Οι διαμαρτυρίες τους μπορεί να πυροδοτήσουν τις ανησυχίες για μία στάση πληρωμών
Ισχυρίζονται ότι έχουν εμπνευστεί είτε από τις εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο, είτε από τις φοιτητικές εξεγέρσεις του Μάη του ’68 στο Παρίσι. Αλλά εάν αναζητάτε μία παρόμοια κατάσταση με τις διαμαρτυρίες κατά του πολιτικού καθεστώτος στην Ισπανία, ίσως αυτή να είναι οι διαμαρτυρίες στην Αργεντινή την περίοδο 2001-02, όταν έπειτα από αρκετά χρόνια ύφεσης κηρύχθηκε στάση πληρωμών και τα οργισμένα πλήθη φώναζαν «διώξτε όλους τους αλήτες».
Ευτυχώς, η Ισπανία δεν είναι Αργεντινή, τουλάχιστον όχι ακόμα. Και οι δεκάδες χιλιάδες στην πλειοψηφία τους νεαροί Ισπανοί, που έχουν στρατοπεδεύσει σε πλατείες της πόλης, έχουν συμπεριφερθεί μέχρι στιγμής άψογα. Ακόμα και έτσι, οι διαμαρτυρίες μπορεί να αποτρέψουν τους πολιτικούς από το άχαρο έργο της διάσωσης της Ισπανίας από την οικονομική στασιμότητα και της εξάλειψης των ανησυχιών για μία αθέτηση των υποχρεώσεων πληρωμών. Και αυτό οφείλεται στη συντριπτική ήττα που υπέστη το κυβερνών κόμμα των Σοσιαλιστών του Χοσέ Λουίς Θαπατέρο από το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα στις περιφερειακές και τοπικές εκλογές της 22ας Μαΐου. Ο κ. Θαπατέρο άργησε να αντιμετωπίσει το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων, αλλά κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους κατάφερε να περάσει κάποιες περικοπές δαπανών και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Έτσι η διπλή απόρριψη της κυβέρνησης έχει εντείνει τις ανησυχίες των χρηματοπιστωτικών αγορών, που είναι ήδη νευρικές λόγω της αντίστασης που αντιμετωπίζουν τα προγράμματα λιτότητας σε Ελλάδα και Πορτογαλία. Η Ισπανία, η οποία είναι πολύ μεγάλη για να διασωθεί, τυγχάνει πολύ μεγαλύτερης προσοχής.
Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι γιατί οι ισπανικές διαμαρτυρίες δεν πραγματοποιήθηκαν νωρίτερα. Η ανεργία μεταξύ των νέων έχει υπερβεί το 40%. Πολλοί νεαροί Ισπανοί ζουν μαζί με τις γονείς τους, οι οποίοι είναι και αυτοί άνεργοι και ενδεχομένως να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αποπληρωμή των δικών τους χρεών. Οι διαδηλωτές μεταφέρουν προς τα έξω περισσότερο μία διάθεση απ’ ό, τι ένα μήνυμα. Υπάρχουν δύο σκέλη της δυσαρέσκειας στα οποία θα πρέπει να δώσουν βάση οι πολιτικοί. Καταρχάς, οι διαδηλωτές έχουν κάποιο δίκιο όταν λένε ότι το πολιτικό σύστημα και τα ΜΜΕ έχουν γίνει απόμακρα και αυτοεξυπηρετούμενα. Οι πολιτικοί που σχεδίασαν τους δημοκρατικούς θεσμούς της Ισπανίας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70 είχαν σοβαρούς λόγους για να ευνοήσουν τα ισχυρά κόμματα, καθώς και την έννοια της διακυβέρνησης πάνω από την έννοια της τέλειας αντιπροσώπευσης. H αστάθεια, ο κατακερματισμός και η πόλωση που σημάδεψαν το τελευταίο δημοκρατικό πείραμα στη δεκαετία του ’30 οδήγησαν σε έναν εμφύλιο πόλεμο και σε δεκαετίες δικτατορίας υπό τον στρατηγό Φράνκο. Αλλά το ακούσιο αποτέλεσμα ήταν τα υπερβολικά ισχυρά και ασύδοτα αφεντικά των κομμάτων. Η διαφθορά περνούσε συχνά ατιμώρητη. Έτσι, θα είχε νόημα ένα επιχείρημα υπέρ μιας εκλογικής μεταρρύθμισης, και ειδικότερα για τη θέσπιση ενός συστήματος ανοικτού καταλόγου που θα επιτρέψει στους ψηφοφόρους να επιλέξουν ανάμεσα σε μεμονωμένους υποψηφίους.
Ο δεύτερος και σημαντικότερος λόγος για τις διαμαρτυρίες είναι η άκαμπτη αγορά εργασίας δύο ταχυτήτων της Ισπανίας, η οποία στηρίζεται από συνδικάτα και από εκείνους που διαθέτουν μόνιμες θέσεις εργασίας εις βάρος των νέων και των ανέργων. Προς τιμήν του, ο κ. Θαπατέρο έχει αρχίσει να περιορίζει το κόστος των προσλήψεων. Επιπλέον, θέλει να καταστήσει περισσότερο ευέλικτες τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, απαιτείται περισσότερη τόλμη. Η ελπίδα της Ισπανίας είναι να καταφέρει να διαφύγει μόνη της από αυτήν την κατάσταση μέσω των εξαγωγών και δεδομένου ότι η συμμετοχή της στη Ζώνη του Ευρώ δεν της επιτρέπει να προχωρήσει σε κάποια υποτίμηση, κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει μόνο μέσω μιας μείωσης της πραγματικής αξίας των μισθών.
O κ. Θαπατέρο ορθώς δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι θα μείνει πιστός στα «όπλα». Ωστόσο βρίσκεται ήδη με το ένα πόδι στην έξοδο. Το κόμμα του θα πρέπει να επιλέξει γρήγορα ένα νέο ηγέτη, κατά προτίμηση τον Αλφρέντο Πέρεζ Ρουμπαλκάμπα, τον «πονηρό» υπουργό Εσωτερικών. Όσο για το Λαϊκό Κόμμα, προετοιμάζεται για μια επιστροφή στην εξουσία στις εκλογές του Μαρτίου 2012, ακόμα και αν ο ηγέτης τους, Μαριάνο Ραχόι, παρουσιάζει συχνά διφορούμενες απόψεις όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις. Με τις τοπικές εκλογές να αποτελούν παρελθόν, οι διαμαρτυρίες ενδεχομένως να υποχωρήσουν για κάποιο διάστημα. Αλλά ο κ. Ραχόι δεν θα πρέπει να έχει αυταπάτες, καθώς σε περίπτωση που δεν παρουσιάσει κάποια ριζικά σχέδια για τη βελτίωση του βίου των νεαρών Ισπανών, τότε αυτοί δεν θα αργήσουν να επιστρέψουν.
Πηγή: kathimerini.gr