«Η καλύτερη στιγμή του μετα-φρανκικού θεάτρου είναι ακριβώς τώρα», λέει ο Καταλανός Ζουζέπ Μαρία Μπενέτ ι Ζουρνέτ. «Actrices»: ένα από τα κινηματογραφικά σενάριά του με Ισπανίδες σταρ, όπως οι Βεντούρα Πονς και Νούρια Εσπερτ. «Soterrani» ένα από τα γνωστότερα θεατρικά του.

«Έκανα πολύ κακό ρεαλισμό. Έχω γράψει κάκιστα έργα». Πρέπει να έχεις κατακτήσει έναν άλφα βαθμό αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης για να διατυπώνεις δημόσια αφορισμούς για το ίδιο σου το έργο. Όμως ο Καταλανός Ζουζέπ Μαρία Μπενέτ ι Ζουρνέτ, που γνωρίσαμε φέτος χάρη στην παγκόσμια πρεμιέρα του θεατρικού του «Πώς να το πω;» (στο Studio Μαυρομιχάλη, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαλισσόβα), έχει το σθένος που του δίνουν το Μεγάλο Βραβείο των Καταλανικών Γραμμάτων (κάτι σαν το μεγάλο βραβείο της δικής μας Ακαδημίας), το οποίο έλαβε προ μηνός, το βραβείο ΜΑΧ για τη συνολική προσφορά του στο θέατρο και μαζί η δημοφιλία 60 θεατρικών έργων και δεκάδων σεναρίων για ισπανικά σίριαλ που έγιναν μεγάλα hits. Το ηλιόλουστο μεσημέρι που συναντηθήκαμε μαζί του στην Αθήνα καταλάβαμε ότι έχει τις πολιτικές εμμονές της γενιάς του. Τα πάντα στον προσωπικό σύμπαν του είναι χωρισμένα στα δύο: στη φρανκική και στη μετα-φρανκική περίοδο. Η κουβέντα μας ωστόσο διέτρεξε το καταλανικό θέατρο ιστορικά και κατέληξε στην αγανάκτηση -την πιο ηχηρή πανευρωπαϊκά- των συμπατριωτών του.

- Φαίνεται ότι υπάρχει μια έκρηξη στην ισπανοκαταλανική δραματουργία. Είναι πλασματική η εντύπωση;

«Η καλύτερη στιγμή του μετα-φρανκικού θεάτρου είναι ακριβώς τώρα. Παρά την κρίση, έχουμε δραματουργούς που γράφουν εξαιρετικά θεατρικά. Εξ ου και κάνουμε τεράστια εξαγωγή του θεάτρου μας. Πριν από 20 χρόνια το καταλανικό θέατρο ήταν ανύπαρκτο. Και φτάσαμε σήμερα στην έκθεση βιβλίου στο Παρίσι να υπάρχει περίπτερο για την καταλανική δραματουργία. Η καλύτερη στιγμή του μετα-φρανκικού θεάτρου είναι ακριβώς τώρα».

- Η κρίση δεν έχει «χτυπήσει» το θέατρό σας;

«Μέχρι και πριν από τρία χρόνια στην Καταλονία είχαμε ένα εκατομμύριο θεατές ετησίως. Το νούμερο σταθερά ανέβαινε. Σήμερα έχει κατρακυλήσει. Η κρίση είναι πλέον φανερή στην Καταλονία, όπως είναι στην Ιταλία και στη Γαλλία. Δεν είναι όμως ορατή ακόμα στη Γερμανία».

- Οι συνθήκες εργασίας στο θέατρο της Καταλονίας είναι ωστόσο καλές; Βιοπορίζονται από αυτό οι άνθρωποί του;

«Η περίπτωση του Γκαλθεράν, που έγινε εκατομμυριούχος από το θέατρο, είναι μεμονωμένη -μόνο η "Μέθοδος Γκρόνχολμ" στη Γερμανία έχει δεκάδες παραγωγές φέτος. Υπάρχουν κάποιοι που μπορούν να ζήσουν από το θέατρό μας. Υπάρχουν μαφίες και στο καταλανικό θέατρο, όπως ο κολοσσός Focus στη Βαρκελώνη. Τουλάχιστον πληρώνει τον κόσμο της. Λόγω κρίσης, οι αμοιβές είναι μικρότερες. Οι συνθήκες δεν είναι ωστόσο τόσο άγριες όσο μαθαίνω ότι είναι στην Ελλάδα».

- Κοινωνικά η κρίση, πώς αποτυπώνεται στη Βαρκελώνη;

«Κλείνουν πάρα πολλά μαγαζιά και υπάρχουν πάρα πολλοί άστεγοι. Είναι άνθρωποι που μέχρι χθες είχαν μια κανονική ζωή, αλλά χάσανε τη δουλειά τους και βρέθηκαν στο δρόμο».

- Η κρίση στην Καταλονία σάς θυμίζει κρίσεις παλαιότερων εποχών;

«Όχι. Υπήρχε εξαθλίωση και στον Εμφύλιο, αλλά η χώρα ανοικοδομούνταν και υπήρχαν θέσεις εργασίας. Σήμερα δεν υπάρχει κανενός είδους δουλειά. Ούτε στην Καταλονία ούτε στην Ισπανία γενικά. Αρχιτέκτονες, μηχανικοί, χημικοί γενικά εγκαταλείπουν τη χώρα για τη Ρωσία και την Κίνα».

- Ξαναβγήκαν στους δρόμους της Βαρκελώνης οι Αγανακτισμένοι.

«Γιατί ο κόσμος απελπίστηκε. Όταν γίνεται μαζική διαδήλωση από τους Αγανακτισμένους στην Πλάθα Καταλούνια, η αστυνομία "χτυπάει" εύκολα. Κάτι που δεν τολμά να κάνει όταν κατεβαίνουν στο δρόμο γιατροί ή δάσκαλοι».

- Στην Ελλάδα η αστυνομία δεν διακρίνεται για τέτοιες ευαισθησίες. Έριξε δακρυγόνα ακόμη και μέσα σε σχολείο.

«Η πολιτική διαφθορά, βλέπετε! Αλλά και στην Ισπανία δεν υπάρχει κόμμα, ούτε καν αριστερό, που να μην είναι βουτηγμένο στη διαφθορά. Η διαφθορά υπάρχει και στο παλάτι. Ποτέ δεν οδηγήθηκε κανένας στη φυλακή».

- Για να επιστρέψουμε στο θεάτρο, η καταλανική δραματουργία, που κάνει θραύση ως εξαγώγιμο αγαθό, έχει συγκεκριμένη κατεύθυνση;

«Έχει τα πάντα. Από άκρως πειραματικό θέατρο μέχρι μπουλβάρ».

- Η δική σας δραματουργία ποια χαρακτηριστικά έχει;

«Όταν άρχισα να γράφω, ήταν μια στιγμή που το καταλανικό θέατρο υπήρχε μεν, αλλά ήταν εξαιρετικά κακό. Δεν είχε κοινό. Το θέατρο που μας ερχόταν από τη Μαδρίτη ήταν ό,τι καλύτερο υπήρχε. Τότε ακριβώς εμφανίστηκε το ανεξάρτητο καταλανικό θέατρο, από το οποίο προέκυψαν όλοι οι μετέπειτα σημαντικοί σκηνοθέτες, ηθοποιοί και δραματουργοί. Ήταν άνθρωποι που όλη την ημέρα δούλευαν και το βράδυ κάνανε θέατρο με ελάχιστα μέσα, σε χώρους εναλλακτικούς. Έκανα μια έρευνα για την εφημερίδα "Vanguardia" και παρακολουθούσα το ρυθμό αύξησης των θεατρικών αιθουσών. Έφτασε τη δεκαετία του '70 η Βαρκελώνη να έχει μόλις 7 θέατρα!»

- Σήμερα πόσα θέατρα έχετε στη Βαρκελώνη;

«Πολύ λιγότερα από ό,τι έχετε πάντως στην Αθήνα. Όχι περισσότερα από 40».

- Το κοινό της κρίσης προτιμά συγκεκριμένο ρεπερτόριο;

«Το κοινό μας με την πάροδο των ετών εκπαιδεύτηκε. Πλέον αναζητά να βρει μόνο καλό θέατρο. Εγώ ξεκίνησα κάνοντας ρεαλιστικό θέατρο, πατώντας στην παράδοση της καταλανικής δραματουργίας. Ενώ έστρεφα τα μάτια προς τα πίσω, παράλληλα παρακολουθούσα τα ευρωπαϊκά ρεύματα. Με απασχόλησε ιδιαίτερα το βρετανικό ρεύμα "Angry young men". Ενώ θαυμάζαμε τον Μπέκετ και τον Ιονέσκο, ο μεγάλος γκουρού του θεάτρου μας -και δικός μου- ήταν ο Μπρεχτ».

- Επηρεαστήκατε και εσείς από τη δραματουργία του;

«Ναι. Οι συνάδελφοί μου με θεωρούσαν τον χειρότερο από όλους στο ρεαλισμό. Έγραψα κάκιστα έργα μέχρι να αποφασίσω να αφήσω τον εξπρεσιονισμό και να επιστρέψω σε έναν νέο ρεαλισμό. Έρχεται μια στιγμή που οι επιδράσεις έχουν χωνευτεί μέσα σου τόσο καλά, που δεν τις αναγνωρίζεις».

- Τι θέλατε να πείτε με το «Πώς να το πω;», που κάνει πανελλαδική πρώτη;

«Είναι μέρος μιας τριλογίας. Με δυο λόγια, μιλά για έναν άνδρα ώριμο που θέλει να σώσει μια κοπέλα η οποία δεν ξέρει από τι θέλει να τη σώσει».

Info

«Πώς να το πω;» Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ. Παίζουν οι Χρήστος Σαπουντζής και Κατερίνα Χατζηκυριάκου. Studio Μαυρομιχάλη: Μαυρομιχάλη 134, 210-6453330.

Πηγή: www.enet.gr