεις όπου δεν επιτρέπεται στα παιδιά τους να μαθαίνουν καστιλλιάνικα στο σχολείο.
Κατά την προεκλογική περίοδο (ενόψει των εκλογών του Μαρτίου του 2008), το κόμμα μας «ενότητα, πρόοδος και δημοκρατία» (UPyD) έθεσε αυτό το ζήτημα στην πρώτη γραμμή της πολιτικής του. Στη συνέχεια, την ημέρα που η κυβέρνηση πήρε ψήφο εμπιστοσύνης, όταν η βουλευτής του UPyD Ρόζα Ντίεζ (Rosa Díez) έθεσε το ζήτημα, ο Χοσέ Λούις Ροντρίγκες Θαπατέρο (José Luis Rodríguez Zapatero) απλά αρνήθηκε την ύπαρξη του προβλήματος, ισχυριζόμενος πως όλα τα γλωσσικά μας θέματα πάνε από το καλό στο καλύτερο, τόσο στην εκπαίδευση όσο και στη διοίκηση.
Κατά τη διάρκεια μιας άλλης παρέμβασης της Ρόζας, ακούστηκαν αγριοφωνάρες από τα έδρανα των σοσιαλιστών, πράγμα που θεώρησα πολύ ανησυχητικό: είναι πλέον σαφές σε εμένα πως η κυβέρνηση όχι μόνο δεν έχει σκοπό να κάνει το παραμικρό, αλλά επιπλέον έχει αποφασίσει να γελοιοποιήσει μια δίκαιη υπόθεση.
Χρειαζόταν λοιπόν να ξαναπούμε, όσο πιο σαφέστερα ήταν δυνατό, όσα μέχρι σήμερα λέγαμε σε αξιέπαινες μεν, αλλά σκόρπιες πρωτοβουλίες... Το σημαντικότερο, χρειαζόταν να αποσαφηνίσουμε πως το ζήτημά μας δεν είναι τα καστιλλιάνικα, που είναι μια γλώσσα ανθηρή, με εξασφαλισμένο μέλλον.
Το διακύβευμα είναι τα πολιτικά μας δικαιώματα και η τύχη που έχουμε μας να ζούμε σε μία δημοκρατία και να μιλάμε την ίδια γλώσσα, που επιπλέον είναι μια από τις πλέον ομιλούμενες γλώσσες του πλανήτη.
Είναι λάθος να θεωρούμε πως όσο περισσότερες γλώσσες μιλάμε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο γλωσσικός μας πλούτος. Από πολιτική άποψη, πραγματικός πλούτος είναι η κοινή γλώσσα.
ΒΤ: Το κείμενό σας ερμηνεύθηκε από ορισμένους -και όχι μόνο τους αυτονομιστές- σαν μια επίθεση στις τοπικές γλώσσες των αυτόνομων περιοχών...
FS: Το κείμενο φυσικά και δεν αποσκοπεί επ' ουδενί στην αποδυνάμωση των τοπικών γλωσσών, αλλά αναδεικνύει την ιδιαιτερότητα της καστιλλιάνικης, που είναι η κοινή μας γλώσσα. Φυσικά υπερασπιζόμαστε τους ισπανόφωνους. Επιπλέον, αν και όσα λέμε είναι μάλλον προφανή, προσπαθούμε να εκθέσουμε τα επιχειρήματά μας με όσο το δυνατό μεγαλύτερη σαφήνεια.
BT: Το κείμενό σας χαρακτηρίστηκε ξενόφοβο, ρατσιστικό...
FS: Θεωρώ απαράδεκτο να λέγεται πως το κείμενο είναι «ρατσιστικό» ή «πλήττει τις τοπικές γλώσσες», χωρίς ταυτοχρόνως να μας υποδεικνύουν ποια είναι η φράση, ποιο το σημείο του κειμένου, ποια είναι η έκφραση όπου γίνεται αυτό το πράγμα. Να μας εξηγήσουν πού αμφισβητούμε τα κατακτημένα δικαιώματα των υπολοίπων επισήμων γλωσσών της Ισπανίας.
Αντί να μας κάνουν κριτική προθέσεων, ας διαβάσουν το κείμενο: είναι πολύ πιο σφιχτό, πολύ πιο τεκμηριωμένο από τα συνήθη κείμενα αυτού του τύπου.
ΒΤ: Επιπλέον, το μανιφέστο σας ξεσήκωσε παθιασμένο δημόσιο διάλογο. Πώς αντιδράτε σε αυτήν την εξέλιξη;
FS: Με ικανοποίηση, αν μη τι άλλο διότι αποκαλύπτει το πώς σκέφτονται οι αυτονομιστές. Όταν τα υπουργεία πολιτισμού της Γαλικίας ή της Καταλονίας χαρακτηρίζουν «ακροδεξιό» το κείμενο, αποκαλύπτουν ταυτόχρονα τι εννοούν όταν μιλάνε περί «ξενοφοβίας», «επίθεσης ενάντια στην Καταλανία» κ.λπ. Δε χαρακτηρίζουν «ξενόφοβους» τους τύπους που επιτίθενται με μεταλλικά ρόπαλα στους τσιγγάνους, αλλά όποιον τα βάζει με τα αυτονομιστικά εξουσιαστικά τους οράματα. Είναι σημαντικό που αυτό γίνεται ευρέως γνωστό.
ΒΤ: To υπουργείο παιδείας εκδήλωσε την ανησυχία του μήπως το κείμενο μετατρέψει ένα γλωσσικό ζήτημα σε πολιτικό πρόβλημα. Πώς σχολιάζετε αυτήν την αντίδραση;
FS: Μα αυτός ακριβώς είναι ο στόχος μας. Το πρόβλημα γίνεται εξόχως πολιτικό! Η προάσπιση της κοινής μας γλώσσας είναι πολιτική προτεραιότητα, και σκοπός μας είναι αυτό να το αντιληφθούν όλοι: δεν επιθυμούμε να περιοριστεί στις διαστάσεις ενός «τοπικού» ή «πολιτιστικού» ζητήματος. Είναι δε εντελώς παράλογο να αρνούμαστε καν πως υπάρχει πρόβλημα.
ΒΤ: Προς το παρόν συλλέγετε υπογραφές κάτω από το μανιφέστο. Τι προγραμματίζετε για τη συνέχεια;
FS: Σκοπός του μανιφέστου είναι να δώσουμε στους πολίτες μια συνεκτική επιχειρηματολογία, ώστε να ασκήσουν πίεση στα κόμματά τους. Γιατί τις νομοθετικές προτάσεις τις κάνουν τα κόμματα. Αν δε συμβεί αυτό, υπάρχουν οι οργανώσεις των πολιτών, που είναι εις θέση να κατεβάσουν τον κόσμο στο δρόμο.
Δε βρισκόμαστε εμπρός σε μια αμετάκλητη κατάσταση, εναντίον της οποίας είμαστε άοπλοι. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να συμβιβαστούμε με την προοπτική να μη μιλιούνται πια τα καστιλλιάνικα στην Καταλανία σε είκοσι χρόνια...
Η αντίληψη πως οι αποσχιστικές διαδικασίες είναι αμετάκλητες δεν στηρίζεται πουθενά, είναι σκέτος παραλογισμός. Και τους παραλογισμούς οφείλουμε να τους αντιμετωπίζουμε με αποφασιστικότητα. Το μόνο αδιανόητο, είναι να πάψουμε να νοιαζόμαστε για όσα αφορούν τους συμπολίτες μας.
ΒΤ: Εφόσον οι θεσμοί της Ισπανίας δεν αντιδράσουν όπως αρμόζει, σκοπεύετε να απευθυνθείτε σε διεθνείς οργανισμούς;
FS: Ναι, σε μία τέτοια περίπτωση θα δικαιούμασταν να απευθυνθούμε σε διεθνείς οργανισμούς. Από την άλλη, οι θέσεις που υιοθετεί το συμβούλιο της Ευρώπης στο ζήτημα είναι μάλλον περίεργες, συγγενεύουν με μία κάπως παραληρηματική εκδοχή της πολυπολιτισμικότητας. Θλίβομαι γι' αυτό, καθώς πάντα ήμουν πεπεισμένος ευρωπαϊστής, αλλά θα πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε την Ευρώπη με κάποια επιφύλαξη.
Ο Fernando Savater είναι Βάσκος φιλόσοφος, οπαδός της ισπανικής ενότητας
Πηγή: http://www.ppol.gr