του Francisco Rodríguez Adrados

Ταξίδεψα στην Ελλάδα στις 13 του Οκτώβρη, θα λάμβανα ένα διδακτορικό «τιμής ένεκεν». Είχαμε συντάξει προηγουμένως ένα κείμενο επιχειρηματολογώντας ενάντια στη νέα επίθεση που δέχονται οι κλασικές γλώσσες: το νέο προσχέδιο του προϋπολογισμού που τις εξέθετε σε σοβαρό κίνδυνο. Για άλλη μια φορά. Τον υπουργό, εγώ δεν τον γνώριζα, δεν προέρχεται από τον χώρο της εκπαίδευσης. Προσπαθήσαμε να τον δούμε, γράψαμε επίσης και στον πρόεδρο Ραχόι. Ήταν ένα θέμα πολύ σοβαρό. Προστέθηκαν στο κείμενο δεκάδες ακαδημαϊκοί και άλλοι επιφανής της χώρας. Στο ιντερνέτ διαμαρτυρήθηκαν για τον ίδιο λόγο πολλές χιλιάδες κόσμου. Την παραμονή του ταξιδιού μου όμως, ο Luis Alberto de Cuenca και εγώ, καταφέραμε να πλησιάσουμε επίσημα τον υπουργό Wert.

Η αλήθεια είναι ότι ήταν ευγενικός, παρόλο που αναγκάστηκα να του πω ότι λυπόμουν που έπρεπε να του μεταφέρω τα συναισθήματα πάμπολλων καθηγητών: ότι αυτό το Προσχέδιο του Προϋπολογισμού ήταν για τις Κλασσικές σπουδές η χειρότερη είδηση. Ο Wert είπε ότι θα το ξανασυζητούσαμε. Επίσης μας έγραψαν και από το γραφείο του Πρωθυπουργού. Περιμένουμε.

Την επόμενη μέρα πέταξα για Ελλάδα: τη βρήκα εκ πρώτης όψεως πιο ήρεμη απ τη δική μας Ισπανία. Συγκινήθηκα όταν διάβαζα το λόγο μου στην Καλαμάτα, μπροστά σε 400 φοιτητές και καθηγητές, σχετικά με την πρωτοτυπία των αρχαίων ελλήνων. Ανακάλυψαν αυτό που είναι ή ήταν η βάση του πολιτισμού μας.

Όλοι δανειζόμαστε, είπα, αλλά ελάχιστοι δημιουργούν. Οι έλληνες ανακάλυψαν την ανθρώπινη υπόσταση, την ελευθερία, την επιστήμη, το θέατρο, τη δημοκρατία, την εκπαίδευση. Δεν είναι κι άσχημα.

Οι έλληνες φοιτητές με άκουγαν με απόλυτο ενθουσιασμό. Θα μου άρεσε κάτι παρόμοιο στην Ισπανία, όπου κάποια ακαδημαϊκά προγράμματα σχεδόν αρνούνται την Επανάκτηση της Ιβηρικής από τους άραβες, δε βλέπουν τίποτε άλλο εκτός από εξόντωση των ιθαγενών στην κατάκτηση της Αμερικής και μόλις που θυμούνται τους έλληνες και τους ρωμαίους θεμελιωτές του πολιτισμού μας.

Επιστρέφω στην Ισπανία, βλέπω τις εφημερίδες: μας είχαν φιλοξενήσει LA RAZÓN, «ABC» και η «El País». Σε λίγο θα αρχίζαμε να χτυπάμε όλες αυτές τις πόρτες. Αλλά κανείς δε μπορεί να αμφισβητήσει την ποιότητα και τον αριθμό των υποστηρικτών μας. Περιμένουμε ακόμα.

Φαίνεται ότι απέναντι στις κλασικές γλώσσες, υπάρχει η ίδια έχθρα από όλες τις κυβερνήσεις. Είναι τόσο παράλογο που για να μη φαίνεται δημιούργημα της φαντασίας μου θα σας διηγηθώ μια μικρή ιστορία αυτής της έχθρας στην Ισπανία από τα τέλη της περιόδου του Φράνκο. Πολύ νωρίτερα είχε γράψει ο Menéndez Pelayo την φιλελεύθερη και συντηρητική του περίοδο, ότι το μόνο κοινό τους ήταν η έχθρα τους για τα Ελληνικά.

Η καλλιέργεια των κλασικών γλωσσών και φιλολογιών είχε στην Ισπανία εξαιρετική ανάπτυξη, συγκρίνεται μόνο με αυτή της επιστήμης της βιολογίας, έλεγε ο Laín Entralgo. Αλλά κοιτάξτε, εκείνη την εποχή ακριβώς άρχισαν οι εχθροπραξίες. Τις γνωρίζω, έχω μιλήσει με τους υποστηρικτές τους, όταν δέχτηκαν τελικά να με δουν. Έχω γράψει βιβλία, ατέλειωτα άρθρα στην «El País» το Δεκέμβρη του 84, μετά στην «ABC», στη «Ya», στην «El Independiente», στην «El Sol», στη «LA RAZÓN»...

Κουράστηκα να αγωνίζομαι ενάντια τους φρανκικούς, ενάντια στους σοσιαλιστές, λίγο ή πολύ ριζοσπαστικούς, και ενάντια στους παιδαγωγούς που κηρύττουν υποθετικές αλήθειες, τους χειρότερους απ όλους.

Και το Λαϊκό Κόμμα; Πριν από το 96 με καλούσαν στο ίδρυμά τους και εκεί σχεδιάζαμε, γεμάτοι όνειρα, ένα σοβαρό πτυχίο τριών ή τεσσάρων ετών φοίτησης. Και όταν κέρδισε το Λ. Κ. το 2001, η «ABC» μου ζήτησε να χαιρετήσω μέσα απ τις σελίδες της την Pilar del Castillo, τη νέα υπουργό Παιδείας. Έγραψα: «Να πιάσετε τον ταύρο απ τα κέρατα Κα Υπουργέ». Βέβαια της συμπεριφέρθηκαν κι εκείνης σαν σε ταύρο σε κάποιες συγκεκριμένες διαπραγματεύσεις. Όταν έχασε το Λαϊκό Κόμμα, το 2004, το Σοσιαλιστικό ακύρωσε ακόμα κι αυτά τα λίγα σχέδια.

Και μετά ξαναβγήκαν οι σοσιαλιστές και πάλι σοσιαλιστές. Και όταν επιτέλους το 2011 έφτασε το Λ. Κ. στην εξουσία, ακόμα περισσότερες εχθροπραξίες απέναντί μας. Είχαν διαβάσει τις αναφορές του PISA, η εκπαίδευση δεν πήγαινε καλά. Καλά, αυτό το ξέραμε. Και η προτεινόμενη λύση ήταν εντελώς παράλογη: να περικόψουμε τα πάντα… και να επιτεθούμε ενάντια στα Ελληνικά και τα Λατινικά. Για άλλη μια φορά.

Θυμόμουν τις παλιές μου εμπειρίες. Για παράδειγμα όταν ο υπουργός Maravall, στις αρχές του 84, δεν ήθελε να μας δεχτεί με τους Laín, Tovar, Fontán και Gil, εμείς προσπαθούσαμε να τον βοηθήσουμε να καταλάβει το λάθος του. Θα μας δεχόταν τελικά ένας γραμματέας. Οι φίλοι μου, ταπεινωμένοι, δεν πήγαν. Εγώ πήγα παρόλα αυτά…

Άκουσα για άλλη μια φορά το γνωστό παιδαγωγικό μονόλογο. Ρώτησα:» Και που θα μάθουν κάτι τα παιδιά»; Απάντησε: «Στις εγκυκλοπαίδειες και στην τηλεόραση».

Μετά, με τους σοσιαλιστές του Felipe González, συνεχίστηκαν οι μάχες. Αλλά μπορέσαμε τουλάχιστον να συζητήσουμε γόνιμα με τον Solana, τον Rubalcaba και τον Marchesi. Δεν γινόταν να αποφύγουμε να φορτωθεί το υποχρεωτικό έτος των λατινικών που είχα σώσει απ τον Villar. Αλλά μας χορήγησαν τον Κλασικό Πολιτισμό και μια λογική επιλογή για τα Ελληνικά και τα Λατινικά.

Μέσα απ αυτό έχουμε επιβιώσει μέχρι τώρα, με μεγαλύτερη επιτυχία απ όση μερικοί πιστεύουν. Και ακριβώς αυτό είναι που θέλουν να μας πάρουν τώρα. Είναι κάτι σα θάνατος.

Αυτό είναι φρικτό, έχουν κατέβει τόσο χαμηλά που φτάνουν στην κόλαση της αντιπολιτισμικότητας από καθαρή προκατάληψη. Τι προτείνετε; Με ρωτάνε. Θα σας το πω:

Το πρώτο που θα έκανα θα ήταν να επαναφέρω το Υπουργείο Δημόσιας Εκπαίδευσης: οι μειώσεις στην εκπαίδευση θα πρέπει να κοπούν. Το δεύτερο θα ήταν να επαναφέρω το Πτυχίο του Κράτους, αυτό του 1935, που σπούδασα κι εγώ, έργο του Villalobos της Ισπανικής Ανανέωσης: με εξετάσεις εισαγωγής, ενδιάμεσες εξετάσεις και εξετάσεις αποφοίτησης. Σοβαρές, όχι τίποτα αξιολογήσεις ούτε μπλεγμένες με τίποτα στρεβλωτικούς δείκτες.

Σοβαρές εξετάσεις, με πρακτική, για να μπορεί κανείς να γίνει καθηγητής. Σοβαρά μαθήματα και καίρια. Με Λατινικά. Και Ελληνικά επιλογής με τον τρόπο που γίνεται εδώ και χρόνια στο λύκειο.

Αυτό θα ήταν το καλύτερο. Στη χειρότερη περίπτωση, θα ήμουν ευχαριστημένος αν μας άφηναν όπως είμαστε τώρα.

Όπως και να χει, θέλουμε να μιλήσουμε.

FRANCISCO RODRÍGUEZ ADRADOS
Της Real Academia Española

Πηγές: http://www.larazon.es/noticia/4317-espana-sin-griego-ni-latin-por-francisco-rodriguez-adrados
Μετάφραση από τη στήλη του ακαδημαϊκού στην εφημερίδα La Razon: Γιατράκη Έφη