Μίγμα γεωφυσικό, πολιτιστικό, ιστορικό, μοντέρνο και εντελώς ισπανικό... η Σαραγόσα, στο κέντρο της Αραγονίας, αφηγείται ιστορίες...
Ο Έβρος της Σαραγόσα
Η Σαραγόσα είναι η πρωτεύουσα της περιφέρειας της Αραγονίας, μιας από τις ισπανικές αυτόνομες κοινότητες, όπως τις αποκαλούν οι Ισπανοί, η οποία καταλαμβάνει σημαντικό τμήμα της βόρειας μεθοριακής ζώνης της χώρας, συνορεύοντας με τη Γαλλία και την Ανδόρα. Γεωγραφικά, η Σαραγόσα προσδιορίζεται από τον ποταμό Έβρο που τη διασχίζει και από το ορεινό σύστημα των Πυρηναίων, που αν και βρίσκονται σε κάποια απόσταση από την πόλη, αποτελούν το σημαντικότερο γεωφυσικό παράγοντα της περιοχής. Ο ποταμός Έβρος είναι το σημαντικότερο ποτάμι της Ισπανίας. Εκτείνεται σε μήκος 928 χιλιομέτρων και εξασφαλίζει πλούσιο υδάτινο δυναμικό σε μια εκτεταμένη λεκάνη απορροής, επιφάνειας 85.000 τ. χλμ. Με το μεγάλο όγκο υδάτων και τον πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα που συνοδεύει την παρουσία του ποταμού, ιστορικά, η Αραγονία είχε ευνοϊκές συνθήκες για οικονομική ανάπτυξη.
Τα Πυρηναία είναι το φυσικό γεωγραφικό εμπόδιο που χωρίζει την Ιβηρική από την υπόλοιπη δυτική Ευρώπη. Ο μεγάλος ορεινός όγκος που καταλαμβάνουν λειτουργεί ως ένα άτυπο γεωγραφικό τείχος που ερμηνεύει το γεωπολιτικό διαχωρισμό της δυτικής Ευρώπης από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Εξαιτίας των γεωγραφικών δεδομένων της περιοχής, ιδίως στην προ της βιομηχανικής επανάστασης εποχή, η Αραγονία γνώρισε σημαντική ανάπτυξη ως αγροτική οικονομία, ωστόσο στη σύγχρονη εποχή η Σαραγόσα είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πλέον προηγμένα βιομηχανικά κέντρα της Ισπανίας.
Ηφωτεινή, κόκκινη επιγραφή πάνω από το κεφάλι του ταξιδιώτη απέναντι γράφει 296 χλμ./ώρα. Δίπλα ακριβώς η συσκευή τηλεόρασης παίζει μια αμερικανική ταινία στα ισπανικά και τα αγγλικά ταυτόχρονα. Διαλέγεις και παίρνεις. Με μια ματιά έξω από το πλατύ παράθυρο δεν είναι εμφανής η ταχύτητα με την οποία το τρένο σχίζει τα εδάφη της Αραγονίας με προορισμό τη Σαραγόσα. Η άτρακτος κινείται μαλακά, αθόρυβα, γλυκά. Η αμαξοστοιχία αναχώρησε από τον κεντρικό σταθμό της Μαδρίτης πριν από μερικά λεπτά για να καλύψει τα 330 χιλιόμέτρα μέχρι τον προορισμό σε μία ώρα και δεκαπέντε λεπτά. Η εξέλιξη της Ιβηρικής χερσονήσου είναι η ταχύτητα στις μετακινήσεις. Σαν να λέμε Αθήνα-Θεσσαλονίκη σε δύο ώρες δηλαδή... Αλλαγή θέματος.
Ο σιδηροδρομικός σταθμός «Ντελίθιας» δεν μοιάζει και με το πιο φιλόξενο κτήριο του κόσμου. Κύβοι, γωνίες, ευθείες που τέμνονται ψυχρά, μπεζ αποχρώσεις. Τουλάχιστον είναι φωτεινός και έχει ξεκάθαρες επιγραφές. Η φιμέ συρόμενη αυτόματη πόρτα ανοίγει φανερώνοντας τον υπέρλαμπρο μεσογειακό Ήλιο. Στη σειρά τα λευκά ταξί. Μια πρόσφατη νεροποντή έχει συσσωρεύσει λάσπη και γόπες σε μια γωνιά του πεζοδρομίου. Το λεωφορείο μέχρι το κέντρο, λίγα χιλιόμετρα παραδίπλα, προσφέρει την πρώτη, δωρεάν, ξενάγηση. Αλάνες, πάρκινγκ, πολυκατοικίες στο χρώμα του τούβλου, κυκλικές πορείες στις διασταυρώσεις, ένας οβελίσκος. Σύμβολα. Είναι κάποιες πόλεις που, στον συχνό ταξιδιώτη, δεν αφήνουν παρά μια αίσθηση «βέρτιγκο», μια παράξενη ομοιότητα. Και αυτό δεν είναι το μόνο κακό της παγκόσμιας αισθητικής.
Τα ροδάκια της βαλίτσας παιδεύονται να κυλήσουν στο ανώμαλο πλακόστρωτο τα λίγα μέτρα από τη στάση μέχρι το διαμέρισμα. Μια μυρωδιά από βούτυρο και ψημένη ζύμη φανερώνει το φούρνο στη γωνία, απέναντι από την είσοδο των «απαρταμέντος». Ο ανήλιος διάδρομος που οδηγεί στο γερμανικό ανελκυστήρα είναι παγωμένος, σαν σπήλαιο. Το διαμέρισμα αντιθέτως είναι ζεστό, καθαρό, ολοκαίνουργιο, επιπλωμένο και διακοσμημένο με την τελευταία λέξη της... σουηδικής επιπλοποιίας. Η παγκοσμιοποίηση ταρακουνάει το όνειρο. Παρά την κούραση της πολύ πρωινής πτήσης, μια πρώτη βόλτα στους ηλιόλουστους δρόμους του ιστορικού κέντρου επιβάλλεται!
Η λεωφόρος Θέσαρ Αουγκούστο, θερμή και φιλόξενη, βασική αρτηρία του κέντρου της πόλης, δρόμος εμπορικός και κόμβος κυκλοφοριακός, χωρίζει και ενώνει τα δύο πρόσωπα της καρδιάς της Σαραγόσα. Κτήρια μοντέρνα, ξενοδοχεία, ο δρόμος των «οπτικών», γιατρών και καταστημάτων, μα και μεγαλειώδη ιστορικά κτίσματα από άλλες εποχές, καλοδιατηρημένα, στεγάζουν σήμερα δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς. Στα φανάρια για τους πεζούς, τα δευτερόλεπτα μετρούν αντίστροφα πάνω από τον «Σταμάτη» ή τον «Γρηγόρη» αντίστοιχα, μετρώντας τη διάρκεια της μέρας. Ο Ήλιος κρέμεται από τον ουρανό σε πλάγια θέση αυτή την εποχή του χρόνου. Οι σκιές των κτηρίων, των οχημάτων και των ανθρώπων επιμηκύνονται καθώς κυλάει το απόγευμα. Σε αυτό το θεατρικό σκηνικό οι ρυθμοί είναι συγκρατημένοι. Κανείς δεν τρέχει, κανένα όχημα δεν κορνάρει, όλα κυλούν ομαλά. Η Κάγιε Κόσο είναι το νότιο σύνορο της παλιάς πόλης με τα δαιδαλώδη στενά. Οι παγκόσμιες τράπεζες στεγάζονται εδώ, σε επιβλητικά αρχιτεκτονικά μεγαθήρια. Μοντέρνα μπαρ ξενοδοχείων φανερώνονται πίσω από τις μεγάλες, καθαρές τζαμαρίες τους. Είναι άδεια αυτήν την ώρα. Στροφή αριστερά. Κάγιε Αλφόνσο. Μια λίγο παράξενη μίξη των παλιών κτηρίων με μοντέρνα τροποποιημένες βιτρίνες πολυκαταστημάτων και μαγαζιών με σουβενίρ κάθε είδους. Το «Γκραν Καφέ» γεμίζει την εικόνα με μιαν άλλη, παλαιότερη εποχή, πιο λογοτεχνική, πιο αλήτικη. Στέκι καλλιτεχνών και ψαγμένων επισκεπτών. Η θέα του είναι επιβλητική, η θέα του δρόμου από μέσα, μάλλον απογοητευτική. Λίγη. Ο καφές είναι καλός, δυνατός. Κύμα ενέργειας για τη συνέχεια. Ο κεντρικός αυτός πεζόδρομος οδηγεί ευθεία στην πλατεία της βασιλικής της Πιλάρ, του πιο αναγνωρίσιμου αξιοθέατου της πόλης. Αγάλματα του Ροντέν διάσπαρτα στον πεζόδρομο, σε μια προσωρινή, «δανεική» έκθεση, κλέβουν για λίγο την πρωτοκαθεδρία της εντυπωσιακής εκκλησίας. Σαν πρόσκληση σε δεύτερη σκέψη, το άγαλμα του «Σκεπτόμενου» στην κορυφή του πεζόδρομου θυμίζει την απόσταση της μεγαλομανούς έκφρασης του καθολικισμού τού τότε με την απλότητα και τη λιτότητα της εποχής του μεγάλου γλύπτη Ροντέν. Αντιπαράθεση με αξιώσεις, μνημεία κόντρα στη σκέψη.
Η πρώτη πρόκληση της πόλης στο νέο επισκέπτη, η βασιλική της Πιλάρ είναι, με μια λέξη, τεράστια. Απέραντη. Οι τέσσερις πύργοι στις γωνίες του ναού καθηλώνουν τον επισκέπτη στο πλακόστρωτο. Τα χρωματιστά κιτρινοπράσινα κεραμίδια στους τρούλους μαλακώνουν κάπως τον όγκο του κτίσματος. Η αντανάκλαση του φωτός στις ανοιχτόχρωμες πέτρες του ναού και της πλατείας επιβάλλουν γυαλιά Ηλίου. Η πλατεία μοιάζει να είναι το κέντρο συνάντησης των κατοίκων που δεν θέλουν να κλειστούν σε κάποιο καφέ στην κυριακάτικη βόλτα τους. Είναι όλοι εδώ. Το μέγεθος της πλατείας τούς χωρά όλους. Μοιάζει με αγνάντι σε μικρή πεδιάδα από την κορυφή ενός λόφου. Με σύνδεση wi-fi φυσικά. Το εσωτερικό του ναού συνθλίβει με το μέγεθος του, τη μεγαλοπρέπεια, το βάρος και τον πλούτο του. Κάπως έτσι φαντάζεται κανείς την εποχή της οικονομικής κρίσης τού τότε. Πολλά χρήματα μέσα, αβεβαιότητα και φτώχεια έξω. Ύμνοι και ψαλμωδίες ακούγονται από κάποιο απροσδιόριστο σημείο. Θα μπορούσε να είναι και από ακριβό στερεοφωνικό σύστημα. Όλα παίζουν. Μια καλόγρια ζητεί ευγενικά από κάποιους τουρίστες να μιλούν λίγο πιο χαμηλόφωνα και να μη βγάζουν φωτογραφίες ή βίντεο μέσα στο ναό. Στα ισπανικά. Οι τουρίστες είναι Γερμανοί. Δεν καταλαβαίνουν. Οι τεράστιες εικονογραφήσεις με τις απαγορεύσεις στην είσοδο δεν είναι ισπανικές. Είναι παγκόσμιες...
Πίσω στην πλατεία, ένας άλλος μεγαλοπρεπής πύργος κυβερνά τον ορίζοντα προς τα ανατολικά, πίσω από το άγαλμα του Γκόγια. Ο καθεδρικός ναός Σέο. Η UNESCO έχει ανακηρύξει την τέχνη «μουδεχάρ», χαρακτηριστικό δείγμα αραβικής τεχνοτροπίας, παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Η Σαραγόσα και γενικότερα η Αραγονία διαθέτουν πάρα πολλά δείγματα αρχιτεκτονικής και διακόσμησης «μουδεχάρ». Ενα από τα πιο γνωστά είναι ο καθεδρικός ναός. Οι ντόπιοι κάτοικοι τον θεωρούν ομορφότερο από τη βασιλική της Πιλάρ, μα η πίστη μπορεί να γίνει υποκειμενικός κριτής καμιά φορά. Βέβαια, η ομορφιά της τέχνης «μουδεχάρ», οι ξυλόγλυπτες οροφές, τα χρωματιστά πλακάκια στο εξωτερικό, οι αραβικές καμάρες, κόβουν την ανάσα. «Μουδεχάρ» ονόμαζαν τους μουσουλμάνους της Ισπανίας την περίοδο των Σταυροφοριών, στους οποίους επιτρεπόταν η διατήρηση της πίστης, των ηθών και των εθίμων τους. Ταλαντούχοι τεχνίτες έχτιζαν χριστιανικά κτήρια παντρεύοντας μουσουλμανικά στοιχεία με την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, δημιουργώντας αυτά τα μοναδικά αριστουργήματα.
Δυο βήματα προς το Βορρά, ο ήχος των υδάτων αποκαλύπτει τον ποταμό Εβρο, που χωρίζει και ενώνει την πόλη. Μοντέρνες γέφυρες αλλά και η ιστορική Πουέντε ντε Πιέδρα συνδέουν τις δύο όχθες. Οι κάτοικοι αξιοποιούν το ποτάμι στο έπακρον. Περιπατητές, ποδηλάτες, αργόσχολοι, φοιτητές, περνούν τις ώρες τους εδώ, στα πράσινα πάρκα, τα καφέ, τα παγκάκια και στους οργανωμένους τόπους συνάντησης. Μια απόδραση από την πόλη μέσα στην πόλη.
Τα βήματα, γεμάτα ενέργεια από όλες αυτές τις καινούργιες εικόνες, οδηγούν στο κάστρο της Αλχαφερία, λίγο έξω από το ιστορικό κέντρο. Η αίσθηση του 11ου αιώνα, οπότε χτίστηκε, σπάει λίγο από τις πολυάριθμες πολυκατοικίες που το περιτριγυρίζουν, μα δεν παύει να είναι ένα μεγαλειώδες αρχιτεκτονικό κατασκεύασμα. Φανερώνει τη δύναμη του Βασιλείου της Σαραγόσα (Τάιφα) στο απόγειο της δόξας της. Αν και δεν είχε αναστηλωθεί μέχρι το 1947 –φιλοξενούσε ως επί το πλείστον φωλιές πουλιών– σήμερα έχει τη δυνατότητα να στεγάζει όλους τους εκθεσιακούς χώρους, πολλές αίθουσες να έχουν και πάλι την πρωταρχική τους μορφή και να φιλοξενεί και το τοπικό Κοινοβούλιο. Η τέχνη «μουδεχάρ» σε πλήρη μεγαλοπρέπεια. Η μέρα τελειώνει με το ήρεμο βάδισμα της επιστροφής μέσα στο χρωματικό πίνακα των φώτων που ανάβουν και παντρεύονται με το πορτοκαλί-μοβ δειλινό πάνω από την πόλη.
Η Σαραγόσα (Θαραγόθα στα καστιλιάνικα) είναι η πρωτεύουσα της επαρχίας (και παλαιότερα του βασιλείου) της Αραγονίας. Πέμπτη μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της Ισπανίας με κάτι λιγότερο από 800.000 κατοίκους, απλώνεται σε μια περιοχή με πολλές γεωφυσικές διαφοροποιήσεις. Από τον Έβρο ποταμό που διασχίζει την πόλη απ' άκρη σ' άκρη και τους παραποτάμους του, Χουέρβα και Γκαλιέγο, στην έρημο Λος Μονέγκρος, σε πυκνά δάση και εύφορες κοιλάδες, μοιάζει με ψηφιδωτό σε πολύχρωμο χάρτη. Η θέα της πόλης λίγο πριν από την είσοδο σε αυτήν, με τους πύργους της Πιλάρ να διακρίνονται από πολλά χιλιόμετρα μακριά, βγάζει μια αίσθηση έρημης πολιτείας χτισμένης μέσα στο κίτρινο χρώμα της ερήμου. Φαντάζεται κανείς τη σκόνη που θα αιωρείται στον αέρα με δυνατό άνεμο. Η πόλη, βέβαια, κάθε άλλο παρά έρημη είναι, αφού, πέρα από τη γνωστή ιβηρική διάθεση, φιλοξενεί ένα από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια της Ισπανίας, καθώς και σημαντικές στρατιωτικές σχολές. Οι αμερικανική αεροπορία φιλοξενούνταν μέχρι το 1994 σε μια από τις μεγαλύτερες αεροπορικές βάσεις της χώρας η οποία λειτουργεί πλέον μόνο για τις ισπανικές δυνάμεις. Και ενώ η αγροτική οικονομία είχε αρχίσει να μπαίνει σε φάση ύφεσης, το 1982 μια αμερικανική εταιρεία άνοιξε εργοστάσιο στην περιοχή Φιγκερέλας, ένα μικρό χωριό κοντά στη Σαραγόσα. Αυτό έδωσε άλλη ώθηση στην οικονομία της ευρύτερης περιοχής και «έσπρωξε» άλλες μικρότερες επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και να γίνουν παγκοσμίως ανταγωνιστικές. Όλα αυτά μέχρι την οικονομική κρίση, βεβαίως! Η Σαραγόσα έγινε παγκοσμίως γνωστή, καθώς και οικονομικά ανθηρή, όταν διοργάνωσε την Παγκόσμια Έκθεση Νερού και Ανάπτυξης, γνωστή και ως ΕΧΡΟ, το 2008. Μια ολόκληρη νέα περιοχή αξιοποιήθηκε, στις όχθες του Έβρου, με νέα κτήρια, χώρους, αρχιτεκτονικά επιτεύγματα, καθώς και κέντρα αναψυχής και μουσεία. Η υπερμοντέρνα αυτή γειτονιά είναι έτοιμη να ανταποκριθεί σε κάθε νέα πρόκληση διοργάνωσης έκθεσης ή, παρόμοιου βεληνεκούς, γεγονότος στο μέλλον. Οι γωνιές των μεταλλικών και γυάλινων κτηρίων κόβουν σαν ξυράφι το βαθύ μπλε ουρανό με ύφος αλαζονικό. Ο συνδυασμός του τεχνοκρατικού με το παραδοσιακό ύφος της παλιάς πόλης, τα πoλυάριθμα μουσεία, τα αμέτρητα εστιατόρια με γεύσεις τοπικές, τα διάσημα οινοποιεία, καθώς και η επιθυμία των κατοίκων, ώθησαν τις αρχές να δηλώσουν την πόλη τους υποψήφια για Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2016. Ακόμη πιο φιλόδοξη, αλλά και πιο μακρινή στο μέλλον είναι η υποψηφιότητα για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2022. Ακούγεται παράξενη αυτή η υποψηφιότητα από μια πόλη με υψόμετρο μόλις καμιά διακοσαριά μέτρα. Καλύτερη έρευνα, βέβαια, φανερώνει ότι η επαρχία της Αραγονίας, στην περιοχή της Ουέσκα, λίγα χιλιόμετρα βορειότερα, απλώνεται στους πρόποδες των Πυρηναίων. Εκεί βρίσκονται χιονοδρομικές πίστες μήκους άνω των 150 χιλιομέτρων και εγκαταστάσεις ήδη έτοιμες για την ανάληψη ενός τέτοιου σημαντικού γεγονότος. Έτσι λένε τουλάχιστον. Η ανάπτυξη δεν οδηγεί, βέβαια, μόνο σε οικονομικές μεταβλητές, αλλά και σε αλλαγές του κοινωνικού ιστού, κάποιων ηθών και εθίμων, καθώς και σε ένα παράξενο μίγμα σύγχρονης ζωής με το, όλο και πιο θαμπό, παραδοσιακό χρώμα.
Το λάδι τσιρίζει στο μεγάλο, μεταλλικό σκεύος. Μια γλυκιά μυρωδιά κόβει βόλτες στο μικρό καφέ, κερνώντας τους θαμώνες με επιθυμία για γεύση και απόλαυση. Τα «τσούρος» σερβίρονται ζεστά, «αμαρτωλά», έτοιμα να κάνουν βουτιά στο φλιτζάνι με την υγρή σοκολάτα. Γλυκό βαρύ, μα τόσο ζηλευτό στην απλότητα του. Οι παρέες, εύθυμα και γρήγορα, όπως ακούγεται, ανταλλάσσουν κουβέντες, τα μικρά παιδιά κάθονται φρόνιμα στην καρέκλα τους περιμένοντας υπομονετικά την επόμενη μπουκιά. Έξω το φως πέφτει γρήγορα τώρα, αργά το απόγευμα, παρασύροντας μαζί του και τη θερμοκρασία σε ελεύθερη πτώση. Οι πύργοι των εκκλησιών μοιάζουν με γίγαντες σκοτεινοί, εκφοβιστικοί στη θέα τους λίγο πριν ανάψουν τα περίτεχνα φώτα τους και χαρίσουν την ομορφότερη εικόνα της νυχτερινής πόλης. Όλα λάμπουν ξαφνικά, σαν να καθάρισε ο τόπος από τους άχαρους ρυθμούς της εργάσιμης ημέρας. Τα βήματα ακούγονται πιο δυνατά, πιο καθαρά τώρα στα στιβαρά πλακόστρωτα του Κάσκο Βιέχο. Ραντεβού που δεν έχουν κλειστεί ποτέ επίσημα, πραγματοποιούνται στα εστιατόρια και τα μπαρ τα διάσπαρτα στα στενά του Ελ Τούμπο. Το μενού υπάρχει και στα αγγλικά, επεξηγώντας τον επερχόμενο κορεσμό της πείνας. Μα, δεν μιλά κανείς αγγλικά ή άλλη γλώσσα σ' αυτή την πόλη;
Η εμπειρία της αναζήτησης πληροφοριών για ένα συγκεκριμένο εστιατόριο από υπάλληλο ταξιδιωτικού γραφείου, ο οποίος, παρά το νεαρό της ηλικίας του, μιλούσε μόνο καστιλιάνικα, μένει αξέχαστη. Ολυμπιακοί Αγώνες στα ισπανικά; Αυτό θα μοιάζει με ανέκδοτο. Ο σερβιτόρος, τέρας ευγένειας και ταχύτητας, αφήνει ευλαβικά τα πιάτα στο τραπέζι, ανακοινώνοντας το περιεχόμενο χαμηλόφωνα στα ισπανικά, το ένα μετά το άλλο με την αυτοπεποίθηση της σίγουρης ποιότητας. Το εξαιρετικό φαγητό διώχνει και το τελευταίο ίχνος γκρίνιας. Όσο για το κρασί... Όταν το αποτέλεσμα προηγείται της φήμης. Όταν η φήμη αξίζει τον τίτλο της. Η ελαφριά ζάλη οδηγεί τα βήματα προς το Ελ Τούμπο. Παρέες σε οίστρο ανταλλαγής απόψεων και διάθεσης. Όρθιοι μπροστά στις ξύλινες μπάρες, πίσω από τις γυάλινες προθήκες με τα «τάπας», ένας πολύχρωμος παροξυσμός υποψίας γεύσεων και αισθήσεων. Μπίρα ή κρασί, δεν έχει καμιά σημασία, αυτό που μετρά είναι οι οδοντογλυφίδες που απομένουν στα πιάτα. Ο αριθμός τους βγάζει το λογαριασμό, την «κουέντα», στο τέλος. Το οποίο αργεί ακόμη. Εκτός από τις οδοντογλυφίδες, ό,τι δεν τρώγεται πετιέται στο πάτωμα. Η εικόνα της αμέτρητης χαρτοπετσέτας, ψίχουλου, περιτυλίγματος κάθε είδους πεταμένου στο πάτωμα, φανερώνει μια παράδοση την οποία, σαν τις ταυρομαχίες, δεν θα καταλάβω ποτέ. «Στο τέλος της μέρας περνάει σκούπα, έτσι κι αλλιώς...», ομολογεί ο μοναδικός αγγλομαθής της παρέας. Για το άλλο παραδοσιακό θέμα, αυτό των ταυρομαχιών... ούτε λόγος. Τι μένει λοιπόν; Λίγα «τάπας» ακόμη, συνοδεία «Ριόχα» στο ήδη ταλαιπωρημένο στομάχι, γέλια και ανεμελιά. Την παραμονή της αναχώρησης όλα μοιάζουν φυσικά, έτσι κι αλλιώς. Ακόμη και οι απρόβλεπτες γνωριμίες. Τα καλά μένουν στη μνήμη. Πάντα. Ό,τι διαφορετικό, άσχημο ή βαρετό πέφτει στο πάτωμα. Θα περάσει η σκούπα της επιστροφής να τα μαζέψει πετώνταςτα στο καλάθι της λήθης.
Τάπας
Αντί κανονικού πιάτου, αφού οι κάτοικοι της Αραγονίας λατρεύουν το τοπικό αρνάκι μαγειρεμένο με απλό τρόπο, επικεντρωνόμαστε στην κουλτούρα των «τάπας». Από μικρά, συνοικιακά μπαρ μέχρι εστιατόρια υψηλών προδιαγραφών, οι συνδυασμοί υλικών πάνω σε φέτες ψωμί που στολίζουν τις φωτισμένες βιτρίνες πάνω στους πάγκους, εναλλάσσονται και διαφέρουν ανάλογα με τη φαντασία του ιδιοκτήτη - σεφ - μάγειρα - θείας που τα φτιάχνει.
Ελαιόλαδο, αλοιφές πικάντικες, τυροκαυτερή, πελτές ελιάς, μελιτζάνας, αντζούγιες ή καβουρόψιχα, όλα τα είδη αλλαντικών και «χαμόν», πικάντικα τυριά, αλλά και τηγανητές φλογέρες και κροκέτες, κάθονται αναπαυτικά επάνω στην ψίχα. Οι άπειρες επιλογές συνοδεύονται από ποτήρι μπίρα ή εμφιαλωμένο κρασί, συνήθως άριστης ποιότητας και συνοδεύουν την καλή παρέα στο μέσο ή το τέλος της ημέρας. Με τιμή γύρω στο ευρώ το κομμάτι, ο λογαριασμός μένει χαμηλά και η διάθεση ψηλά.
Διαμονή
Μπορείτε να κάνετε online κράτηση για ξενοδοχεία στη Σαραγόσα από την booking.com.
- Melia Zaragoza, 5*
Ενδιαφέρουσα πρόταση ως προς τη διακόσμηση των δωματίων και τις γενικότερες παροχές, σε κεντρικό σημείο της πόλης.
Ave Cesar Augusto 13
50004 Zaragoza
τηλ.: +34976430100 begin_of_the_skype_highlighting +34976430100 end_of_the_skype_highlighting
www.solmelia.com/hotels/spain/zaragoza/melia-zaragoza
- Hotel Palafox, 5*
Καλό ξενοδοχείο με προσεγμένους χώρους.
Marqués de Casa Jiménez
50004 Zaragoza
τηλ.: +34976237700 begin_of_the_skype_highlighting +34976237700 end_of_the_skype_highlighting
www.palafoxhoteles.com
- GranHotel ΝΗ, 4*
Κλασικής αισθητικής και πλήρες παροχών και ανέσεων τόσο για τη διαμονή όσο και για την ευχαρίστηση των θαμώνων και με αρκετές υπηρεσίες για όσους ταξιδεύουν με παιδιά.
Joaquín Costa 5
50001 Zaragoza
τηλ: +34976221901 begin_of_the_skype_highlighting +34976221901 end_of_the_skype_highlighting
www.nh-hotels.com/nh/en/hotels/spain/zaragoza
- Hotel Reino de Aragón, 4*
Ενδιαφέρον και μεγάλο ξενοδοχείο σε αρκετά κεντρικό σημείο της πόλης, με όλες τις αναμενόμενες παροχές.
Coso 80, 50001 Zaragoza
τηλ.: +34976468200 begin_of_the_skype_highlighting +34976468200 end_of_the_skype_highlighting
www.hoteles-silken.com/hotel-reino-de-aragon-zaragoza
- Hotel Tibur, 3*
Πρακτικό ξενοδοχείο, με όλες τις απαραίτητες παροχές και ανέσεις, στην πλατεία της Πιλάρ.
Plaza de la Seo
50001 Zaragoza
τηλ.: +34976202000 begin_of_the_skype_highlighting +34976202000 end_of_the_skype_highlighting
www.hoteltibur.com
- Hotel Inca, 3*
Άνετο και περιποιημένο, κοντά στο ποτάμι και δίπλα στην πλατεία της Πιλάρ.
Calle de la Manifestación 33
50003 Zaragoza
τηλ.: +34976390091 begin_of_the_skype_highlighting +34976390091 end_of_the_skype_highlighting
www.hotelinca-avil.com
- Hotel Las Torres, 2*
Στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης, με καλό «όνομα», πλήρες ανέσεων, σε σύγχρονο περιβάλλον.
PlazaNuestra Señora del Pilar 11
50003 Zaragoza
τηλ.: +34976394250 begin_of_the_skype_highlighting +34976394250 end_of_the_skype_highlighting
www.nastasibasiczgzhotel.com
- Hotel Maza, 2*
Κεντρικό, στην πλατεία της Ισπανίας, πλήρες ανέσεων.
Pza. España 5
50001 Zaragoza
τηλ.: +34976229355 begin_of_the_skype_highlighting +34976229355 end_of_the_skype_highlighting
www.hotelmaza.com
Μετάβαση
Αεροπορικώς από Αθήνα το πιο σύντομο δρομολόγιο είναι με Iberia (μέσω Μαδρίτης).
Με αεροπλάνο της Iberia (www.iberia.com), της Spanair (www.spanair.com), της AirNostrum(www.aimostrum.es) και της AirEuropa (www.aireuropa.com).
Με τρένο της RENFE (www.renfe.es) και την υπερταχεία AVE.
Με λεωφορεία των υπηρεσιών Auto-Res (www.avanzabus.com). Οδικώς η Σαραγόσα απέχει από τη Μαδρίτη 330 χλμ. βορειονατολικά και από τη Βαρκελώνη 312 χλμ. δυτικά. Το κόστος διελεύσεων ανέρχεται περίπου σε 31 € και 53 € αντίστοιχα. Η αυτοκινητική λέσχη της Ισπανίας για περιπτώσεις ανάγκης είναι η RACE (www.race.es, +34915933333 begin_of_the_skype_highlighting +34915933333 end_of_the_skype_highlighting / 902300505).
Χρήσιμες πληροφορίες
Γλώσσα: ισπανικά
Θρησκεία: χριστιανοί καθολικοί, στη συντριπτική πλειονότητα τους.
Νόμισμα: ευρώ.
Διαφορά ώρας με Αθήνα: -1.
Θερμοκρασίες:
Νοέμβριος-Μάρτιος: 4° με 14°C
Απρίλιος-Οκτώβριος: 10° με 29°C
Ακραίες τιμές: 2"C και 32°C
Υπηρεσία Τουρισμού: Plaza de Ntra. Sra. del Pilar
τηλ.: +34902 14 2008 begin_of_the_skype_highlighting +34902 14 2008 end_of_the_skype_highlighting / +34976 2012 00 begin_of_the_skype_highlighting +34976 2012 00 end_of_the_skype_highlighting
www.zaragoza.es
Πρεσβείες:
Πρεσβεία της Ελλάδας στην Ισπανία
Μαδρίτη
Avda Dr. Arce 24 28002 Madrid, España τηλ.: +34915644653 begin_of_the_skype_highlighting +34915644653 end_of_the_skype_highlighting/5644654/5 τηλ. έκτ. αv.: +34915644653 begin_of_the_skype_highlighting +34915644653 end_of_the_skype_highlighting
Προξενικό Γραφείο
Avda. Dr. Arce 24 28002 Madrid, España τηλ.: +34915644666 begin_of_the_skype_highlighting +34915644666 end_of_the_skype_highlighting
Προξενικές αρχές της χώρας μας υπάρχουν επίσης στις πόλεις Βαλένθια, Βαρκελώνη, Λα Κορούνια, Μαγιόρκα, Μαλάγα, Μπιλμπάο, Σεβίλη και Χουέλβα.
Πρεσβεία της Ισπανίας στην Ελλάδα
Διονυσίου Αρεοπαγίτου 21 117 42 Αθήνα
τηλ.: 210921323 / 2109213237-8
e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Προξενικό Γραφείο
Διονυσίου Αρεοπαγίτου 21 117 42 Αθήνα τηλ.: 210-9213300 begin_of_the_skype_highlighting 210-9213300 end_of_the_skype_highlighting
Βίζα:
Οι Έλληνες υπήκοοι, κάτοχοι ελληνικού διαβατηρίου, εισέρχονται στην Ισπανία με το διαβατήριο ή την ταυτότητα τους.
Ηλεκτρονικές διευθύνσεις:
www.zaragoza.es
www.zaragoza-ciudad.com
Μετακινήσεις
Η πόλη έχει ένα επαρκές δίκτυο αστικών λεωφορείων (με κάρτες πολλαπλών διαδρομών ποικίλης διάρκειας) και υπηρεσιών ταξί, ενώ και τα τουριστικά λεωφορεία (www.tuzsa.es) προσφέρουν ικανοποιητική κάλυψη των βασικών σημείων ενδιαφέροντος.
Πολιτισμός - Αξιοθέατα
- Ναός της Παρθένου Πιλάρ
Χτισμένος το 17ο αιώνα, στο σημείο ενός οράματος του Αγίου Ιακώβου (Santiago),ο τεράστιος ναός έχει μεγάλη ιστορία και αρκετούς συμβολισμούς για την πόλη και τους κατοίκους της. Στην κορυφή του βόρειου πύργου υπάρχει σημείο θέας όλης τηςπόλης.
τηλ.: +34976394797 begin_of_the_skype_highlighting +34976394797 end_of_the_skype_highlighting
- Καθεδρικός Ναός La Seo
Ο ναός του Αγίου Σώστη (San Salvador) χτίστηκε μεταξύ 12ου και 17ου αι. και αποτελεί ενδιαφέροντα συνδυασμό αρκετών διαφορετικών αρχιτεκτονικών στυλ και επιρροών.
Plaza de la Seo
El Tubo, Zaragoza
τηλ.: +34976291238 begin_of_the_skype_highlighting +34976291238 end_of_the_skype_highlighting
- La Lonja
Αναγεννησιακής αισθητικής κτήριο του 16ου αιώνα, πουλειτουργεί πλέον ως κέντρο εκθέσεων, με ενδιαφέρουσα εξωτερική εμφάνιση και διακόσμηση.
τηλ.: +34976397239 begin_of_the_skype_highlighting +34976397239 end_of_the_skype_highlighting.
- Aljafería
Κτίσμα της αραβικής εποχής (11ου αιώνα)και ίσως ένα από τα ομορφότερα εκτός Ανδαλουσίας.
Calle de los Diputados
Estación El Portillo
τηλ.: +34976289684 begin_of_the_skype_highlighting +34976289684 end_of_the_skype_highlighting
- Patio de la Infanta
Αυλή αναγεννησιακού κτηρίου του 16ου αιώνα, που ανήκει πλέον στην Ιβηρική Τράπεζα και στεγάζει μια πολύ ενδιαφέρουσα συλλογή πινάκων του Γκόγια.
Calle San Ignacio de Loyola 16
Estación El Portillo τηλ.: +34976767676 begin_of_the_skype_highlighting +34976767676 end_of_the_skype_highlighting
- Πύργοι Μουδεχάρ (Mudéjar)
H εκκλησία της Μαγδαληνής,του Αγίου Μιχαήλ και του Αγίου Ζιλ (στη συνοικία El Tubo) αποτελούν εξαιρετικά δείγματα του αραβικού αρχιτεκτονικού στυλ γνωστού ως μουδεχάρ, των 14ου και 15ου αιώνων.
- Πλατείες Πιλάρ και Λα Σέο
Η πλατεία του μεγάλου ναού της Παναγίας Pilar και του καθεδρικού La Seo καλύπτουν συνολικά περί τα 500 τ.μ. και είναι περιτριγυρισμένες από εντυπωσιακά κτήρια και μνημεία της πόλης.
Μουσεία
- Μουσείο της Zaragoza
Εκθέματα κυρίως αρχαιολογικής και καλλιτεχνικής προέλευσης, ανάμεσα τους πολλά δείγματα γοτθικής τέχνης και μερικοί πίνακες του Γκόγια.
Plaza de los Sitios 6
Estación El Portillo
τηλ.: +34976222181 begin_of_the_skype_highlighting +34976222181 end_of_the_skype_highlighting
- Μουσείο του θεάτρου Caesaraugusta
Το μουσείο δημιουργήθηκε γύρω από τα ερείπια του αρχαίου ρωμαϊκού θεάτρου.
Calle de San Jorge 12
El Tubo, Zaragoza
τηλ.: +34976205088 begin_of_the_skype_highlighting +34976205088 end_of_the_skype_highlighting
- Μουσείο Pablo Gargallo
Αντιπροσωπευτική συλλογή έργων του γλύπτη Gargallo, ίσως του μεγαλύτερου καλλιτέχνη της Αραγονίας μετά τον Γκόγια.
Plaza de San Felipe 3
τηλ.: +34976724923 begin_of_the_skype_highlighting +34976724923 end_of_the_skype_highlighting
Φαγητό-ποτό
Εστιατόρια
Πολλά καφέ και εστιατόρια βρίσκονται κατά μήκος της πλατείας Πιλάρ, ενώ στα σοκάκια δίπλα στον καθεδρικό La Seo υπάρχουν πολλά τάπας μπαρ.
■ Casa Juanico
Καλή επιλογή για αυθεντικά ισπανικά tapas, με μεγάλη ποικιλία jamón και άλλα τοπικά προϊόντα.
Plaza de la Santa Cruz 21
El Tubo, Zaragoza
τηλ.: +34976397252 begin_of_the_skype_highlighting +34976397252 end_of_the_skype_highlighting
■ El Chalet
Προσεγμένο εστιατόριο κλασικού στυλ, με ενδιαφέρον μενού και καλή λίστα κρασιών. Santa Teresa 25
50006 Zaragoza
τηλ.: +34976569104 begin_of_the_skype_highlighting +34976569104 end_of_the_skype_highlighting
www.elchaletrestaurante.com
■ Churrasco
Αλλη μια καλή πρόταση νια τους λάτρεις του κρέατος και των αλλαντικών (χωρίς να λείπουν και οι επιλογές με θαλασσινό). Calle de Francisco Vittoria 19 Estación El Portillo τηλ.: +34976229160 begin_of_the_skype_highlighting +34976229160 end_of_the_skype_highlighting
■ La Granada
Σύγχρονης αισθητικής εστιατόριο, με ενδιαφέρον μενού. San Ignacio de Loyola 14 50001 Zaragoza τηλ: +34976223903 begin_of_the_skype_highlighting +34976223903 end_of_the_skype_highlighting www.lilaspastia.es
■ La Mar
Κλασικής αισθητικής εστιατόριο, με προσεγμένη περιποίηση και έμφαση στα θαλασσινά. Plaza Aragón 12 50004 Zaragoza τηλ.: +34976212264 begin_of_the_skype_highlighting +34976212264 end_of_the_skype_highlighting
■ Mariscos y Chacinas Azoque
Ποικιλία αλλαντικών και θαλασσινών, σε ανδαλουσιανή ατμόσφαιρα.
Azoque 37
El Tubo, Zaragoza
τηλ.: +34976220320 begin_of_the_skype_highlighting +34976220320 end_of_the_skype_highlighting
■ La Riconada de Lorenzo
Παραδοσιακής αισθητικής εστιατόριο, με ευφάνταστες συνταγές και πολλά θαλασσινά.
La Salle 3
50006 Zaragoza
τηλ: +34976555108 begin_of_the_skype_highlighting +34976555108 end_of_the_skype_highlighting
www.larinconadadelorenzo.com
Μπαρ
■ Café Praga
Ζωντανή μουσική, αλλά και πιο ήρεμο σκηνικό στη βεράντα του.
Plaza de la Santa Cruz 13
El Tubo, Zaragoza
τηλ: +34976200251 begin_of_the_skype_highlighting +34976200251 end_of_the_skype_highlighting
■ El Cantor de Jazz
Τζαζ μουσική και ενδιαφέρουσα συλλογή από όργανα για το ντεκόρ.
Calle Dato 18
Estación ElPortillo
τηλ: +34976238924 begin_of_the_skype_highlighting +34976238924 end_of_the_skype_highlighting
■ Exo
Σύγχρονη αισθητική και ισπανικά ακούσματα.
Plaza del Carmen 11
Zaragoza
τηλ.: +34609639811 begin_of_the_skype_highlighting +34609639811 end_of_the_skype_highlighting
Ψυχαγωγία
Θέατρο, μουσική, χορός
■ Teatro Principal
Το μεγάλο θέατρο της πόλης, κλασικής αισθητικής και μεγαλοπρέπειας φιλοξενεί παραστάσεις κάθε φορά διαφορετικού ρεπερτορίου.
www.teatroprincipalzaragoza.com
■ Ωδείο (Auditorio de Zaragoza)
Σημαντικό πολιτιστικό σημείο της πόλης, με σπουδαίες συναυλίες και παραστάσεις χορού και όπερας.
C/ Eduardo Ibarra 3
50009 Zaragoza,
τηλ: +34976721300 begin_of_the_skype_highlighting +34976721300 end_of_the_skype_highlighting
www.audiotoriozaragoza.com
Δραστηριότητες - εκδρομές
Δραστηριότητες
♦ Γιορτή Αγίου Βαλέρο
Ο άγιος είναι και ο προστάτης της πόλης και στη μνήμη του γίνονται μεγάλοι εορτασμοί κάθε 29 Ιανουαρίου στην πλατεία της Πιλάρ, ενώ και το Δημαρχείο είναι ανοιχτό σε όλους τους πολίτες, για να μπουν και να ξεναγηθούν στους χώρους του.
♦ Μεγάλη Εβδομάδα
Όπως σε πολλές άλλες πόλεις της Ιβηρικής, έτσι κι εδώ η Μεγάλη Εβδομάδα γιορτάζεται με εντυπωσιακές εκδηλώσεις και πρόσφατα ανακηρύχθηκε γεγονός Εθνικού Τουριστικού Ενδιαφέροντος.
♦ Εορτασμοί 5ης Μαρτίου
Ημερομηνία σημαντική στην ιστορία της πόλης, συνδεδεμένη με τις αναταραχές του 19ου αιώνα.
♦ Εορτασμοί της Πιλάρ
Η γιορτή γίνεται κάθε Οκτώβριο, διαρκεί περί τη μία εβδομάδα και περιλαμβάνει καλλιτεχνικά και λαογραφικά δρώμενα.
Εκδρομές
♦ Ουέσκα (Huesca)
Πόλη της επαρχίας της Αραγονίας (75 χλμ. βορειοανατολικά της Σαραγόσα), με ενδιαφέρον ιστορικόκαι θρησκευτικό παρελθόν, που αναδεικνύεται μέσα οπό τις πολλές και εντυπωσιακές εκκλησίες.
Η πόλη γιορτάζει στα μέσα του Αυγούστου τη γιορτή του Αγίου Λαυρεντίου με πολυήμερους εορτασμούς.
♦ Τερουέλ
Η τρίτη βασική πόλη της Αραγονίας (183 χλμ. νότια της Σαραγόσα), με πόλο έλξης τα πολλά κτήρια του αρχιτεκτονικού στυλ μουδεχάρ, ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τέσσερις εκκλησίες, Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
♦ Λίμνη Γκαγιοκάντα (Gallocanta)
Στο κέντρο της Ιβηρικής οροσειράς, σε υψόμετρο περίπου 1.000 και σε απόσταση 116 χλμ. νοτιοδυτικά της Σαραγόσα, η λίμνη έχει έκταση 14,4 τ.χλμ. και αποτελεί σημείο συνάντησης πολλών ενδημικών και αποδημητικών πουλιών.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι και το γύρω φυσικό τοπίο, που προσφέρεται για περιπάτους και βόλτες με ποδήλατο.
Πηγή: Γεωτρόπιο, τ. 521, σσ. 20-35.
Σημείωση: Το πλήρες άρθρο (κείμενο, φωτογραφίες, κ.λπ.) είναι διαθέσιμο στους παρακάτω συνδέσμους.
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_1.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_2.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_3.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_4.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_5.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_6.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_7.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_8.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_9.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_10.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_11.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_12.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_13.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_14.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_15.jpg
www.ispania.gr/media/docs/Zaragoza_16.jpg
Ευχαριστούμε τον Κωνσταντίνο Σφύκα που μας παραχώρησε το συγκεκριμένο τεύχος του περιοδικού Γεωτρόπιο.