.jpg)
Σαν σήμερα 9 Μαΐου, πριν από 60 περίπου χρόνια, ο Robert Schuman πρότεινε τη δημιουργία μιας οργανωμένης Ευρώπης ως απαραίτητη προϋπόθεση για την διατήρηση ειρηνικών σχέσεων μεταξύ των λαών της.
Αν αυτή η δήλωση του μεγάλου Γάλλου πολιτικού σήμανε την απαρχή γένεσης αυτής της οντότητας που ονομάζουμε Ευρωπαϊκή Ένωση, μια άλλη πρόταση, αυτή του «πατέρα της Ευρώπης» Jean Monnet, “αν ήταν να ξανάρχιζα την διαδικασία ενοποίησης των ευρωπαϊκών λαών, θα άρχιζα από τον πολιτισμό”, περικλείει ουσιαστικά την ουσία αυτού του πολιτικού εγχειρήματος. Παρόλο που τα πράγματα δεν έγιναν έτσι όπως θα τα επιθυμούσε ο «πατέρας της Ευρώπης», το ζητούμενο είναι ένα: ο πολιτισμός αποτελεί την «καρδιά» της Ευρώπης.
Και πολιτισμός δίχως εκπαίδευση, πολυγλωσσία αλλά, κυρίως, δίχως το απαραίτητο συστατικό που θα καταφέρει να γεφυρώσει τις αποστάσεις που χωρίζουν τους λαούς της Ευρώπης, δηλαδή τη νεολαία, πραγματικά δεν νοείται.
Έτσι, σήμερα, τιμώντας συνάμα και την ημέρα της Ευρώπης, το ispania.gr, με μεγάλη χαρά και τιμή, φιλοξενεί την κ. Ανδρούλλα Βασιλείου, επίτροπο σε θέματα εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που πολύ πρόθυμα δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας σε θέματα που άπτονται του χαρτοφυλακίου της και εστιάζονται στην Ελλάδα και στην Ισπανία, δύο από τις μεγαλύτερες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου.
Της Μαρίας Κουτή
Ιspania.gr. - Δεδομένου ότι η Διακήρυξη της Μπολόνια αποτελεί πρωταρχικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της εκπαίδευσης, ωστόσο, αρκετά κράτη-μέλη όπως λ.χ. η Ελλάδα ή η Ισπανία, δεν έχουν λάβει ακόμη τα αναγκαία μέτρα για την δημιουργία του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης. Πώς βλέπετε τελικά να υλοποιείται στην πράξη ο στόχος αυτός;
Απάντηση Επιτρόπου - Η Διαδικασία της Μπολόνια είναι μια διακυβερνητική πρωτοβουλία και δεν αποτελεί πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εντούτοις, η Επιτροπή υποστηρίζει πλήρως τον κύριο στόχο της, αυτόν δηλαδή της δημιουργίας ενός Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, κάνοντας την ανώτατη εκπαίδευση περισσότερο συμβατή, συγκρίσιμη, ανταγωνιστική και ελκυστική για τους φοιτητές στην Ευρώπη. Πιστεύουμε πως η διαδικασία της Μπολόνια συμπληρώνει τις ίδιες τις προτεραιότητες της Επιτροπής ως προς τον εκσυγχρονισμό της ανώτατης εκπαίδευσης και σχετίζεται στενά με την νέα στρατηγική «Ευρώπη 2020».
Στην τελευταία τους συνάντηση το Μάρτιο στην Βουδαπέστη και στην Βιέννη, οι υπουργοί παιδείας των χωρών που συμμετέχουν στη διαδικασία της Μπολόνια παραδέχτηκαν μια σειρά από ελλείψεις στην ως τώρα εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Τα σχέδια για την μεταρρύθμιση των πτυχίων και των σχολικών προγραμμάτων, της διασφάλισης ποιότητας, αναγνώρισης, κινητικότητας και της κοινωνικής διάστασης έχουν υλοποιηθεί σε ποικίλους βαθμούς στις διάφορες χώρες. Αλλά οι υπουργοί ρητά δήλωσαν ότι επιθυμούν να ακούσουν τις επικριτικές φωνές που εγέρθησαν από φοιτητές και ακαδημαϊκό προσωπικό και είμαι πεπεισμένη ότι θα επιτύχουμε την αντιμετώπιση των εναπομείναντων προβλημάτων τα επόμενα χρόνια.
I. - Διαβάζοντας την λίστα με τις προτεραιότητές σας που θέσατε σαν στόχο ως Επίτροπος, βλέπω ότι η διδασκαλία γλωσσών (επίσημες και μειονοτικές) αποτελεί το προσωπικό σας στοίχημα. Θεωρείτε ότι κάθε ευρωπαίος πολίτης πρέπει να γνωρίζει τουλάχιστον 2 ξένες γλώσσες, εκτός της μητρικής του (2+1). Δεδομένου ότι η κυριαρχία της Αγγλικής γλώσσας είναι πια δεδομένη, τελικά αυτός ο στόχος του 2+1 που έχει τεθεί θεωρείτε ότι είναι εφικτός;
Α. Ε. - Ναι, το πιστεύω. Είναι αλήθεια ότι η Αγγλική τείνει να γίνει η γλώσσα επικοινωνίας στην Ευρώπη και χρειαζόμαστε μια lingua franca για να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον. Εντούτοις, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η γλωσσική πολυμορφία είναι το διαφοροποιητικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχουν 23 επίσημες γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πάνω από 60 αυτοχθόνως τοπικές ή μειονοτικές γλώσσες. Τούτο και μόνο εκφράζει έναν απίστευτο πλούτο που πρέπει να διαφυλάξουμε. Επιπλέον, αν κάνεις αίτηση για δουλειά, άλλες γλώσσες, εκτός της Αγγλικής, θα κάνουν την διαφορά στο βιογραφικό σου.
I. - Δυστυχώς, έχουν αναφερθεί σοβαρά προβλήματα στην επίτευξη του στόχου της αρχής της πολυγλωσσίας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το παρόν νομοθετικό πλαίσιο στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα[1] ενισχύει την διδασκαλία των παραδοσιακά «ισχυρών» γλωσσών (Γαλλικής και Γερμανικής), ενώ από την άλλη αποδυναμώνει την διδασκαλία άλλων νεοεισαχθείσων γλωσσών, όπως π.χ. της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας (η Ιταλική έχει εισαχθεί το σχολικό έτος 2008-2009 και η Ισπανική το σχολικό έτος 2009-2010 στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση), χαρακτηριζόμενο από την μη ισότιμη μεταχείριση μεταξύ των τεσσάρων ανωτέρω ευρωπαϊκών γλωσσών. Είναι, πράγματι, οξύμωρο να δίνουμε το δικαίωμα στον μαθητή να επιλέξει την δεύτερη ξένη γλώσσα επιλογής (Γαλλική, Γερμανική, Ιταλική, Ισπανική) που επιθυμεί να μάθει και έπειτα να τίθεται θέμα προβλεπόμενου αριθμού μαθητών για να μην δημιουργηθεί τελικώς το ξενόγλωσσο τμήμα για τις νεοεισαχθείσες, ή τις λιγότερο δημοφιλείς, ή τις λιγότερο ομιλούμενες ξένες γλώσσες επιλογής.
Μεσούσης της Ισπανικής Προεδρείας και βάσει πολλών επερωτήσεων που έχουν κατατεθεί από όλα σχεδόν τα κόμματα του ελληνικού κοινοβουλίου για την εισαγωγή της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας ως δεύτερη ξένη γλώσσα επιλογής και στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, θα μπορούσατε ως Επίτροπος για τα θέματα της Πολυγλωσσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση να ενθαρρύνετε την ελληνική κυβέρνηση και την αρμόδια ελληνίδα Υπουργό, ώστε να εκμεταλλευτεί τους κοινοτικούς πόρους του προγράμματος ΕΣΠΑ 2007-2013 και να διεξάγει τριετές πιλοτικό πρόγραμμα για την Ιταλική και την Ισπανική γλώσσα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, καθώς και να παρέχει νομοθετικά την δυνατότητα εκπαιδευτικής προσφοράς της Ισπανικής γλώσσας και στην Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση (μέχρι τώρα δεν παρέχεται η δυνατότητα);
Α.Ε. - Πρώτα απ’όλα, πρέπει να υπενθυμίσω ότι στον τομέα της εκπαίδευσης τα κράτη-μέλη είναι πλήρως υπεύθυνα για το περιεχόμενο της διδασκαλίας και για την οργάνωση των εκπαιδευτικών τους συστημάτων. Δεν αποτελεί αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να κατευθύνει την ελληνική κυβέρνηση σε θέματα που αφορούν πιθανές αλλαγές στο εκπαιδευτικό της σύστημα. Παρ’όλα αυτά, πρέπει να τονίσω ότι η προώθηση της εκμάθησης γλωσσών (κι όχι μόνο των «ισχυρών» γλωσσών) είναι αποφασιστικής σημασίας για την επίτευξη του ευρωπαϊκού οράματος και σθεναρά ενθαρρύνω τα κράτη-μέλη να δημιουργήσουν όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να εκπληρώσουν αυτόν τον στόχο. Επίσης, θα ήθελα να επισημάνω ότι η 2008 Ευρωπαϊκή Ανακοίνωση «Πολυγλωσσία: ένα πλεονέκτημα για την Ευρώπη και μια κοινή δέσμευση»[2] αναγνωρίζει ότι πολύ περιορισμένη γλωσσική παροχή, αν αυτή τελικά υπάρχει, προσφέρεται στην επαγγελματική εκπαίδευση κι αυτό θα πρέπει να αλλάξει. Σημαντικά κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι διαθέσιμα για την προώθηση γλωσσικών σχεδίων και άλλων δραστηριοτήτων στον τομέα αυτόν, κυρίως μέσω του προγράμματος για την Δια Βίου εκπαίδευση και κατάρτιση[3].
I. - Αφήνοντας για λίγο το ελληνικό κράτος-μέλος, ας μεταφερθούμε στο ισπανικό, μια χώρα με σαφή γλωσσική πολυμορφία. Λαμβάνοντας υπόψην την πρόθεσή σας για τη διαφύλαξη των λιγότερο ομιλούμενων γλωσσών και δεδομένου ότι θεμελιώδης λίθος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η κινητικότητα των πολιτών, τι γνώμη έχετε για τον ιδιότυπο «αποκλεισμό» που υφίστανται ευρωπαίοι πολίτες στην κατάληψη θέσεων του Δημοσίου στην αυτόνομη κοινότητα της Καταλωνίας, επειδή δεν γνωρίζουν την καταλανική γλώσσα;
Α. Ε. - Οι εθνικές και οι τοπικές αρχές στα κράτη-μέλη είναι αποκλειστικά υπεύθυνες για τη γλωσσική τους πολιτική και το γλωσσικό τους καθεστώς στην δημόσια διοίκηση. Φυσικά, έχετε δίκιο όταν λέτε ότι η ελεύθερη διακίνηση των πολιτών είναι θεμελιώδης λίθος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να πάρουν όλα τα επαρκή μέτρα για να συμμορφωθούν προς τον στόχο αυτόν.
I- Κλείνοντας, με βάσει τα ανωτέρω, η πολυγλωσσία, όχι μόνο δεν προωθείται ως βασική στρατηγική κυρίως σε ορισμένα εκπαιδευτικά συστήματα, αλλά καταλήγει να είναι αφηρημένη έννοια. Μήπως δεν αρκεί μόνον η ενθάρρυνση για την προώθηση της πολυγλωσσίας στα κράτη-μέλη, αλλά και η θέσπιση συγκεκριμένων κανόνων που να προβλέπουν και την παραμικρή λεπτομέρεια ως προς το πλαίσιο εφαρμογής, έτσι ώστε να περιφρουρηθεί το εγχείρημα της πολυγλωσσίας;
Α.E. - Σύμφωνα με τη Συνθήκη ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης είναι να υποστηρίζει και να συμπληρώνει τις ενέργειες των κρατών- μελών. Η Επιτροπή συνεργάζεται με τους αντιπρoσώπους των εθνικών κυβερνήσεων για να ενθαρρύνει την προώθηση της πολυγλωσσίας και να διασφαλίσει τη γλωσσική πολυμορφία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πιστεύω πως η δράση και οι συστάσεις της Επιτροπής θα συνεχίσουν να προχωρούν.
* Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την κ. Ντίνα Αβραάμ, εκπρόσωπο τύπου στο γραφείο τύπου της επιτρόπου, για τη συνεργασία στην πραγματοποίηση αυτής της συνέντευξης
Σχεδιασμός συνέντευξης: Μαρία Κουτή - Νικόλαος Παππούς
Επιμέλεια συνέντευξης: Μαρία Κουτή
Μετάφραση στα ελληνικά: Μαρία Κουτή
Μετάφραση ερωτήσεων στα αγγλικά: Μιχάλης Μηλιαράκης - Μαρία Κουτή
Το κείμενο της συνέντευξης έτσι όπως εδόθη στα αγγλικά:
[1]Υπουργική εγκύκλιος ορίζει ότι για τον σχηματισμό τμήματος για την διδασκαλία των νέων ξένων γλωσσών επιλογής (Ιταλική, Ισπανική) πρέπει 12 μαθητές στις μεγάλες και αστικές περιοχές και 8 μαθητές στις νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές να επιλέξουν να μάθουν τις νέες ξένες γλώσσες επιλογής (Ιταλική, Ισπανική), οι οποίες ως νέες δεν τυγχάνουν ακόμη ανάλογης δημοτικότητας σε σχέση πάντα με την Γαλλική και την Γερμανική γλώσσα. Επιπλέον, οι προαναφερθείσες δυσκολίες που έχουν διαπιστωθεί και καταγραφεί ως προς τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της πολυγλωσσίας δυσχεραίνονται και από το γεγονός ότι, ενώ η εκμάθηση της Γαλλικής και της Γερμανικής γλώσσας άρχεται από τo Δημοτικό, η εκμάθηση της Ιταλικής και της Ισπανικής γλώσσας άρχεται από το Γυμνάσιο.
[2] http://ec.europa.eu/education/languages/pdf/com/2008_0566_en_pdf
[3] http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-programme/doc78_en.htm