Διαβάζοντας το βιβλίο Patas Arriba (Τα πάνω κάτω) τού Eduardo Galeano, ξεχώρισα την παρακάτω αναφορά του, η οποία όχι μονάχα είναι επίκαιρη, αλλά συγκλονίζει τον αναγνώστη:
el capitalismo luce el nombre artístico de economía de mercado;
el imperialismo se llama globalización;
las víctimas del imperialismo se llaman países en vías de desarrollo, que es como llamar niños a los enanos;
el oportunismo se llama pragmatismo;
la traición se llama realismo;
los pobres se llaman carentes, o carenciados, o personas de escasos recursos;
la expulsión de los niños pobres por el sistema educativo se conoce bajo el nombre de deserción escolar;
el derecho del patrón a despedir al obrero sin indemnización ni explicación se llama flexibilización del mercado laboral;
el lenguaje oficial reconoce los derechos de las mujeres, entre los derechos de las minorías, como si la mitad masculina de la humanidad fuera la mayoría; en lugar de dictadura militar, se dice proceso;
las torturas se llaman apremios ilegales, o también presiones físicas y psicológicas; cuando los ladrones son de buena familia, no son ladrones, sino cleptómanos;
el saqueo de los fondos públicos por los políticos corruptos responde al nombre de enriquecimiento ilícito;
se llaman accidentes los crímenes que cometen los automóviles; para decir ciegos, se dice no videntes;
un negro es un hombre de color;
donde dice larga y penosa enfermedad, debe leerse cáncer o sida;
repentina dolencia significa infarto;
nunca se dice muerto, sino desaparición física;
tampoco son muertos los seres humanos aniquilados en las operaciones militares: los muertos en batalla son bajas, y los civiles que se la ligan sin comerla ni beberla, son daños colaterales;
en 1995, cuando las explosiones nucleares de Francia en el Pacífico sur, el embajador francés en Nueva Zelanda declaró: «No me gusta esa palabra bomba. No son bombas. Son artefactos que explotan»;
se llaman Convivir algunas de las bandas que asesinan gente en Colombia, a la sombra de la protección militar;
Dignidad era el nombre de unos de los campos de concentración de la dictadura chilena y Libertad la mayor cárcel de la dictadura uruguaya;
se llama Paz y Justicia el grupo paramilitar que, en 1997, acribilló por la espalda a cuarenta y cinco campesinos, casi todos mujeres y niños, mientras rezaban en una iglesia del pueblo de Acteal, en Chiapas.
Fuente: Eduardo Galealo, Patas Arriba, SIGLO Editores, 1998, págines 41-42
Παρακάτω σας δίνω και την υπέροχη μετάφραση που έχει κάνει η κ. Γεωργίου Ζακοπούλου (Eduardo: Ένας κόσμος ανάποδα, Εκδόσεις ΣΤΑΧΥ, 2000, σελίδες 50-51)
Στη βικτοριανή εποχή δεν μπορούσες να αναφέρεις τη λέξη παντελόνια μπροστά σε μια δεσποινίδα. Στις μέρες μας ορισμένα πράγματα δεν είναι σωστό να λέγονται δημοσίως:
Ο καπιταλισμός φέρει το καλλιτεχνικό όνομα της οικονομίας τής αγοράς.
Τα θύματα του ιμπεριαλισμού λέγονται χώρες υπό ανάπτυξη, που είναι σαν να αποκαλείς τους νάνους παιδιά.
Ο οπορτουνισμός λέγεται πραγματισμός.
Η προδοσία λέγεται ρεαλισμός.
Η φτώχεια λέγεται στέρηση ή στενότητα και οι φτωχοί άνθρωποι με ανεπαρκείς πόρους.
Η απομάκρυνση των φτωχών παιδιών από το εκπαιδευτικό σύστημα είναι γνωστή με το όνομα σχολική λιποταξία.
Το δικαίωμα του αφεντικού να απολύει τους εργάτες χωρίς αποζημιώσεις ή εξηγήσεις λέγεται ευελιξία τής αγοράς εργασίας.
Η επίσημη γλώσσα αναγνωρίζει τα δικαιώματα των γυναικών ως δικαιώματα μειονοτήτων, λες και ο μισός αρσενικός πληθυσμός τής ανθρωπότητας είναι η πλειονότητα.
Αντί για στρατιωτική δικτατορία, λέμε μεταβατική κυβέρνηση.
Τα βασανιστήρια λέγονται παράνομος καταναγκασμός ή φυσικές και ψυχολογικές πιέσεις.
Όταν οι κλέφτες είναι από καλή οικογένεια δεν είναι κλέφτες αλλά κλεπτομανείς.
Η λεηλασία των δημοσίων αποθεμάτων από διεφθαρμένους πολιτικούς φέρει το όνομα αθέμιτος πλουτισμός.
Τα εγκλήματα που διαπράττουν τα αυτοκίνητα καλούνται ατυχήματα.
Όταν θέλουμε να πούμε τυφλοί, λέμε μη διορατικοί.
Οι μαύροι είναι έγχρωμοι.
Όπου δεις μακρόχρονη και επάρατος ασθένεια, πρέπει να διαβάζεις καρκίνο ή AIDS.
Αιφνίδια ασθένεια σημαίνει καρδιακή ανακοπή.
Ποτέ δε λέμε θάνατος, λέμε το μοιραίο.
Ποτέ επίσης δεν είναι νεκροί όσοι εξοντώνονται στις στρατιωτικές επιχειρήσεις: οι νεκροί τής μάχης είναι απώλειες και οι απλοί πολίτες που σκοτώνονται, χωρίς να φταίνε σε τίποτε, είναι παράλληλες ζημιές.
Το 1995, όταν η Γαλλία έκανε τις πυρηνικές εκρήξεις στον Νότιο Ειρηνικό, ο πρέσβης τής Γαλλίας στην Νέα Ζηλανδία δήλωσε: «Δε μου αρέσει η λέξη βόμβα. Δεν είναι βόμβες. Είναι μηχανισμοί πού εκρήγνυνται».
Convivir (Συμβίωση) ονομάζονται κάποιες συμμορίες που δολοφονούν ανθρώπους στην Κολομβία, υπό την προστασία και την κάλυψη του στρατού.
Dignidad (Αξιοπρέπεια), ήταν το όνομα ενός από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της χιλιανής δικτατορίας και Libertad (Ελευθερία) λεγόταν η μεγαλύτερη φυλακή τής δικτατορίας τής Ουρουγουάης.
Paz y Justicia (Ειρήνη και Δικαιοσύνη) ονομάζεται η παραστρατιωτική ομάδα που γάζωνε πισώπλατα το 1997 σαράντα πέντε αγρότες, σχεδόν όλοι τους γυναίκες και παιδιά, που προσεύχονταν σε μια εκκλησία τού χωριού Ακτεάλ στην Τσιάπας.
Σας παραθέτω το απόσπασμα αυτό μεταφρασμένο και στα Πορτογαλικά, για κάθε ενδιαφερόμενο.
Na época vitoriana não se podiam mencionar as calças à frente de uma menina. Hoje em dia, não fica bem dizer certas coisas na presença da opinião pública:
O capitalismo tem o nome artístico de economia de mercado.
O imperialismo chama’se globalização.
As vítimas do imperialismo chaman-se países em vias de desenvolvimento, que é como chamar crianças aos anões.
O oportunismo chama-se pragmatismo.
A traição chama-se ralismo.
Os pobres chaman-se carentes, ou carenciados, ou pessoas de escassos recursos.
A expulsão das crianças pobres pelo sistema educativo é conhecida pelo nome de abandono escolar.
O direito do patrão de despedir o operário sem indemnização nem explicação chama-se flexibilização do mercado laboral.
A linguagem oficial reconhece os direitos das mulheres, entre os direitos das minorias, como se a metade masculina da humanidade fosse a maioria.
Em vez de ditadura militar, dez-se processo.
As torturas chamam-se coacções ilegais, ou tambén pressões físicas e psicológicas.
Quando os ladrões pertencem a boas famílias, não são ladrões, são cleptómanos.
O saque dos fundos públicos pelos políticos corruptos responde pelo nome de enriquecimento ilícito.
Chama-se acidentes aos crimes cometidos pelos automóveis.
Para não dizer cegos diz-se invisuais.
Um negro é um homen de cor.
Onde se diz doença prolongada, deve dizer-se cancro ou SIDA.
Doença súbita significa enfarte.
Nunca se diz morte, diz-se desaparecimento.
Também não são mortos os seres humanos aniquilados nas operações militares: os mortos em combate são baixas, os civis que morrem sem ter nada a ver o assunto são danos colaterais.
Em 1995, aquando das explosões nucleares da França no Pacífico Sul, o embaixador francês na Nova Zelândia declarou: «Não gosto da palavra bomba. Não são bombas. São artefactos que explodem».
Chamam-se Conviver alguns dos bandos que assassinam pessoas na Colômbia, à sombra da protecção militar.
Dignidade era o nome de um dos campos de concentração da ditadura chilena e Liberdade era a maior prisão da ditadura uruguaia.
Chama-se Paz e Justiça o grupo paramilitar que, em 1997, matou pelas costas quarenta e cinco camponeses, quese todos mulheres e crianças, enquanto rezavam numa igreja da povoação de Acteal, em Chiapas.