Τόσο μακριά αλλά ταυτόχρονα τόσο κοντά. Διαβάστε την παρακάτω επιστολή …
Επιστολή Ισπανού δασκάλου
Ανοιχτή επιστολή στον υπουργό Wert και τη σύμβουλο μετανάστευσης Figar
Μετά από περισσότερα από 35 χρόνια υπηρεσίας στη δημόσια εκπαίδευση, σήμερα έκανα το τελευταίο μου μάθημα.
Συνταξιοδοτούμαι. Δεν είχα σκοπό να το κάνω, αλλά με αναγκάζουν οι καταστάσεις, ας το πούμε έτσι. Θα μπορούσα να πω ότι η αιτία είστε εσείς, αλλά θα ήταν αρκετά απλό και επιπλέον θα βρίσκατε αρκετούς λόγους για να δικαιολογηθείτε, καθώς δεν αντιλαμβάνεστε καθόλου όσα συμβαίνουν στο χώρο της εκπαίδευσης. Είστε εσείς που υποβάλλετε τη δημόσια εκπαίδευση σε μία σταδιακή υποβάθμιση και οδηγείτε τους εκπαιδευτικούς στο να υιοθετήσουν αμυντική στάση, κάτι που δεν θα είχε νόημα σε μία χώρα που πίστευε ότι στην εκπαίδευση βρίσκεται το μέλλον των πολιτών της και όχι οι μελλοντικοί καταναλωτές.
Έκανα το τελευταίο μου μάθημα και ήδη μου λείπουν οι μαθητές μου και οι συνάδελφοί μου. Ανάμεσα στις ευκαιρίες που μου δόθηκαν ξεκινώντας τον εργασιακό μου βίο διάλεξα αυτή που ήταν πιο κοντά στις επιθυμίες μου και τα όνειρα που είχα όντας νέος. Βρέθηκα σε έναν κόσμο όπου η συνεργασία μου προκαλούσε μεγαλύτερη ικανοποίηση από τον ανταγωνισμό . Ομολογώ ότι ποτέ δεν επιθύμησα να είμαι ανταγωνιστικός, αλλά κατάλληλος, δεν προσπάθησα να είμαι ο καλύτερος αλλά καλύτερος, για να επιτύχω αυτό που κατά βάθος όλοι αναζητούν περισσότερο από χρηματικές ανταμοιβές ή βραβεία και διακρίσεις, την ικανοποίηση να μπορούμε να κάνουμε αυτό που μας ικανοποιεί, μας αρέσει, μας κάνει να αισθανόμαστε χρήσιμοι και σημαντικοί. Δεν νιώθω ντροπή επειδή ήμουν δάσκαλος ή δημόσιος υπάλληλος, το αντίθετο, αισθάνομαι υπερήφανος. Αυτή η υπερηφάνεια, κα Figar, δεν οφείλεται στα προνόμια στα οποία αναφέρεται κάποιος συνεργάτης σας στην κυβέρνηση. Πριν ένα χρόνο, όταν προκαλέσατε τις μεγαλύτερες περικοπές που υπέστη η δημόσια εκπαίδευση της Μαδρίτης, ο κος Beteta δήλωσε ότι ήταν μία προσπάθεια να μπει ένα τέλος στα προνόμια, ότι δουλεύουμε λίγο, ότι οφείλουμε να αποδεχτούμε τις περικοπές για το συμφέρον των υπολοίπων, κλπ. Δεν αντιλαμβάνεστε τίποτα.
Το μεγαλύτερο προνόμιο ενός δασκάλου είναι που επικοινωνεί με τους μαθητές του, τους μεταφέρει τον πολιτισμό του, τους δίνει το καλύτερο εαυτό του, υπηρετεί με εντιμότητα ένα από τα παλαιότερα επαγγέλματα του κόσμου. Η στιγμή που ένα ανθρωποειδές προσπάθησε να εκπαιδεύσει ένα άλλο, να του μεταδώσει πολιτισμό αποτελεί το σημείο καμπής για την εξέλιξή στο ανθρώπινο είδος. Εσείς δεν το βλέπετε έτσι. Δε γνωρίζετε και, πράγμα που είναι και το χειρότερο, δε μπορείτε να το αντιληφθείτε, αυτό που αισθάνεται ο δάσκαλος όταν κάποιοι μαθητές συνεχίζουν να σχολιάζουν το θέμα που συζήτησαν στην τάξη μετά τη λήξη του μαθήματος, επειδή τους έχει διεγείρει το ενδιαφέρον. Δεν αντιλαμβάνεστε την αίσθηση που προκαλεί σε ένα δάσκαλο η ερευνητική ματιά ενός μαθητή που σκέφτεται και προσπαθεί να καταλάβει αυτό που του έχει παρουσιαστεί, που ανακαλύπτει από μόνος του κάτι σχετικό με τον ίδιο ή με τον κόσμο που τον περιβάλλει.
Μιλάτε μόνο για τον πολιτισμό της προσπάθειας: θα ήταν πιο χρήσιμο να προσπαθούσατε περισσότερο για τον πολιτισμό! Σας απασχολεί μόνο να επιλέγετε μαθητές για την επίτευξη του πολύ παράξενου για μένα στόχου που λέγεται ‘αριστεία’. Η αριστεία σας μου θυμίζει άλλες εποχές, ελπίζω οριστικά περασμένες. Επιθυμείτε να επιλέγετε άριστους ανταγωνιστικούς ηγέτες που θα καταφέρουν να αποσπάσουν από τις θυσίες των άλλων πολιτών την απαραίτητη αποδοτικότητα ώστε η χώρα να γίνεται συνέχεια περισσότερο ανταγωνιστική σε αυτή την βάρβαρη οικονομία της αγοράς. Υποκρίνεστε ότι προετοιμάζετε τους πολίτες για την αγορά και όχι για τη ζωή. Δε σας ενδιαφέρει τίποτα περισσότερο από το να τους ταξινομήσετε με διαδικασίες επιλογής και να τους προσφέρετε στην αγορά για να αποδώσουν το μέγιστο κέρδος. Θα είναι πολύ λίγοι αυτοί που θα ξεχωρίσουν, ‘οι άριστοι’, κάποιοι περισσότεροι που θα χειρίζονται τα μέσα παραγωγής και θα αποτελέσουν μία μεσαία τάξη και η πλειοψηφία θα αποτελέσει το εργατικό χέρι που θα γίνεται περισσότερο ανταγωνιστικό όσο περισσότερο χειραγωγημένο είναι. Με τέτοιους στόχους οι οικονομικοί οργανισμοί, και όχι οι πολιτισμικοί, δημοσιεύουν στοιχεία, όπως αυτά της PISA και τα χρησιμοποιούν για να κατατάξουν τις χώρες με κριτήρια κάποιους εκπαιδευτικούς στόχους που έχουν διατυπώσει βάσει των συμφερόντων τους. Κι εσείς με τη σειρά σας χρησιμοποιείτε αυτά τα στοιχεία για να επιτεθείτε σε ένα σύστημα που εκτός των άλλων έχει μορφώσει την καλύτερη γενιά στην ιστορία της Ισπανίας, ικανή να στελεχώσει οποιοδήποτε τομέα, ακόμα και θέσεις σχετικές με την οικονομία: την εργασία και τη δημιουργικότητα. Πολλοί πτυχιούχοι είναι αναγκασμένοι να μεταναστεύσουν σε άλλες χώρες. Δεν σας ενδιαφέρουν πολίτες μορφωμένοι και με κριτική σκέψη, αλλά αποτελεσματικοί υπάλληλοι. Η παιδεία είναι δικαίωμα και όχι επένδυση. Αλλά αυτό εσείς δεν το καταλαβαίνετε. Οι άνισες ευκαιρίες αρχίζουν από τον τόπο και την οικογένεια στην οποία κάποιος γεννιέται. Είναι πολύ δύσκολο οι έφηβοι που προέρχονται από χαμηλά κοινωνικά στρώματα να επιτύχουν υψηλούς στόχους, καθώς το σημείο αφετηρίας τους βρίσκεται πολύ μακριά από αυτούς. Γι αυτό είναι απαραίτητο να καταβάλουμε τη μεγαλύτερη προσπάθεια προς χάρη της ισορροπίας και όχι της επιλογής.
Υπάρχουν και άλλοι στοιχεία που δεν αξιολογούνται από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες. Έχετε ασχοληθεί με τη δουλειά που γίνεται στα δημόσια σχολεία και που αφορά στην ενσωμάτωση μεγάλου ποσοστού των μεταναστών που φτάνουν στη χώρα μας; Γνωρίζετε ότι περισσότερο από το 90% του πληθυσμού του περιθωρίου βγαίνει από αυτό χάρη στην προσπάθεια πολλών δασκάλων που με επίμονη δουλειά, σχεδόν χωρίς καμιά υποστήριξη ή αναγνώριση, εξομαλύνουν την αντίθεση μεταξύ των δικαιωμάτων όσων είναι περισσότερο ενταγμένοι και όσων προσπαθούν να ενταχθούν; Γνωρίζετε πόσο δύσκολο είναι να κατορθώσεις να δώσεις ελπίδα σε νέους που προέρχονται από καταστάσεις που θα σας προκαλούσαν τρόμο αν τις γνωρίζατε; Γνωρίζετε την κατάσταση στην περιφέρεια των μεγάλων πόλεων όπου η μόνη ελπίδα για τους νέους για να ξεφύγουν από τη μιζέρια είναι το πολιτιστικό κέντρο της γειτονιάς τους;
Τα δημόσια σχολεία ήταν κέντρα πολιτισμού με δασκάλους που διέτρεχαν όλες τις περιοχές της παγκόσμιας γνώσης.
Αν υποθέσουμε ότι επιθυμείτε να μετατρέψετε το Πανεπιστήμιο σε χώρο παροχής εξειδικευμένης εκπαίδευσης για την απόκτηση δεξιοτήτων απαραίτητων για την αγορά και τα σχολεία της δευτεροβάθμιας σε οργανισμούς επιλογής προσωπικού, πού θα εκχωρήσετε το δικαίωμα της παροχής ουσιαστικής, σφαιρικής μόρφωσης για όλους τους πολίτες; Επαναλαμβάνω, η μόρφωση είναι δικαίωμα και όχι επένδυση. Έχει πει ένας ποιητής και δάσκαλος ότι ‘κάθε ανόητος μπερδεύει την αξία με την τιμή.
Πράγματι οι δάσκαλοι είμαστε προνομιούχοι, νιώθουμε πιο ευτυχισμένοι με το να μοιραζόμαστε από το να ανταγωνιζόμαστε. Αλλά εσείς ποτέ δε θα καταλάβετε άλλο κίνητρο από τον ανταγωνισμό και την οικονομική αποτελεσματικότητα και ούτε που θα σκεφτείτε ότι υπάρχουν άνθρωποι που οι επιθυμίες τους και τα κίνητρά τους είναι διαφορετικά από τα δικά σας.
Δε θα αποφάσιζα να συνταξιοδοτηθώ αν τα πράγματα ήταν όπως πριν από κάποια χρόνια. Αισθανόμουν πια φόβο ότι θα χάσω το κέφι μου και ότι θα εξαντληθώ μέχρι να απαρνηθώ το επάγγελμα που με έκανε τόσο ευτυχισμένο. Δε φεύγω επειδή θέλω να αφήσω τους αγαπημένους μου μαθητές ή τους συναδέλφους μου με τους οποίους απολαμβάνουμε αμοιβαία εκτίμηση. Καταλαβαίνετε ότι κάποιος επιδιώκει πρωτίστως το συναίσθημα από το προνόμιο; Εσείς μας υποτιμάτε διαρκώς και είναι δύσκολο να αντέξουμε αυτό που θα φέρει η ‘ανταγωνιστικότητά’ σας.
Σήμερα είπα στους μαθητές μου ότι υπάρχει η πιθανότητα να τους πάρουν τα χρήματα ή τα καταναλωτικά αγαθά, αλλά ποτέ δε θα μπορέσουν να τους κλέψουν τη γνώση, την κουλτούρα τους, ούτε και να τους τις περικόψουν. Τους ενθάρρυνα να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους. Τους ευχήθηκα καλή επιτυχία για να επιτύχουν να εργαστούν ή να αναπτύξουν ένα επάγγελμα που τους ευχαριστεί και τους κάνει περισσότερο ευτυχείς. Να εργάζονται και να συνεργάζονται με ευγενή άμιλλα και όχι ανταγωνιστικά. Τότε θα απολαύσουν περισσότερα και θα αποζημιωθούν καλύτερα, όπως έχω διαπιστώσει επικοινωνώντας με δύο γενιές πολιτών, που ήταν μαθητές μου.
Σήμερα έκανα το τελευταίο μου μάθημα, αλλά φοβάμαι ότι εσείς δεν έχετε καταλάβει τίποτα.
Carlos Pulido Bordallo
πηγή
greekteachers.gr
TO ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΑ ΙΣΠΑΝΙΚΑ
Carta abierta al ministro Wert y a la consejera Figar
Después de más de treinta y cinco años trabajando como profesor en la enseñanza pública, hoy he dado la última clase. Me jubilo. No tenía pensado hacerlo, pero me obligan las circunstancias, por llamarlas así. Podría decir que Vds. tienen la culpa, pero tal vez sería demasiado simple y además encontrarían muchas razones para exculparse, ya que no entienden nada de lo que pasa en el mundo de la educación. Son Vds. los que someten a la enseñanza pública a un progresivo deterioro y a sus profesionales a adoptar actitudes de defensa que no tendrían sentido en un país que creyera que en la educación está el futuro de sus ciudadanos, que no clientes.
Hoy he dado la última clase y ya echo de menos a mis alumnos y a mis compañeros. Entre las oportunidades que encontré al iniciar mi vida laboral escogí la que estaba más cerca de mis deseos y mis sueños de joven con ilusiones. Encontré un mundo en el que la cooperación, el trabajar codo con codo suponía mayores satisfacciones que la competencia a codazos. Confieso que nunca he deseado ser competitivo, sino competente, no he pretendido ser el mejor, sino mejor, para lograr lo que en el fondo todo el mundo busca por encima de recompensas pecuniarias o de prestigiosos reconocimientos, la felicidad del día a día que se debe a poder hacer lo que realmente nos satisface, nos gusta, nos hace sentir útiles e importantes. No me avergüenzo de haber sido profesor ni funcionario público, al contrario, estoy muy orgulloso. Este orgullo, Sra. Figar, no se debe a los privilegios de los que hablaba uno de sus compañeros de gobierno. Hace un año, cuando Vd. provocó el mayor recorte que ha sufrido la enseñanza pública madrileña, el Sr. Beteta dijo que se trataba de “acabar con privilegios” (está en el archivo radiofónico), que trabajábamos poco, que debíamos aceptar el recorte en beneficio de los demás, etc. Vds. no entienden nada.
El mayor privilegio de un profesor es comunicar con sus alumnos, ofrecerles la cultura que ha recibido, darles lo mejor de sí mismo, desempeñar con honestidad el que realmente es el oficio más antiguo del mundo. En el lejano momento en el que un primate le enseña algo a otro, le transmite la cultura, esa adaptación tan característica que convierte a la especie en humana. Vds. no lo entienden así. No saben y, lo que es peor, no pueden entender, lo que se siente cuando uno o varios alumnos continúan comentando, una vez terminada la clase, el tema tratado porque ha excitado su interés. No conciben la sensación que produce en un profesor la mirada curiosa de un alumno que está pensando e intentando comprender lo que se le ha presentado, que acaba de descubrir algo sobre sí mismo o sobre el mundo que le rodea.
Vds. solo hablan de la “cultura del esfuerzo”: ¡cuánto más valdría que se esforzaran por la cultura! Pero solo piensan en seleccionar alumnos para lograr eso tan raro para mí y que llaman “excelencia”. Su excelencia me recuerda otros tiempos, espero que definitivamente pasados. Desean seleccionar excelentes dirigentes competitivos que logren extraer del esfuerzo de los demás ciudadanos la rentabilidad económica necesaria para que el país sea más y más competitivo en este mercado financiero salvaje. Pretenden preparar a los ciudadanos para el mercado y no para la vida. No les importa más que clasificarlos por medios selectivos y ofrecerlos al mercado para que les extraigan el mayor beneficio. Habrá unos pocos dirigentes de alto nivel (los “excelentes”), algunos más en la clase de los mandos medios y la mayoría será la mano de obra que será más competitiva cuanto más esclavizada esté. Y con ese fin las entidades económicas, que no culturales, emiten informes como el famoso PISA y los utilizan para elaborar un ranking de países en función de unos objetivos educativos mediatizados por sus intereses. Y Vds. a su vez, emplean estos informes para arremeter contra un sistema que, a pesar de todo, ha logrado la generación mejor preparada de la historia de España, preparada para todo, incluido el desempeño de las funciones relacionadas con la economía: el trabajo y la creatividad. Muchos titulados universitarios se ven obligados a emigrar a otros países. A Vds. no les interesan ciudadanos críticos y cultos, sino empleados eficaces. La educación es un derecho, no una inversión. Pero eso Vds. no lo entienden.
La desigualdad de oportunidades comienza con el lugar y la familia en la que se nace. Es muy difícil que los adolescentes que partieron de una considerable desventaja social alcancen las metas más altas, ya que su punto de partida está muy lejos. Por eso es necesario dedicar los mayores esfuerzos al equilibrio y no a la selección.
Existen otros objetivos que no miden las pruebas de competencias. ¿Se han planteado la labor desempeñada por los Institutos públicos en la integración de la gran cantidad de inmigrantes que han llegado a nuestro país? ¿Saben que más del 90% de la población marginal está escolarizada y saliendo de la marginación, gracias al esfuerzo de muchos profesores que resuelven día a día, casi sin ayuda y sin ningún reconocimiento, la contradicción entre los derechos de los más integrados y los que se han de integrar? ¿Saben lo difícil que es conseguir dar esperanza a jóvenes que provienen de situaciones que a Vds. les horrorizarían si las conocieran? ¿Conocen la situación de las zonas periféricas de las grandes ciudades en las que la única esperanza de los adolescentes es salir de su penuria gracias al centro público de su barrio?
Los institutos públicos han sido centros de cultura con profesores que abarcan todas las áreas del saber universal. Puesto que quieren convertir a la Universidad en lugares de formación especializada para la adquisición de competencias en el mercado y a los centros de enseñanza secundaria en entidades de selección de personal, ¿dónde se atenderá el derecho a la formación integral de todos los ciudadanos? Repito, la educación es un derecho, no una inversión. Ya dijo un poeta y profesor que “todo necio confunde valor y precio”.
En efecto los profesores somos unos privilegiados, somos más felices compartiendo que compitiendo. Pero Vds. nunca entenderán otra motivación que la competencia y la eficacia economicista y no se paran a pensar que hay seres humanos cuyos deseos y motivaciones pueden ser diferentes.
No pensaba jubilarme si las condiciones fueran las de hace unos años. He tenido miedo a perder el ánimo y a agotarme hasta renegar de un trabajo en el que he sido muy feliz. No me voy por dejar a mis queridos alumnos o a mis compañeros con los que he disfrutado del aprecio mutuo. ¿Entienden que alguien persiga el afecto antes que el prestigio? Vds. nos desprecian continuamente y es difícil aguantar lo que puede venir de su “competitividad”. A juzgar por sus disparatadas declaraciones, ¿acaso por ser tan competitivos no se habrán dopado intelectualmente y necesitan una rehabilitación?
Hoy he dicho a mis alumnos que existe la posibilidad de que les quiten el dinero o los bienes de consumo, pero que nunca les podrán robar su conocimiento, su cultura, ni siquiera con recortes. Les he animado a enriquecerse de saber, como auténticos seres humanos. Les he deseado mucha suerte para conseguir trabajar o desarrollar una tarea que les agrade y les sirva para ser más felices. Que luchen codo con codo y no a codazos. Disfrutarán más y se verán recompensados, como yo me he visto al comunicarme con dos generaciones de ciudadanos.
Hoy he dado mi última clase, pero me temo que Vds. no han entendido nada.
Carlos Pulido Bordallo
Madrid, octubre de 2012
ΕΡΕΥΝΑ: xenesglosses.eu