Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας, Εουσέμπι Αγένσα Πρατ, στο ispania.gr

Ο νέος διευθυντής του Ινστιτούτου Θερβάντες (ΙΘ) της Αθήνας, Εουσέμπι Αγένσα Πρατ (Φιγκέρες, 1967), είναι ένας άνθρωπος ανοιχτόκαρδος, πληθωρικός, εξωστρεφής, το τέλειο παράδειγμα ενός ατόμου που προέρχεται από τη Mare Nostrum. Με διαρκές χαμόγελο και μια ιδιαίτερη λάμψη στα μάτια, γεννημένος Καταλανός αλλά Έλληνας στην καρδιά, πρόσχαρα μάς δέχτηκε και απάντησε στις ερωτήσεις μας.

Συγκεκριμένα, μας μίλησε για τις προκλήσεις της δουλειάς του ως διευθυντής του ΙΘ της Αθήνας, για την κατάσταση της διδασκαλίας των ισπανικών στην Ελλάδα και τις δυνατότητες που παρουσιάζονται στα καστιλιάνικα σε διεθνές επίπεδο. Τέλος, μας εμπιστεύτηκε ένα μυστικό: την πρόθεσή του να μεταφράσει ξανά Γιάννη Ρίτσο, μετά από την παραμονή του στο σπίτι του Ρίτσου στη Μονεμβασιά (κάτι που ήδη κάνει!).

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΚΟΥΤΗ

I.–Πριν λίγες μέρες είχαμε τον εορτασμό της Ημέρας των Ισπανικών στον κόσμο. Πώς σας φαίνεται η ύπαρξη γιορτών τέτοιου είδους;

E.A–Μου φαίνεται μια καλή πρωτοβουλία που ξεκινάει φέτος. Το θέμα είναι ότι υπήρχε ένα πρόβλημα στην Ελλάδα, ένα πρόβλημα ημερομηνιών. Διότι η ημερομηνία που είχε επιλεχθεί για όλο τον κόσμο ήταν η 20^η του Ιούλη, την ίδια μέρα που εορτάζονταν τα εγκαίνια του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Το πρόβλημα υποδομής ήταν εμφανές: Δεν ξέραμε αν λόγω των εγκαινίων του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης θα ήταν κλειστοί οι δρόμοι στο κέντρο της Αθήνας και αν θα μπορούσαμε να έχουμε πρόσβαση στο κτίριο. Από την άλλη, υπήρχε και άλλο ζήτημα πιο προσωπικό, στο οποίο εγώ επέμεινα, το ζήτημα του σεβασμού: Αν συνέπιπταν η δική μας μέρα με μια μέρα τόσο σημαντική για την Ελλάδα, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως έλλειψη σεβασμού.

Συνεπώς, γι’ αυτούς τους λόγους, μας φάνηκε αρμόζον να αλλάξουμε κατ’ εξαίρεση την ημερομηνία στην Αθήνα, και, γι’ αυτό, είχαμε τη γιορτή την ημέρα του Αϊ-Γιαννιού που επίσης είναι σημαντική μέρα για την Ισπανία.

Ι.–Πώς σας φαίνεται που τα ισπανικά μιλιούνται τόσο πολύ σε παγκόσμιο επίπεδο;

Ε.Α.–Πράγματι, είμαστε τυχεροί γιατί, ουσιαστικά, τη γλώσσα και τη χώρα γέννησης δεν τα επιλέγουμε εμείς οι ίδιοι. Όπως λέει ο Λαθαρίγιο δε Τόρμες, «με γέννησαν στον Τόρμες», κι εμένα με γέννησαν στην Ισπανία, στο Φιγκέρες, δεν το αποφάσισα εγώ αυτό [γέλια].

Νιώθουμε πολύ υπερήφανοι που είμαστε μέλη αυτής της τεράστιας κοινότητας των πολλών εκατομμυρίων ισπανόφωνων. Σε κάθε περίπτωση, τα ισπανικά είναι η δεύτερη γλώσσα διεθνούς επικοινωνίας και επίσημη γλώσσα σε 21 χώρες, η δεύτερη γλώσσα της Αμερικής. Γι’ αυτό, μιλάμε για μια γλώσσα με απίστευτο μέλλον.

Ι.–Θα συνεχίσει να διευρύνεται η χρήση των καστιλιάνικων;

E.A.–Εγώ πιστεύω πως τη διαφορά θα την κάνει η Αμερική. Δηλαδή, είτε θέλουμε είτε όχι, βρισκόμαστε σε έναν κόσμο παγκοσμιοποιημένο, αλλά η αλήθεια είναι ότι δε μετράμε όλοι το ίδιο, και η Αμερική εξακολουθεί να είναι η πρώτη δύναμη.

Όμως τα ισπανικά είναι η δεύτερη γλώσσα της Αμερικής. Υπάρχουν πόλεις, όπως το Νέο Μεξικό ή το Μαϊάμι, όπου, σε ορισμένες γειτονιές ή περιοχές, τα ισπανικά είναι η πρώτη γλώσσα. Γι’ αυτό, το γεγονός της εδραίωσης των ισπανικών ως δεύτερης γλώσσας στην Αμερική θα της δώσει μια απίστευτη ισχύ ανά τον κόσμο, παρόλο που τα κινέζικα ή τα ινδικά είναι γλώσσες με περισσότερους ομιλητές απ’ ό,τι τα ισπανικά.

Ι.–Μιας και μιλάμε για τα κινέζικά, είναι αλήθεια πως το διεθνές εμπόριο προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες στα κινέζικα, που δεν προσφέρονται στα ισπανικά...

E.A.–Ναι, είναι αλήθεια παρόλο που, σε κάθε περίπτωση, τα κινέζικα ή τα ινδικά περιορίζονται πολύ στο δικό τους συγκεκριμένο χώρο. Αντίθετα, σε διεθνές επίπεδο, σε τομείς όπως το εμπόριο ή η επικοινωνία, τα ισπανικά είναι η δεύτερη γλώσσα. Μιλιούνται σε 21 χώρες και, με αφετηρία την Αμερική, τα ισπανικά θριαμβεύουν και κερδίζουν πολύ έδαφος.

Από την άλλη, δεν είναι όλα ρόδινα. Θεωρώ ότι η μεγάλη εκκρεμότητα που έχουμε είναι με την Ευρώπη. Εμείς μιλάμε μια γλώσσα που είναι η δεύτερη γλώσσα διεθνούς επικοινωνίας, αλλά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι μια γλώσσα που δε μετρά. Για παράδειγμα, αν μιλάς ισπανικά, δύσκολα μπορείς να ταξιδέψεις σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Αγγλία, μεγάλες χώρες και μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Είναι αλήθεια και δεν μπορούμε να την κρύψουμε. Εκεί, λοιπόν, βρίσκεται η μεγάλη εκκρεμότητα: Δεν είναι η Αμερική αλλά, περιέργως, η ήπειρός μας η γενέτειρα των ισπανικών. Εδώ είναι που ίσως πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση, και πιστεύω πως τα Ινστιτούτα Θερβάντες, από κοινού με τα ισπανικά Γραφεία Εκπαίδευσης, παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στις χώρες όπου έχουμε παραρτήματα.

Άρα, η κατάσταση είναι πολύ καλή σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά έχουμε εκείνο το αγκαθάκι καρφωμένο, που είναι η Ευρώπη, παρόλο που έχω πληροφορηθεί πως η Ισπανία θα επωφεληθεί της προεδρίας της ΕΕ, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2010, για να εξαπλώσει τη χρήση των ισπανικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ι.–Όσον αφορά τα αγγλικά, πώς πρέπει να ενεργήσουν τα καστιλιάνικα ενάντια στην ευκολία και απλότητα των αγγλικών;

E.A.–Σε κάθε περίπτωση, η πρωτιά που κατέχουν τα αγγλικά ως γλώσσα είναι αδιαμφισβήτητη και εμείς ποτέ δε σκεφτήκαμε να εκτοπίσουμε κανέναν από τη θέση του. Προσωπικά, δεν το βλέπω ως μια σταυροφορία ενάντια σε κανέναν. Απλώς, εμείς δεν έχουμε τίποτα να πουλήσουμε, δε χρειάζεται να πείσουμε κανέναν.

Ι.–Παρόλο που πολλοί πιστεύουν πως το Ίντερνετ αποτελεί μια απειλή, ο πρώην διευθυντής του ΙΘ, Φρανθίσκο Μορένο, είπε ότι το Ίντερνετ προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία για τα ισπανικά. Είστε σύμφωνος;

Ε.Α.–Ναι. Όντως, πιστεύω πως τα ισπανικά είναι πολύ σημαντική γλώσσα σε διεθνές επίπεδο, η δεύτερη μετά τα αγγλικά, και όσον αφορά τις ιστοσελίδες επίσης βρίσκεται σε πολύ υψηλή θέση. Γι’ αυτό, εγώ θεωρώ ότι το Ίντερνετ σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί απειλή. Από την άλλη, θα συνεχίσουμε να είμαστε σε επιφυλακή. Η προσωπική μου εκτίμηση όταν συνδέομαι είναι η εξής: Άλλοτε πολλές διεθνείς ιστοσελίδες ήταν μόνο στα αγγλικά, αλλά τώρα βλέπω ότι πολλές από αυτές έχουν βάλει μια ισπανική σημαιούλα, δηλαδή, είναι μεταφρασμένες στα ισπανικά.

I.–Το έτος 2006-2007 ξεκίνησε η εφαρμογή ενός πιλοτικού προγράμματος ισπανικής γλώσσας σε έξι δημόσια γυμνάσια της Ελλάδας. Η ισπανική γλώσσα στην ελληνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση είναι πλέον πραγματικότητα. Θεωρείτε ότι τα ισπανικά έχουν μεγάλες δυνατότητες σε αυτή τη βαθμίδα εκπαίδευσης στην Ελλάδα;

Ε.Α.–Ασφαλώς, τα ισπανικά έχουν πολλές πιθανότητες να γίνουν μια ισχυρή γλώσσα στην Ελλάδα. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για τους μαθητές του ΙΘ, που λαμβάνουν νομοθετικά μη ρυθμιζόμενη εκπαίδευση, είναι δυνατή ξένη γλώσσα. Αλλά, πιστεύω ακλόνητα ότι στη νομοθετικά ρυθμιζόμενη εκπαίδευση μπορεί να γίνει μια πολύ σημαντική γλώσσα, παρά τις αντιδράσεις που μπορεί να υπάρξουν.

Ι.–Δηλαδή;

E.A.–Το λέω γιατί υπήρξε, για παράδειγμα, τώρα στο θέμα των ισπανικών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, μια αντίδραση λιγάκι μαχητική κάποιες φορές, για παράδειγμα, από συλλόγους καθηγητών γαλλικών ή άλλων γλωσσών κατά της ισπανικής.

Ι.–Ίσως επειδή τα συμφέροντά τους βρίσκονται σε κίνδυνο...

Ε.Α.–Να ξεκαθαρίσουμε όμως ότι τα συμφέροντά τους είναι συμφέροντα αποκλειστικά εργασιακά. Από πλευράς μου ξέρω ότι –παρόλο που δεν μπορώ να μιλήσω εξ ονόματος της εκπαιδευτικής ακολούθου, Κας. Κάρμεν Πόνθε, αλλά πιστεύω πως θα μου επέτρεπε να το πω, αφού έχουμε μιλήσει σχετικά και θεωρώ ότι και εκείνη θα συμφωνούσε με την άποψή μου– εμείς, σε κάθε περίπτωση, πότε δεν κάναμε μια μαχητική καμπάνια. Εμείς δε θα έρθουμε ποτέ σε σύγκρουση ούτε θα εμπλακούμε σε πόλεμο ενάντια σε κανέναν, ούτε πιστεύουμε ότι η ισπανική γλώσσα χρειάζεται να αποδείξει κάτι. Τα ισπανικά είναι αυτό που είναι: έχουμε ως εγγύηση μια κουλτούρα και μια λογοτεχνία και ένα μεγαλύτερο αριθμό ομιλητών. Πιστεύω πως τα ισπανικά μπορούν να φτάσουν να γίνουν η δεύτερη γλώσσα, με τον καιρό, στην ελληνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Ι.– Μιλώντας για αριθμούς, πόσοι μαθητές είναι εγγεγραμμένοι στο ΙΘ της Αθήνας;

Ε.Α.– Το ακαδημαϊκό έτος 2008-2009 είχαμε 2011 μαθητές που είχαν κάνει εγγραφή στα δυο εξάμηνα. Με άλλα λόγια, είχαμε πάνω από 2000 εγγραφές και πραγματικούς μαθητές, φυσικά πρόσωπα ας πούμε, και γύρω στους 1000 οποιαδήποτε στιγμή του έτους.

Ι.–Και οι μαθητές που έκαναν εγγραφή για τις εξετάσεις DELE; Γιατί λέγεται ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει πάντα την πρώτη θέση...

Ε.Α.–Φέτος μειώθηκε λιγάκι ο αριθμός, είχαμε γύρω στις 5000¹ εγγραφές, αλλά η Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται στην πρώτη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι το κέντρο με το μεγαλύτερο αριθμό εξεταζόμενων για τα διπλώματα DELE, το οποίο δεν παύει να είναι παράξενο γιατί υπερβαίνουν σε αριθμό πόλεις όπως η Κωνσταντινούπολη, το Παρίσι, το Λονδίνο ή η Ρώμη, πόλεις με πολύ περισσότερους κατοίκους απ’ ό,τι η Αθήνα.

Επομένως, υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα ισπανικά και ο αριθμός των εξεταζόμενων για τα διπλώματα DELE στην Ελλάδα επιτρέπει να αξιολογήσουμε τη σημασία των ισπανικών στη χώρα αυτή. Επίσης, πιστεύω πως αυτή η πρώτη θέση στα πτυχία DELE είναι ένα χαρακτηριστικό του ελληνικού λαού, διότι θέλουν να τα αποκτήσουν όλα.

Ι.–Κε. Αγένσα, αυτό λέγεται διπλωματίτιδα…

Ε.Α.–[Γέλια] Ναι, είναι διπλωματίτιδα, αλλά μου φαίνεται πως είναι κάτι καλό και ενδεδειγμένο, αφού το ελληνικό Δημόσιο σου ζητάει ένα δικαιολογητικό. Άρα, πρέπει να έχεις αποκτήσει έναν τίτλο προηγουμένως.

Ι.–Ποια είναι τα βασικά προβλήματα στη διδασκαλία της ισπανικής ως ξένης γλώσσας σε Έλληνες μαθητές;

Ε.Α.–Εγώ θεωρώ, και δεν είναι κομπλιμέντο, όπως λέτε οι Έλληνες, ότι η αλήθεια είναι πως οι Έλληνες έχετε μεγάλη ευκολία στην εκμάθηση γλωσσών. Είναι ένα πράγμα που πάντα μου προκαλούσε εντύπωση. Ίσως το γεγονός ότι μιλάτε μια γλώσσα δύσκολη και λίγο γνωστή στην Ευρώπη, με έναν περιορισμένο αριθμό ομιλητών και μια διαφορετική γραφή, σας αναγκάζει από πολύ μικρούς να μάθετε μια ακόμη γλώσσα, μια δεύτερη γλώσσα όπως τα αγγλικά. Και, από εκεί και πέρα, έχετε μεγάλη ευκολία... κάτι που δε συμβαίνει στην Ισπανία.

Υπάρχει ένα θέμα το οποίο έχω ακούσει πολλές φορές και πιστεύω ότι ήδη ξεπερνιέται: Πολλοί μου λένε ότι πήγαν ταξίδι στην Ισπανία και ότι εκεί ο κόσμος δε μιλάει αγγλικά, δε μιλάει άλλες γλώσσες.

Ι.–Εγώ πιστεύω ότι οι Ισπανοί μιλάνε αγγλικά, αλλά διστάζουν ή ντρέπονται λίγο περισσότερο ίσως...

Ε.Α.–Πιθανόν να είναι αυτό. Εγώ νομίζω ότι στις νέες γενιές ξεπερνιέται αυτό, οι νεαρότεροι Ισπανοί μιλάνε καλά αγγλικά. Αλλά οι Έλληνες μιλάτε με ευκολία ξένες γλώσσες και με μεγάλη ευκολία μαθαίνετε ισπανικά, ίσως να υπάρχει μια έμφυτη ευκολία στην εκμάθηση αυτής της γλώσσας.

Από την άλλη, δεν πιστεύω ότι υπάρχουν εύκολες ή δύσκολες γλώσσες. Καθεμιά έχει τη δυσκολία της. Τα ισπανικά έχουν το πρόβλημα του ser/estar, αλλά είναι μια αντικειμενική πραγματικότητα ότι τα ισπανικά έχουν μικρό βαθμό ανωμαλίας: είναι μια γλώσσα που διαθέτει αρκετή ομαλότητα, για παράδειγμα στο ρηματικό σύστημα. Ακόμα, η φωνητική είναι πολύ εύκολη, όπως η δική σας φωνητική για εμάς.

Ι.–Φυσικά, το φωνηεντικό σύστημα είναι σχεδόν ίδιο: i, e, a, o, u.

Ε.Α.–Ναι, η φωνητική έχει 5 φωνήεντα. Για παράδειγμα, τα καταλανικά είναι άλλη ιστορία...

Ι.–Αυτά τα φωνήεντα των καταλανικών!: άλλα είναι ανοιχτά, άλλα κλειστά, αλλά μισάνοιχτα κι άλλα μισόκλειστα...

E.A.–[Γέλια] Ναι, στα καταλανικά είναι φοβερό πράγμα. Και αυτό μας ζημιώνει, γιατί, παρόλο που εγώ μιλάω ισπανικά και πιστεύω πως τα μιλάω σωστά, η καταλανική προφορά με προδίδει...

Ι.–[Γέλια].

Ε.Α.–Ναι, γιατί έχουμε μια διαβολεμένα δύσκολη φωνητική που μας ακολουθεί σε οποιαδήποτε γλώσσα [γέλια]. Συνοψίζοντας, τα ισπανικά έχουν μια πολύ απλή φωνητική για τους Έλληνες και είναι μια γλώσσα με αρκετά περιορισμένο επίπεδο δυσκολίας. Επίσης, είναι μια γλώσσα που αρέσει γιατί κουβαλά μια κουλτούρα που ασκεί έλξη στην Ελλάδα, μια κουλτούρα όπου ενώνεται το ισπανικό με το ιβηροαμερικάνικο στοιχείο. Είναι μια γλώσσα που σου ανοίγει πόρτες σε 21 χώρες, με τις λογοτεχνίες, τους χορούς, τις παραδόσεις του, κ.λπ. και αυτό είναι το κόλπο των ισπανικών.

Ι.–Είναι δυνατό να αποκτήσουμε μια καλή διδασκαλία των ισπανικών στα ελληνικά σχολεία;

Ε.Α.– Απλώς χρειάζεται οι καθηγητές να έχουν ένα καλό επίπεδο στα ισπανικά, που πιστεύω ότι το έχουν. Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ ότι τα ισπανικά μπορούν να αποτελέσουν για τους Έλληνες μαθητές ένα καλό στοίχημα για το μέλλον και να έχουν έτσι μια καλύτερη επαγγελματική κατάσταση. Τα ισπανικά ανοίγουν πόρτες και πιστεύω πως με αυτά τα τρία χρόνια που θα τα διδαχθούν οι μαθητές στο γυμνάσιο, μπορούν να αποκτήσουν ένα επίπεδο που θα τους επιτρέπει να εκφράζονται παραπάνω από σωστά.

Ι.–Δυστυχώς δεν υπάρχει ικανοποιητικός αριθμός μεταπτυχιακών ή διδακτορικών προγραμμάτων που να έχουν σχέση με την ισπανική γλώσσα. Αυτό το γεγονός ωθεί πολλούς Έλληνες φοιτητές, που θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην ισπανική γλώσσα, να πάνε στο εξωτερικό. Πιστεύετε ότι θα μπορούσε το ΙΘ της Αθήνας να βοηθήσει στη δημιουργία μεταπτυχιακών προγραμμάτων σε συνεργασία με τα ελληνικά πανεπιστήμια όπου διδάσκονται τα ισπανικά;

Ε.Α.–Καταρχάς, ως ίδρυμα, εμείς μεριμνούμε για τα ισπανικά στο περιθώριο της νομοθετικά ρυθμιζόμενης εκπαίδευσης, στο περιθώριο των γυμνασίων, λυκείων και πανεπιστημίων. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, αυτοί είναι οι πρώτοι που θέλουν μια καλή παρουσία των ισπανικών στη Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Γι’ αυτό, εμείς δε χάνουμε ευκαιρία σε κάθε συνάντηση με τον Έλληνα Υπουργό Παιδείας, με υφυπουργούς ή με τον Γενικό Γραμματέα να προσπαθούμε να ανοιχτούν περισσότερα τμήματα ισπανικών στην Ελλάδα. Γιατί αυτός είναι ο στόχος: να έχουν τα ισπανικά μια σταθερή παρουσία.

Εμφανώς πιο αργά απ’ ό,τι εμείς θα θέλαμε, αλλά με κάποιο ρυθμό, σιγά-σιγά γίνονται κινήσεις για να αυξηθεί η παρουσία των ισπανικών. Αν έχουν μια καλή παρουσία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, θα είναι ένα σημαντικότατο σημείο εκκίνησης γιατί αυτοί που θα διδαχτούν ισπανικά στη Δευτεροβάθμια, θα θελήσουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο Πανεπιστήμιο. Σε τελική ανάλυση, πιστεύω πως η μεγάλη εκκρεμότητα που υπάρχει με τα ισπανικά είναι στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Αν δεν μπουν, για άσχετους λόγους, περιορισμοί στα ισπανικά, πιστεύω πως βραχυπρόθεσμα θα δούμε περισσότερα τμήματα ισπανικών στα ελληνικά πανεπιστήμια. Μακάρι να γίνει εφικτό και να προτείνονται τα ισπανικά επί ίσοις όροις με οποιαδήποτε άλλη γλώσσα και να μπορεί ο μαθητής να κάνει την επιλογή.

Ι.–Ποιες είναι οι προκλήσεις του ΙΘ της Αθήνας για τη χρονιά που έρχεται;

Ε.Α.–Τώρα το ΙΘ της Αθήνας βρίσκεται σε διαδικασία αλλαγής, μεταμόρφωσης. Πραγματοποιούμε τη μετακίνησή του σε νέο κτίριο, στην οδό Μητροπόλεως 23, που θα μας επιτρέψει μια ακόμα μεγαλύτερη προβολή και βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών μας. Αυτή η μετακίνηση θα μας δώσει μια σειρά δυνατοτήτων: θα αυξηθούν οι τάξεις, θα έχουμε ένα δικό μας χώρο εκθέσεων, ένα συνεδριακό χώρο 150 θέσεων, κ.λπ. Επιπλέον, θέλαμε αυτή η αλλαγή να συνοδευτεί από κάτι μεγαλύτερο. Για παράδειγμα, όσον αφορά τις πολιτιστικές δραστηριότητες, του χρόνου θα φιλοξενήσουμε μια έκθεση του Νταλί και μια του Μιρό. Επίσης, αναφορικά με τα μαθήματα, έχουμε διευρύνει το φάσμα με νέα τμήματα: Θα υπάρχουν μαθήματα ισπανικών για παιδιά από 8 ετών και πάνω, μαθήματα ισπανικής κουζίνας, μαθήματα χορού. Και μια καινοτομία: Το ΙΘ της Αθήνας θα προσφέρει ένα σχολικό δίπλωμα DELE από του χρόνου.

Συνοψίζοντας, θέλουμε η αλλαγή να μην είναι μια απλή μετακίνηση, αλλά να ταυτιστεί με μια νέα προβολή του ΙΘ. Θέλουμε να ενισχύσουμε τη μοντέρνα εικόνα της Ισπανίας, να παγιώσουμε την ιδέα μιας χώρας ανεκτικής και να ενισχύσουμε τις υπόλοιπες επίσημες γλώσσες. Το γεγονός ότι στην Ισπανία μιλιούνται τόσες γλώσσες για μένα είναι πλούτος. Σου δίνω ένα προσωπικό παράδειγμα: Εγώ είμαι Καταλανός και τα καταλανικά είναι η γλώσσα έκφρασης μου, αλλά τα παιδιά μου με ξεπερνούν γιατί μιλούν καταλάνικά, βασκικά (η γυναίκα μου είναι Βάσκα) και ισπανικά. Είμαστε, να το θέσω έτσι, το τέλειο παράδειγμα του κράτους των Αυτονομιών. Μόνο τα γαλικιανά μάς μένουν για να συμπληρωθεί η γκάμα [γέλια].

Ι.–Αποτελεί προνόμιο για σας η διεύθυνση του ΙΘ της Αθήνας;

Ε.Α.–Νιώθω τεράστια υπερηφάνεια που διευθύνω το ΙΘ της Αθήνας και, πραγματικά, είναι ένα προνόμιο. Βέβαια, πρέπει να σου πω ότι γνωρίζω πολύ καλά πως σε ριζοσπαστικούς καταλανικούς πυρήνες το γεγονός ότι εγώ διευθύνω ένα ΙΘ, όντας Καταλανός και έχοντας ως μητρική μια γλώσσα που δεν είναι τα ισπανικά, δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητό. Αλλά εγώ δεν έχω πρόβλημα, δε νιώθω καθόλου άσχημα, μιας και για μένα είναι τιμή να διευθύνω ένα ΙΘ –ακόμα περισσότερο στην Ελλάδα, αφού νιώθω Έλληνας κατά το ήμισυ– και υπερηφάνεια να παρουσιάζω το πιο όμορφο που έχει μια χώρα, το οποίο είναι η κουλτούρα.

Ι.–Υπάρχουν σχέδια να δημιουργηθεί ένα κέντρο του ΙΘ στη Θεσσαλονίκη; Το λέω γιατί, δικαιολογημένα, αυτοί που είναι από τη Βόρεια Ελλάδα νιώθουν κάπως εγκαταλειμμένοι.

E.A.–Υπήρχε ένα σχέδιο να ανοίξει ένα ΙΘ στη Θεσσαλονίκη και όταν εγώ ήρθα εδώ το 2007 ο παλιός διευθυντής του ΙΘ της Αθήνας, Κος. Μπάδενας δε λα Πένια, μου μίλησε γι’ αυτό. Ήταν ένα σχέδιο που είχε προχωρήσει αρκετά, μάλιστα είχε βρεθεί ένα κτίριο για αυτό το σκοπό... Αυτό που συνέβη ήταν ότι η οικονομική κρίση τα σταμάτησε όλα και, γι’ αυτό, έμενε μετέωρο το εγχείρημα. Αλλά το σχέδιο να ανοίξουμε ένα ΙΘ στη Θεσσαλονίκη δεν έχει εγκαταλειφθεί, εξακολουθεί να υπάρχει. Περιμένουμε μια κατάλληλη στιγμή, όταν θα έχει περάσει αυτή η κρίση, για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε με αυτό το σχέδιο, που έχει μείνει στην άκρη για την ώρα, για λόγους άσχετους όπως η κρίση, αλλά δεν έχει ματαιωθεί.

Ι.–Πώς σας φαίνεται η Ελλάδα;

Ε.Α.–Μου αρέσει πάρα πολύ η Ελλάδα! Πιστεύω πως η Ελλάδα είναι η χώρα υιοθεσίας μου. Όταν η γυναίκα μου κι εγώ σηκωνόμαστε, πριν ακόμα ετοιμάσουμε καφέ, μισοκοιμισμένοι ακόμα, το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να ανοίξουμε το σύστημα μουσικής για να ακούσουμε ελληνική μουσική. Νιώθουμε Έλληνες, μας αρέσει πολύ η χώρα και η Ελλάδα είναι για μας η δεύτερη πατρίδα μας. Εξάλλου, είμαι σίγουρος ότι ο γιος μου ή η κόρη μου θα παντρευτούν με Έλληνα ή Ελληνίδα [γέλια].

I.–Ήσασταν καθηγητής αρχαίων ελληνικών στην ισπανική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και καθηγητής αρχαίων ελληνικών καθώς και νέων στο Πανεπιστήμιο της Τζιρόνα. Τι γνώμη έχετε για την περιφρονητική μεταχείριση που λαμβάνουν τα ελληνικά και τα λατινικά στα ισπανικά προγράμματα σπουδών;

Ε.Α.–Ανεξάρτητα από το εργασιακό θέμα που αυτό συνεπάγεται, ειλικρινά μου φαίνεται πως πρόκειται για παραλογισμό, γιατί εμείς είμαστε μια χώρα με μεσογειακή κουλτούρα. Η ισπανική κουλτούρα, που είναι μια ευρωπαϊκή κουλτούρα, έχει διαμορφωθεί από τρεις παράγοντες που είναι τρεις πόλεις: Αθήνα, Ρώμη και Ιερουσαλήμ, και νομίζω πως με αυτή τη σειρά κιόλας.

Θεωρώ ότι θα αντιληφθούν ένα πράγμα που οι πολιτικοί δε θέλουν να καταλάβουν, κι αυτό είναι ότι αν βγάλουν ή μειώσουν την παρουσία των λατινικών και των ελληνικών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, θα δουν έπειτα ότι οι μαθητές δε θα ξέρουν ισπανικά, δε θα ξέρουν να κάνουν συντακτική ανάλυση. Για παράδειγμα, εγώ δεν είχα αφομοιώσει την ισπανική σύνταξη μέχρις ότου έμαθα λατινικά και ελληνικά. Γι’ αυτό, πιστεύω ότι οι συνέπειες θα είναι πολύ αρνητικές. Αν αφαιρέσουμε αυτή τη βάση, πριονίζουμε τις ίδιες μας τις ρίζες.

Ι.–Ήταν πραγματική ευχαρίστηση η συζήτηση μαζί σας. Ευχαριστώ πολύ.

Ε.Α.–Και για μένα ήταν χαρά. Ευχαριστώ πολύ.

Συνέντευξη: Μαρία Κουτή

Μετάφραση στα ελληνικά: Βίκυ Ρούσκα

Επιμέλεια: Μαρία Κουτή, Emmanuel Vinader, Βίκυ Ρούσκα

Σημείωση:
¹ Λείπει η προκήρυξη του Νοεμβρίου.

El nuevo director del Instituto Cervantes de Atenas, Eusebi Ayensa Prat (Figueres, 1967), es un hombre efusivo, pletórico, extrovertido, el perfecto ejemplo de una persona que proviene del Mare Nostrum. Con su sonrisa permanente y un brillo especial en los ojos, catalán de nacimiento pero griego de corazón, se mostró encantado de atendernos y de responder a nuestras preguntas.

De hecho, nos ha hablado sobre los retos de su trabajo como director del IC de Atenas, la situación de la enseñanza del español en Grecia y las posibilidades que se le presentan al castellano a nivel internacional. Por último, nos confió un secreto: su intención de traducir de nuevo a Yannis Ritsos, después de su estancia en la casa de Ritsos en Monemvasia (¡algo que está haciendo ya!).

Por MarÍa Kouti

I.–Hace poco tuvimos la celebración del Día del Español en el mundo. ¿Qué le parece que existan celebraciones de ese tipo?

E.A.–Me parece una buena iniciativa que empieza este año. Lo que pasa es que hubo un problema en Grecia, un problema de fechas. Es que la fecha escogida para todo el mundo era el 20 de junio, el mismo día que se celebraba la inauguración del museo de la Acrópolis. El problema de infraestructura era evidente: no sabíamos hasta qué punto la inauguración del museo de la Acrópolis, quizás, comportaría que el centro de Atenas estuviera cortado y no pudiéramos acceder al edificio. Por otra parte, había otro tema más personal, en el que yo también insistí, que era el tema del respeto: hacer coincidir nuestro día con un día tan importante para Grecia, podía ser visto como una falta de respeto.

Entonces, por estos motivos, nos pareció que era conveniente cambiar de fecha en Atenas de manera excepcional y, por eso, lo celebramos el pasado día de San Juan, que también es un día importante para España.

I.–¿Qué le parece que el español se hable tanto a nivel mundial?

Ε.Α.–De hecho, es una suerte para nosotros porque, en el fondo, una lengua y un país de nacimiento no lo escoge uno mismo. Como dice el Lazarillo de Tormes, «me nacieron en Tormes», a mí también me nacieron en España, en Figueres, yo esto no lo decidí [risas].

Nos sentimos muy orgullosos de participar de esta enorme comunidad de hispanohablantes, constituida por muchos millones. En cualquier caso, el español es la segunda lengua de comunicación internacional y es idioma oficial en 21 países, la segunda lengua de América. Por tanto, estamos hablando de una lengua con un futuro increíble.

Ι.–¿Se seguirá ampliando el uso del castellano?

Ε.Α.–Yo creo que la clave la marcará América. Es decir, queramos o no queramos, estamos en un mundo globalizado, pero es verdad que no contamos todos lo mismo, y América sigue siendo la primera potencia.

Pero el español es la segunda lengua de América. Hay ciudades, como Nuevo México o Miami, en las que, según qué barrios o zonas, el español es la primera lengua. Por tanto, el hecho de que se afiance el español como segunda lengua en América supondrá una potencia universal increíble, a pesar de que el chino o el hindú son lenguas con más hablantes que el español.

I.– Ya que hablamos del chino, es verdad que el comercio internacional ofrece más oportunidades al chino, que no se le presentan al español…

E.A.– Sí, es verdad aunque, en cualquier caso, el chino o el hindú quedan muy reducidos en su espacio concreto. En cambio, a nivel internacional, a nivel de comercio o de comunicación, el español es la segunda lengua. Se habla en 21 países y, a partir de América, el español está triunfando y se está ganando mucho terreno.

Por otra parte, no todo es color de rosa. Creo que la gran asignatura pendiente es Europa. Nosotros hablamos una lengua que es la segunda lengua de comunicación internacional, pero en muchos países europeos es una lengua que no cuenta. Por ejemplo, hablando español, difícilmente puedes viajar a países como Alemania, Francia, Inglaterra, grandes países y grandes potencias europeas. Es una verdad y no podemos ocultarla. Ahí, pues, está la gran asignatura pendiente: Νo lo es en América pero lo es, curiosamente, en nuestro continente donde nació el español. Es ahí donde, quizás, debemos poner más énfasis, y creo que los Institutos Cervantes, junto con las asesorías de educación españolas, tienen un papel muy importante a jugar en los países donde estamos implantados.

Por tanto, la situación es muy buena a nivel mundial, pero tenemos esa pequeña espina clavada, que es Europa, aunque tengo constancia de que se va a aprovechar la presidencia de la UE por parte de España, el primer semestre de 2010, para extender el uso del español a nivel europeo.

I.–¿En cuanto al inglés, cómo debe actuar el castellano contra la facilidad y sencillez del inglés?

E.A.–En cualquier caso, la primacía del inglés como primera lengua es indiscutible y nosotros no nos planteamos en ningún momento desbancar a nadie. Personalmente, no lo veo como una cruzada contra nadie. Simplemente, nosotros no tenemos que vender nada, no tenemos que convencer a nadie.

I.–Aunque muchos piensan que Internet supone una amenaza, el ex director del IC, Francisco Moreno, dijo que Internet ofrece una gran oportunidad para el español. ¿Está de acuerdo?

E.A.–Sí. De hecho, creo que el español es una lengua muy importante a nivel internacional, la segunda después del inglés, y en tema de páginas web está también en una posición altísima. Por tanto, yo creo que Internet no supone ninguna amenaza. Por otra parte, no debemos bajar la guardia. Mi apreciación personal cuando me conecto es la siguiente: antes muchas páginas web internacionales estaban sólo en inglés, pero ahora veo que muchas de ellas ponen una banderita en español, o sea, están traducidas al español.

I.–En el curso 2006/2007 comenzó la implantación del español en seis gimnasios de la enseñanza pública griega como programa piloto. La lengua española en la enseñanza secundaria griega ya es una realidad. ¿Considera que el español tiene muchas posibilidades en este grado académico en Grecia?

E.A.–Desde luego que sí, el español tiene muchas posibilidades de convertirse en una lengua potente en Grecia. A nivel de alumnos del IC, que son alumnos de enseñanza no reglada, lo está siendo como lengua extranjera. Pero, creo firmemente que en la enseñanza reglada puede convertirse en una lengua muy importante, a pesar de las reacciones que puede haber.

I.–¿O sea?

E.A–Lo digo porque ha habido, por ejemplo, ahora en el tema del español en la secundaria, una reacción a veces un poco beligerante, por ejemplo, de asociaciones de profesores de francés o de otros idiomas contra el español.

I.–Ha sido quizás porque sus intereses se encuentran en peligro…

E.A.–Que quede muy claro que sus intereses son puramente intereses laborales. Por nuestra parte me consta que –aunque no puedo hablar en nombre de la agregada de educación, Sra. Carmen Ponce, pero creo que me permitiría decirlo, ya que lo hemos hablado y creo que ella también suscribiría mi opinión– nosotros, en cualquier caso, nunca hemos hecho una campaña beligerante. Nosotros no entraremos nunca en conflicto ni en guerra contra nadie, ni creemos que la lengua española necesite demostrar nada. El español es lo que es: tenemos una cultura y una literatura que nos avalan y tenemos un número mayor de hablantes. Creo que el español puede perfectamente llegar a ser la segunda lengua, con el tiempo, en la secundaria griega.

I.–Hablando de números, ¿cuántos alumnos están matriculados en el IC de Atenas?

E.A.–En el curso académico 2008/2009 hemos tenido 2011 alumnos, que son los alumnos matriculados en los dos semestres. En otras palabras, matrículas hemos tenido más de 2000 y alumnos reales, personas físicas por así decirlo; en cualquier momento de curso, unos mil.

I.–¿Y alumnos matriculados para los diplomas DELE? Porque se dice que Grecia se coloca siempre en el primer puesto…

E.A.–Este año ha bajado un poquito el número, hemos tenido cerca de 5000¹ matrículas, pero sigue estando Grecia en el primer puesto a nivel mundial. Es el centro con más DELEs en el mundo, lo cual no ha dejado de ser curioso porque tenemos más DELEs que ciudades como Estambul, París, Londres o Roma, ciudades con muchos más habitantes que Atenas.

En definitiva, hay un creciente interés por el español y este número de DELEs en Grecia permite calibrar el estado de salud del español en el país heleno. Además, creo que el número mayor de DELEs en Grecia es una característica propia del pueblo griego, que es que quieren obtener todos sus títulos.

I.–Sr. Ayensa, esto se llama titulitis…

E.A.–[Risas] Sí, es titulitis, pero me parece muy bien y es una cosa muy digna, ya que la administración griega te pide una justificación. Entonces, necesitas tener un título previamente.

I.–¿Cuáles son los principales problemas a la hora de enseñar el español como lengua extranjera a aprendices griegos?

E.A.–Yo pienso, y no lo digo como komplimento [cumplido], como decís los griegos, que la verdad es que tenéis mucha facilidad para aprender idiomas. Es una cosa que a mí siempre me ha llamado la atención. Quizás el hecho de hablar una lengua difícil y una lengua poco conocida en Europa, con un número de hablantes limitado y con una grafía distinta, os obliga desde muy jóvenes a aprender otro idioma, un segundo idioma como es el inglés. Y, a partir de ahí, tenéis mucha facilidad… cosa que no pasa en España.

Hay un tema que se ha dicho muchas veces y creo que se está superando: Muchos me dicen que han ido a España de viaje y que allí la gente no habla inglés, no habla otros idiomas.

I.–Pues, yo creo que los españoles sí que hablan inglés, pero les da un poco más de apuro o de corte quizás…

E.A.–Posiblemente es esto. Yo creo que en las generaciones jóvenes se está superando esto, los jóvenes españoles hablan bien el inglés. Pero los griegos habláis con facilidad idiomas extranjeros y con mucha facilidad aprendéis español, hay quizás una facilidad innata de aprender este idioma.

Por otro lado, tampoco creo que haya idiomas fáciles o difíciles. Cada idioma tiene su dificultad. El español tiene el problema de ser/estar, pero es una realidad objetiva que el español tiene poca irregularidad: es un idioma bastante regular, por ejemplo en su sistema verbal. Luego, la fonética es muy fácil, como lo es vuestra fonética para nosotros.

I.–Claro, el sistema vocálico es casi igual: i, e, a, o, u.

E.A.–Sí, es una fonética de 5 vocales. Por ejemplo, el catalán es otra historia.

I.–Uy, las vocales del catalán: otras que se abren, otras que se cierran, otras que se medio abren y otras que se medio cierran…

E.A.–[Risas] Sí, en el catalán es una cosa terrible. Y eso nos perjudica, porque, aunque yo hablo español y creo que lo hablo correctamente, el acento catalán me traiciona…

I.–[Risas].

E.A.–Sí, porque tenemos una fonética tan endiabladamente difícil que nos marca en cualquier idioma [risas]. Resumiendo, el español tiene una fonética muy sencilla para los griegos y es un idioma con un nivel de irregularidad bastante limitado. Además, es un idioma que gusta porque conlleva toda una cultura que atrae mucho en Grecia, una cultura de lo hispano en la que se une lo español con lo iberoamericano. Es un idioma que te abre la puerta a 21 países, con sus literaturas, bailes, tradiciones, etc. y esta es la baza del español.

I.–¿Es posible obtener una buena enseñanza del español en las escuelas griegas?

E.A.–Simplemente se trata de que haya un buen nivel de los profesores del español, que creo que lo tienen. En cualquier caso, considero que el español puede ser para los alumnos griegos una buena apuesta del futuro y tener así una mejor situación laboral. El español te abre puertas y creo que en estos tres años que se puede cursar en el yimnasio [3 primeros años de la ESO] se puede llegar a dominar, más que con corrección.

I.–Lamentablemente no hay suficiente número de programas de postgrado o doctorados relacionados con la lengua española. Este hecho conduce a muchos estudiantes griegos, que desean continuar con sus estudios en lengua española, a desplazarse al extranjero. ¿Cree que podría el IC de Atenas ayudar en la creación de programas de postgrado en colaboración con las universidades griegas donde se imparte el español?

E.A.–De entrada, como institución, nosotros estamos pensando en el español al margen de las enseñanzas regladas, al margen de lo que son los institutos y las universidades. Pero, en cualquier caso, ellos son los primeros interesados en que haya una buena presencia del español en la secundaria y en la universidad. Por tanto, nosotros no perdemos ocasión en cualquier reunión con el ministro de educación, viceministros o con el secretario general de intentar que se abran más departamentos de español en Grecia. Porque de eso se trata: de que tenga el español una presencia estable.

Εvidentemente más despacio de lo que nosotros quisiéramos, pero a un cierto ritmo, poco a poco se está trabajando en pos de la mayor presencia del español. Si tiene una presencia digna en la secundaria, esto será el gran punto de partida porque los que se hayan cursado el español en la secundaria, querrán continuar sus estudios en la universidad. En definitiva, creo que la gran asignatura pendiente es el español en la secundaria. Si no se ponen, por causas ajenas, cortapisas al español, creo que en corto plazo veremos más departamentos de español en las universidades griegas. Ojalá se consiga y se proponga el español en las mismas condiciones que otro idioma y que el alumno escoja.

I.–¿Cuáles son los retos del IC de Atenas para el año que viene?

E.A.–Ahora el IC de Atenas está en un proceso de cambio, de transformación. Estamos realizando su traslado a un nuevo edificio, en la calle Mitropóleos 23, que nos permitirá una proyección mayor aún y una mejora en la calidad de nuestros servicios. Este traslado nos dará una serie de posibilidades: aumentarán las aulas, habrá una sala de exposiciones propia, un auditorio de 150 asientos, etc. Además, hemos querido que este cambio fuera unido a una mayor oferta. Por ejemplo, a nivel de actividades culturales, el año que viene habrá una exposición de Dalí y otra de Miró. También, en temas de clases, hemos ampliado la oferta a nuevos cursos: habrá clases de español para niños griegos a partir de 8 años, cursos de cocina española, cursos de danza. Y una novedad: el IC Atenas ofrecerá un DELE escolar a partir del año que viene.

En definitiva, queremos que el cambio no sea un simple traslado, sino que se identifique con una nueva proyección del IC. Queremos potenciar la imagen moderna de España, afianzar la idea de un país tolerante y potenciar las demás lenguas oficiales. El hecho de que en España se hablen tantos idiomas para mí es una riqueza. Te doy un ejemplo personal: yo soy catalán y el catalán es mi lengua de expresión, pero mis hijos me superan aún porque hablan catalán, euskera (mi mujer es vasca) y español. Somos, digamos, el ejemplo perfecto del estado de la Autonomías. Sólo nos falta el gallego para completar [risas].

I.–¿Supone para usted un privilegio ser director del IC de Atenas?

E.A.–Me siento enormemente orgulloso de dirigir el IC de Atenas y, de verdad, es un privilegio. Ahora bien, te debo decir que sé perfectamente que en núcleos radicales catalanes el hecho de que yo pueda dirigir un IC, siendo catalán y teniendo como lengua materna una que no sea el español, no se ha entendido muy bien. Pero yo no tengo problema, no me siento en absoluto mal, ya que para mí es un honor dirigir un IC –y más en Grecia, ya que me siento medio griego– y un orgullo de presentar lo más bonito que tiene un país y que es la cultura.

I.–¿Hay planes para un nuevo centro del IC en Tesalónica? Lo digo porque, y con razón, los que son del norte de Grecia se sienten un poco abandonados.

E.A.–Había un proyecto de abrir un IC en Salónica y cuando yo vine aquí en 2007 el antiguo director del IC Atenas, Sr. Bádenas de la Peña, me habló de éste. Era un proyecto muy avanzado ya, incluso se había localizado un edificio para abrirlo ya… Lo que ocurre es que la crisis económica lo ha parado todo y, por tanto, ha quedado la cosa en el aire. Pero el proyecto de abrir un IC en Salónica no está abandonado y sigue siendo activo. Esperamos un momento propicio, cuando haya pasado esta crisis, para poder seguir con este proyecto, que ha quedado aparcado de momento, por causas ajenas como es la crisis, pero en ningún momento anulado.

I.–¿Qué le parece Grecia?

E.A.–¡Me encanta Grecia! Creo que Grecia es mi país de adopción. Cuando mi mujer y yo nos levantamos y antes de preparar un café, medios dormidos aún, lo primero que hacemos es poner el hilo musical y escuchar música griega. Nos sentimos griegos, nos gusta mucho el país y Grecia para nosotros es nuestra segunda patria. Además, estoy seguro de que mi hijo o mi hija acabarán casándose con un griego o una griega [risas].

I.–Ha sido profesor de griego en la secundaria española y profesor tanto de griego clásico como de moderno en la Universidad de Girona. ¿Qué opina del desdén con el que se trata al griego y al latín en los planes de estudio españoles?

E.A.–Independientemente del tema laboral que esto conlleva, sinceramente me parece una aberración, porque nosotros somos un país de cultura mediterránea. La cultura española, que es una cultura europea, está formada de tres componentes que son tres ciudades: Atenas, Roma y Jerusalén, y creo que por este orden además.

Considero que se darán cuenta de una cosa que los políticos no quieren entender y es que, si quitan o reducen la presencia del latín y del griego de la secundaria, verán luego que los alumnos no sabrán español, no sabrán analizar sintácticamente. Por ejemplo, yo no asimilé la sintaxis española hasta que no supe latín y griego. Por tanto, creo que las consecuencias serán muy negativas. Si quitamos este fondo, estamos serrando nuestras propias raíces.

I.–Ha sido un auténtico placer tener esta conversación con usted. Muchas gracias.

E.A.–Para mí también ha sido un placer. Muchas gracias.

Συνέντευξη: Μαρία Κουτή

Μετάφραση στα ελληνικά: Βίκυ Ρούσκα

Επιμέλεια: Μαρία Κουτή, Emmanuel Vinader, Βίκυ Ρούσκα

Nota:
¹ Falta la convocatoria de noviembre.