Στο άρθρο αυτό πραγματεύομαι πώς το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση και το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση απαξιώνει τους μαθητές του και τις ξένες γλώσσες, άρα και την ισπανική.
Έχει γίνει αρκετός λόγος, έχουν τεθεί προβληματισμοί αλλά και αναθεματισμοί όσον αφορά την εισαγωγή των μαθητών στις ξενόγλωσσες φιλολογίες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με χαμηλή βαθμολογία (κυρίως στο τμήμα τής Ισπανικής Γλώσσας & Πολιτισμού του Ιονίου Πανεπιστημίου). Θα ήθελα να κάνω τις εξής παρατηρήσεις:
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι Πανελλήνιες δεν είναι εξετάσεις αλλά διαγωνισμός. Μιλάμε δηλαδή για μια αναλογία θέσεων και υποψηφίων. Αυτό σημαίνει ότι όταν οι υποψήφιοι είναι λιγότεροι ή ίδιοι με τον αριθμό των θέσεων, μπορεί κανείς να περάσει γράφοντας ακόμα και μηδέν στα μαθήματα κατεύθυνσης ή γενικής παιδείας. Αυτό δεν είναι κακό ή μεμπτό γιατί πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι όλοι οι επιτυχόντες στις ξενόγλωσσες φιλολογίες έχουν γράψει τουλάχιστον τη βάση στην εξέταση της γλώσσας.
Αυτό που πρέπει να μας προβληματίζει δεν είναι γιατί περνάνε κάποιοι με εξαιρετικά χαμηλή βαθμολογία στα μαθήματα της κατεύθυνσης ή της γενικής παιδείας, αλλά γιατί δεν υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι σ’ αυτά τα τμήματα.
Όταν μετοίκησα στην Ελλάδα σοκαρίστηκα από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Συνειδητοποίησα ότι οι έλληνες μαθητές είναι οι πιο σκληρά «εργαζόμενοι» πολίτες. Δεν νομίζω ότι κάποιος ενήλικας θα άντεχε τους ρυθμούς και την κόπωση που επιφορτίζεται ένας μαθητής. Για παράδειγμα, από νωρίς το πρωί μέχρι το μεσημέρι ένας μαθητής της τρίτης λυκείου δίνει ένα καταναγκαστικό παρόν στο σχολείο του, το οποίο στην πραγματικότητα του κλέβει τη ζωή και το χρόνο του ανώφελα, αφού την οργάνωση της ύλης που καλείται να εξεταστεί θα του την ολοκληρώσει ή θα την αναλάβει κατά κύριο τρόπο ή κατά αποκλειστικότητα το φροντιστήριο που θα παρακολουθήσει τις απογευματινές και βραδινές ώρες. Ο χρόνος μελέτης τις καθημερινές γίνεται ελάχιστος, τον οποίο θα τον αναπληρώσει τα Σαββατοκύριακα, τις ημέρες δηλαδή που θα έπρεπε να ξεκουράζεται. Φανταστείτε λοιπόν έναν ενήλικα εργαζόμενο να είναι καταδικασμένος να αποδίδει την αποτελεσματικότητα της εργασίας του έξω από το ωράριο της πραγματικής του εργασίας θυσιάζοντας όλο τον ελεύθερο χρόνο του για την προσωπική του ζωή και για την ξεκούρασή του! Αυτό ακριβώς συμβαίνει σε έναν μαθητή. Και παρ’ όλα αυτά αρκετοί μαθητές βρίσκουν χρόνο να μάθουν και ξένες γλώσσες καθαρά από μεράκι κι όχι από απλή υπολογιστική βάση για το αν θα τους εξυπηρετήσει η γνώση τους αμιγώς επαγγελματικά. Για παράδειγμα, τα κριτήρια της συντριπτικής πλειοψηφίας των μαθητών που επιλέγουν να μάθουν ισπανικά δεν είναι επαγγελματικά αλλά θα έλεγα σε κάποιο βαθμό ιδεολογικά ή κριτήρια προσωπικότητας και κουλτούρας.
Ο μαθητής που καταφέρνει μέσα σε όλο αυτό το φόρτο εκπαίδευσης-εργασίας να γράφει τη βάση στα Ισπανικά, στα Ιταλικά ή στα Γαλλικά και να περνάει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ακόμα κι αν έχει γράψει μηδέν στα υπόλοιπα μαθήματα, είναι άξιος το ίδιο ή και περισσότερο ακόμα και με τον αριστούχο σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα.
Ο κίνδυνος απαξίωσης των γλωσσών και των σχετικών τμημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν κινδυνεύει από τις χαμηλές βαθμολογίες εισαγωγής αλλά από την απαξίωση του παιδιού ως παιδιού εξαλείφοντας την ανάγκη του για αρκετό ελεύθερο χρόνο που θα του επέτρεπε να μαθαίνει τις ξένες γλώσσες που πραγματικά αγαπάει χωρίς να προσβλέπει στην επαγγελματική αποτελεσματικότητα που μπορούν να επιφέρουν αυτές.
Νιώθω ντροπή ως πολίτης (ασχέτως της πορτογαλικής μου εθνικότητας) όταν ακούω έλληνες υπουργούς να αναθεματίζουν, να απαξιώνουν, να υποβιβάζουν και να προσβάλλουν τους εισακτέους στην Ισπανική, στην Ιταλική κ.ο.κ. Φιλολογία λόγω χαμηλών επιδόσεων στα υπόλοιπα μαθήματα. Θεωρώ ότι είναι ύψιστη χυδαιότητα, ταυτόχρονα όμως και αξεπέραστη αμάθεια που χαρακτηρίζει κάποιον πολιτικό. Κι ο βαθμός χυδαιότητας αποκορυφώνεται γιατί στην πλειοψηφία τους οι έλληνες πολιτικοί σχεδίασαν με πανηγυρική ανικανότητα και αμάθεια ένα εκπαιδευτικό σύστημα, στο οποίο τα παιδιά τους δεν συμμετέχουνε. Τα περισσότερα απ’ αυτά πηγαίνουν αμέσως μετά το λύκειο να σπουδάσουν στο εξωτερικό χωρίς καν να συμμετέχουν σ' αυτό. Κι οι ίδιοι αυτοί πολιτικοί υποτιμάνε τα παιδιά που περάσανε με χαμηλές επιδόσεις, που θα έπρεπε στην πραγματικότητα να τους εκφράσουν ένα ιδιαίτερο μπράβο για τις επιλογές τους.
Είναι επίσης ανάγκη να παρατηρήσω ότι στον πανελλήνιο αυτό διαγωνισμό για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μπορεί (πραγματικά μπορεί) το υπουργείο έμμεσα ή άμεσα να δώσει εντολή για εύκολα θέματα που θα κατασκευάσουν αριστούχους, καθώς και για δύσκολα θέματα που θα κατασκευάσουν ανίκανους μαθητές. Οι βαθμολογίες σ’ αυτόν τον πανελλήνιο διαγωνισμό είναι πραγματικά σχετικές. Για παράδειγμα, όταν ένας γονιός ακούει ότι πέρασε κάποιος σε πανεπιστημιακό τμήμα ισπανικής γλώσσας με 3 ή με 5 δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι οι βαθμοί αυτοί δεν εκφράζουν και δεν αποτυπώνουν το επίπεδο του μαθητή αλλά την επίδοσή του σε ένα συγκεκριμένο βαθμό δυσκολίας και σε ένα συγκεκριμένο ύφος εξέτασης, το οποίο ύφος στην πραγματικότητα εξετάζει το πόσο άριστα έχει διαβάσει κανείς σε συγκεκριμένο ποσοστό ύλης. Τι θέλω να πω; Ότι σ’ αυτόν τον τρόπο εξέτασης, ένας βαθμός 5 με άριστα το 20 σημαίνει ότι ο υποψήφιος διάβασε και κατανόησε ένα σημαντικό τμήμα της ύλης άριστα.
Ακούγοντας διάφορα σενάρια περί σύντμησης ξενόγλωσσων φιλολογιών προκειμένου να μην παρατηρείται το φαινόμενο της εισαγωγής με χαμηλές βαθμολογίες, αποδεικνύεται πανηγυρικά ότι οι πολιτικοί αυτοί που κυβερνάνε την Ελλάδα είναι εντελώς αμαθείς. Αν θέλουμε πραγματικά να δώσουμε αξία στα ξενόγλωσσα τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει πρώτα να δώσουμε ειλικρινά συγχαρητήρια στους επιτυχόντες σ’ αυτά, να αποδεσμεύσουμε τον υποψήφιο από την υποχρεωτική εξέτασή του σε μαθήματα κατεύθυνσης ή γενικής παιδείας (θεωρώ ότι στην αξιολόγηση αρκεί η εξέταση στην ξένη γλώσσα) και ταυτόχρονα να γίνει μια γενναία αποσυμφόρηση των ωρών διδασκαλίας, του αριθμού μαθημάτων καθώς και της ύλης ώστε ο μαθητής να έχει ελεύθερο χρόνο ικανοποιητικό για να μπορεί να επιλέγει να μαθαίνει ξένες γλώσσες με ευχαρίστηση και σαγήνευση.