Η κοινωνία μας είναι παγκοσμιοποιημένη. Υπάρχει μία κουλτούρα , η αγγλοσαξωνική, που έχει δώσει στοιχεία της σε όλο τον κόσμο και κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν έχει υιοθετήσει κανένα. Έτσι λοιπόν βλέπουμε χριστουγεννιάτικα δέντρα στην Κίνα ή την Ιαπωνία, ροκ μουσική στην Ρωσία, αναψυκτικά τύπου κόλα στις αραβικές χώρες και χάμπουργκερ στο Μεξικό.

Όπα, όπα! Μέχρι εδώ! Το σημερινό κείμενο δεν θα ασχοληθεί με θέματα κοινωνικοπολιτικού περιεχομένου! Το θέμα μας θα είναι το «γρήγορο» φαγητό στο Μεξικό. Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν πρόκειται για μία χώρα από την οποία απουσιάζουν οι αμερικανικές πιτσαρίες, τα διάσημα «κοτοπουλάδικα», οι γνωστές μάρκες αναψυκτικών ή τα πασίγνωστα ταχυφαγεία που έχουν κατακτήσει τον κόσμο. Φυσικά και υπάρχουν, και βγάζουν και το μεροκάματο τους (με την εξαίρεση των αναψυκτικών που βγάζουν κάτι παραπάνω από ένα μεροκάματο, στο Μεξικό βλέπετε υπάρχουν άπειρα αναψυκτικά και σε τεράστιες συσκευασίες, ακόμη και τριών λίτρων, να, δείτε σε ένα σούπερ μάρκετ, αν δεν με πιστεύετε https://www.walmart.com.mx/super/bebidas/refrescos). Δεν έχουν όμως κυριαρχήσει, είναι μάλλον περιθωριακά.

Γιατί άραγε; Μα γιατί στο Μεξικό υπάρχει μία απίστευτη ποικιλία σε γρήγορο φαγητό και τα χάμπουργκερ είναι μόνο μία επιλογή και μάλιστα όχι η γευστικότερη. Αν δεν έχετε φάει, μην συνεχίσετε το διάβασμα, ή τουλάχιστον αν το κάνετε, να ξέρετε ότι η ευθύνη θα βαραίνει μόνο εσάς. Ένα κειμενάκι δεν φτάνει βέβαια για να καλύψει ούτε το ένα δέκατο του μεξικανικού γρήγορου φαγητού, αλλά τουλάχιστον θα σας ανοίξει την όρεξη.

Ας ξεκινήσουμε από το πρωινό: ¡Ricos tamales calentitos! ¡Atole de chocolate! Αυτό φωνάζει ο πλανόδιος πωλητής tamales και atole που τριγυρίζει στην πόλη - ναι, ναι, στην πόλη, αυτό γίνεται κυρίως σε πόλεις όπως η πρωτεύουσα – με το καροτσάκι ή το τρίκυκλο, διαλαλώντας το εμπόρευμα του. Το ίδιο εμπόρευμα που μπορείς να αγοράσεις και από την κυριούλα που κάθεται σε μία γωνίτσα να πουλήσει, επειδή δεν έχει ποδήλατο.

Μα τι εμπόρευμα είναι αυτό; Το κλασικό μεξικανικό πρόγευμα. Εντάξει, δεν είναι το μοναδικό πρωινό που υπάρχει, για να προγευματίσεις μπορείς να αγοράσεις και χίλια πράγματα σε ένα μεξικανικό φούρνο, αλλά αυτό απαιτεί άλλο άρθρο. Το atole είναι ένα ρόφημα που έχει, εκτός από καλαμποκάλευρο, διαφορετικές γεύσεις, με τις πιο συνηθισμένες να είναι η σοκολάτα, η βανίλια και η φράουλα. Τα tamales είναι μία μάζα από καλαμπόκι, γεμιστή με σχεδόν ό,τι βάζει ο νους: κρέας, πράσινη ή κόκκινη σάλτσα, mole, chile, λαχανικά ή φρούτα, διαφόρων τύπων μαρμελάδα…

Πάμε τώρα και στο κυρίως γεύμα. Από πού να αρχίσεις και πού να τελειώσεις… Θα το πάω λίγο ανορθόδοξα και θα ξεκινήσω από αυτό για το οποίο πρακτικά δεν μπορώ να μιλήσω: τα burritos. Όλοι τα γνωρίζετε, εμφανίζονται κάθε τρεις και πέντε στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Είναι λοιπόν σταρένια tortilla με γέμιση διαφόρων τύπων, κυρίως κρέας, φασόλια, ρύζι και σάλτσα. Η tortilla γίνεται ένα «φακελάκι» ώστε να μη βγαίνει η γέμιση. Δεν θα πω περισσότερα, επειδή δεν ξέρω. Δεν έχω φάει ποτέ burrito, δεν έχω δει καν κάποιον να τα πουλάει. Πολύ απλά, στο κέντρο του Μεξικού, burritos δεν υπάρχουν! Στην αρχή μάλιστα πίστευα ότι ήταν tex-mex (δηλαδή φαγητό των ΗΠΑ με επιρροές τόσο από το Μεξικό όσο και από το Τέξας), αλλά κατέληξα στο ότι μάλλον είναι πραγματικά μεξικανικά, απλά η σταρένια tortilla με κάνει να σκέφτομαι ότι πρέπει να είναι από το βόρειο Μεξικό.

Βόρειο Μεξικό… Από κει πρέπει να είναι και οι fajitas, αν δεν κάνω λάθος. Λωρίδες μοσχαρίσιου κρέατος ή κοτόπουλου, τηγανισμένες με πιπεριές και κρεμμύδι, σε σταρένια συνήθως tortilla και γαρνιρισμένες συχνά με τυρί, ίσως κρέμα γάλακτος ή guacamole, και φυσικά και κάποια από τις πολλές καυτερές σάλτσες που υπάρχουν. Η διαφορά τους από τα burritos είναι ότι εκτός από τον περιορισμό στη γέμιση και την έλλειψη ρυζιού, η tortilla δεν κλείνει, θέλει λοιπόν προσοχή την ώρα που τρώμε για να μην λερωθούμε.

Την ίδια προσοχή πρέπει να δείξεις και όταν τρως tacos. Νομίζεις ότι ξέρεις τι είναι, έτσι; Λάθος! Tacos είναι πρακτικά μία καλαμποκίσια tortilla με οτιδήποτε μέσα. Σας παρακαλώ, να μην είναι «τραγανιστή», τι αμερικανιές είναι αυτές! Απλή, μαλακιά tortilla, αρκεί να είναι καλαμποκίσια και όχι σταρένια. Υπάρχει και στην Ελλάδα σε κάποια μαγαζιά, να μην κάνω διαφήμιση τώρα! Αλλά ας γυρίσω στη γέμιση. Όταν λέμε οτιδήποτε, εννοούμε οτιδήποτε: κρέας, μυαλά, μάτια, αυτί, γλώσσα, λουκάνικο, αυγά, πατάτα, frijoles refritos (δηλαδή φασόλια τηγανητά πουρέ), φύλλα φραγκοσυκιάς,… Νόμιζες ότι στην Ελλάδα είσαι άρχοντας επειδή τρως γύρο, ε; Δεν λέω, εξαιρετικός ο γύρος, αλλά ρίξε μία ματιά σε αυτή τη φωτογραφία των tacos al pastor:

Και για να σε ζαλίσω περισσότερο, να και ο Μεξικανός «κόφτης».

Ενδιαφέρον, έτσι; Και δεν είναι μόνο αυτό. Εσύ μπορεί να καυχιέσαι ότι βρήκες δίπλα στο σπίτι σου το σουβλατζίδικο με τις άπειρες «σως», αλλά εγώ μπορώ να σε διαβεβαιώσω ότι ακόμη και σε μία οποιαδήποτε taquería μπορεί να σου προσφέρουν τέσσερις σάλτσες, διαφορετικού επιπέδου «καψίματος» η κάθε μία.

Taquería; Τι ‘ν’ τούτο; Σε περίπτωση που η λιγούρα σας έκανε να τα ξεχάσετε όλα, σας θυμίζω ότι μιλάμε αποκλειστικά για γρήγορο φαγητό. Φαγητό δηλαδή που το παίρνεις από κάπου και μπορείς είτε να το φας στα γρήγορα εκεί, είτε να το πάρεις και να το πας στο σπίτι, στη δουλειά, στο πάρκο… Taquería είναι το μέρος όπου μπορείς να πάρεις tacos και να τα φας εκεί. Αλλά tacos μπορείς να βρεις σχεδόν σε κάθε γωνία της πόλης και να τα πάρεις μαζί σου.

Πίσω στα tacos κι αφήνοντας τους πωλητές στην ησυχία τους, νομίζω ότι για τα tacos δεν φτάνει όχι ένα άρθρο μόνο του, αλλά ούτε δέκα άρθρα. Διαφορετικά tacos ανάλογα με την γέμιση, όπως είπαμε ήδη, διαφορετικά ανάλογα με την προετοιμασία (tacos dorados, tacos de canasta, tacos ahogados και άλλα), μερικά ιδιαίτερα και χαρακτηριστικά κάποιων περιοχών, σε μερικά μαγαζιά σου προσφέρουν την δυνατότητα να τα γεμίσεις με το κλασικό «κόκκινο» μεξικανικό ρύζι ή με frijoles refritos…

Tacos dorados de papa – «χρυσά» tacos με πατάτα, λέγονται «χρυσά» επειδή τηγανίζονται και παίρνουν ένα «χρυσό» χρώμα

Tacos de canasta– tacos καλαθιού, ζεσταμένα σε ατμό, ονομάζονται έτσι επειδή τα μεταφέρουν σε καλάθι που τα διατηρεί ζεστά

Tacos ahogados – «πνιγμένα» tacos, λέγονται έτσι επειδή τα «πνίγουν» σε σάλτσα, λίγο δύσκολο να τα φας στο δρόμο…

Δεν θα βγάλουμε άκρη με τα tacos, όπως δεν θα βγάλουμε και με τις tortas. Γιατί όπως και τα tacos, έτσι και οι tortas πωλούνται σε ειδικά μαγαζιά αλλά και από κυρίες στο δρόμο, ενώ οτιδήποτε μπορεί να γεμίσει το ψωμί μίας torta (υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το τι ψωμί να χρησιμοποιήσεις αλλά η επικρατέστερη θα έλεγα ότι είναι η telera). Βέβαια μερικοί συνδυασμοί μπορεί να είναι τόσο συνηθισμένοι που να έχουν το ίδιο όνομα σχεδόν σε όλο το Μεξικό, αλλά πρόκειται μάλλον για εξαιρέσεις.

Και για να συνεχίσω τον κατάλογο του «υπάρχει τόση ποικιλία που δεν μπορώ να το περιγράψω», θα πω μία κουβέντα και για τις quesadillas: καλαμποκίσια tortilla με γέμιση άπειρων τύπων και τυρί … που λιώνει είτε στο ψήσιμο είτε, στην πρωτεύουσα της χώρας, στο τηγάνισμα. Εκεί, κλείνουν την tortilla με προσοχή και την τηγανίζουν. Το τυρί λιώνει και όταν δαγκώνεις την quesadilla, κυλάει στο στόμα σου.

Κουραστήκατε; Ας κάνουμε ένα διάλειμμα… Μουσικούλα για παιδάκια

, δεν είναι ανάγκη να ξέρετε ισπανικά, απλά δείτε τις αντιδράσεις…

Χαλαρώσατε; Ή κάνατε επιδρομή στο ψυγείο; Ελπίζω να μην πεινάτε πολύ, γιατί έχει κι άλλο. Κατ’ αρχήν, tostadas. Δηλαδή ξεροψημένες tortillas. Τις ξεροψήνουμε (όχι εμείς, ούτε ο πωλητής, η tortillera το κάνει) και τις αλείφουμε με frijoles refritos, (τα θυμάστε; είπαμε, φασόλια τηγανητά πουρέ), και τα πασπαλίζουμε με τυρί. Και πάλι μπορούμε να ρίξουμε κι άλλα πράγματα και όχι μόνο τυρί, αλλά εγώ είμαι παραδοσιακός τύπος. Αν τώρα αντικαταστήσετε την tostada με bolillo (ένα μικρό φραντζολάκι ψωμί), θα έχετε ένα mollete, εξαιρετικό για πρωινό ή και για απογευματινό.

Και συνεχίζουμε: tlacoyos, huaraches, gorditas, sopes… Θα προσπαθήσω να σας βοηθήσω να αναγνωρίσετε τις διαφορές κι ας μην είμαι τόσο σίγουρος ότι θα τα καταφέρω. Τα tlacoyos αποτελούνται από μία χοντρή, οβάλ, καλαμποκίσια tortilla που τη γεμίζουμε με frijoles refritos (τα frijoles refritos παν με όλα, αλλά στα tlacoyos μπορείτε να τα αντικαταστήσετε με άλλα όσπρια, για παράδειγμα ρεβίθια) και της ρίχνουμε από πάνω τυρί, ίσως και φύλλα φραγκοσυκιάς και σίγουρα κάποια σάλτσα με chile. Λογικά, αρκετοί θα τα μπερδέψετε με τα huaraches, που έχουν επίσης μία βάση από καλαμποκίσιο αλεύρι (αν και αρκετά μεγαλύτερη από τα tlacoyos), μπορεί να έχουν κι αυτά frijoles refritos, κι έχουν κι αυτά από πάνω σάλτσα και τυρί. Βέβαια, στα huaraches μπορεί να δείτε και κανένα φιλέτο μοσχαρίσιο πάνω, επειδή η βάση είναι πολύ μεγαλύτερη από τα tlacoyos και το χωράει, αλλά για μένα η βασική διαφορά δεν είναι στο φιλέτο, αλλά στο μέγεθος και τη μορφή. Βλέπετε, huarache σημαίνει «σανδάλι» (προφανώς σε μία ινδιάνικη γλώσσα του Μεξικού) κι όπως καταλαβαίνετε, έχει αντίστοιχη μορφή και μέγεθος. Ας μην συνεχίσω με λόγια, μία εικόνα - χίλιες λέξεις.

Αν και η φωτογραφία δεν σας βοήθησε, ξέρω τι μπορεί να σας σώσει, αλλά θα το αφήσω για μετά τα sopes και τις gorditas. Με αυτά τα δύο, δεν νομίζω να έχουμε μεγάλο πρόβλημα. Ένα sope είναι μία στρόγγυλη, μικρή, και λίγο πιο χοντρή από το κανονικό, καλαμποκίσια tortilla, που της κάνουν ένα μικρό τοιχάκι στην άκρη για να μην βγαίνει η γέμιση. Την τηγανίζουν λίγο, ώστε να γίνει λίγο πιο σκληρή από κάτω και την γεμίζουν με διάφορα υλικά (άντε πάλι!), όπως είναι τα frijoles refritos, το τυρί, λαχανικά, ίσως κρέμα γάλακτος, σίγουρα κάποια καυτερή σάλτσα, μπορεί κάποιο κρέας ή ίσως και τηγανητό δέρμα γουρουνιού (chicharrón)… Μία gordita από την άλλη, είναι επίσης μία στρόγγυλη, μικρή, και λίγο πιο χοντρή από το κανονικό, καλαμποκίσια tortilla, αλλά πριν τηγανιστεί, γεμίζεται με κάποιο υλικό, frijoles refritos ή τυρί και μετά ψήνεται στο comal (που είναι το παραδοσιακό, μεξικανικό «τηγάνι»). Κατόπιν, μπορείτε να την γεμίσετε με διάφορα υλικά (καλά, τώρα κάτι μας είπες!) και να την απολαύσετε. Σε περίπτωση που και πάλι δεν ήμουν ξεκάθαρος, οι φωτογραφίες μπορεί να λύσουν κάποιες απορίες. Αν πάλι δεν λύνονται οι απορίες σας με τις φωτογραφίες ή αν δεν τα καταφέρνετε να αφομοιώσετε τόσες πληροφορίες, η λύση είναι απλή. Μία βόλτα στο Μεξικό, δοκιμάζετε ότι περισσότερο μπορείτε και μαθαίνετε από πρώτο χέρι. Αν πάρετε και μένα με την οικογένεια μαζί, θα σας κάνουμε και δωρεάν ξενάγηση! Όχι μόνο στα διάφορα εστιατόρια αλλά και στα αξιοθέατα, τα πάντα κάνουμε για να πάμε στο Μεξικό!

Αφού έβγαλα το μεγάλο μου παράπονο που δεν μπορούμε να πάμε στο Μεξικό, θα γυρίσω στο γρήγορο φαγητό. Και παρόλο που νομίζω ότι το παράκανα, δεν μπορώ να κλείσω χωρίς να αναφέρω δύο παραδείγματα εντελώς τοπικής «γρήγορης» κουζίνας. Τα pastes της Pachuca, ένα είδος «πίτας» με διαφορετικά είδη γέμισης (πολύ πρωτότυπο, ε;) και τα «guajolotes» του Tulancingo, δηλαδή μία telera (θυμάστε το κλασικό ψωμί για torta;) στην οποία έχουμε αλείψει frijoles refritos (αυτά τα θυμάστε σίγουρα), την έχουμε γεμίσει με τηγανητή tortilla με σάλτσα που περιέχει chile, κάποιου είδους μεξικανικό τυρί (και ίσως και κάποιο είδος κρέατος) και το τηγανίζουμε λίγο όλο μαζί. Και πρέπει να τα αναφέρω για να σας δώσω να καταλάβετε ότι σίγουρα αν πάτε σε άλλη πόλη εκτός της πρωτεύουσας, θα βρείτε κι άλλα γρήγορα φαγητά που εγώ δεν έχω αναφέρει. Επίσης πρέπει να τα αναφέρω επειδή η γυναίκα μου, που είναι από το ιστορικό Tulancingo, έχει πολύ βαρύ χέρι. Αλλά τα οικογενειακά μου νομίζω ότι δεν σας ενδιαφέρουν.

Υ.Γ.: Πέραν των τοπικών ιδιαιτεροτήτων, μου ξέφυγαν κι άλλες δυνατότητες να πάρετε κάτι να φάτε στο Μεξικό. Κάποιες, εσκεμμένα, το pozole για παράδειγμα, είναι σούπα και δεν μπόρεσα να το θεωρήσω fast food, αν και μπορείς να το πάρεις σε πλαστικό και να το φας όπου θέλεις. Άλλες, επειδή απλά δεν μπόρεσα να τις καλύψω όλες. Χωρίς να το πολυσκεφτώ, δεν ανέφερα την barbacoa ή το pollo rostizado. Επειδή τα γραπτά μου στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα θα ήθελα να τα δω σαν αφορμή συζήτησης, θα ήθελα αν διαβάζει κάποιος Μεξικανός ή κάποιος που έχει ζήσει κάποιο διάστημα στο Μεξικό, να με συμπληρώσει.